گریگوری ڕاسپوتین
گریگوری يافيموڤيچ راسپۆتین | |
|---|---|
 | |
| لەدایکبوون | ٢٢ی کانوونی دووەم ١٨٦٩ |
| مەرگ | ٣٠ی کانوونی یەکەم ١٩١٦ |
| نەتەوە | ڕووسی |
| پیشە | جوتیار ،گه‌ڕیده ،تیمارکه‌ر ،ئامۆژگایکه‌ر |
| مناڵ(ەکان) | داميترى (١٨٩٥-١٩٣٧)
ماتريۆنا (١٨٩٨-١٩٧٧) ڤارڤارا (١٩٠٠-١٩٢٥) |
گریگوری يافيموڤيچ راسپۆتین به (ڕووسی: Григо́рий Ефи́мович Распу́тин)،(ئینگلیزی:Grigori Yefimovich Rasputin) لە ٢٢ی کانوونی دووەم ١٨٦٩ له گوندی (پوکرۆفیسکۆی) له سیبیریا له‌دایکبووه، قه‌شه‌یه‌کی داوێنپیس و فێڵبازبووه، له جوتیارێکی کۆلکه‌و خوێنده‌وار گه‌یشتۆته ناو ماڵ و خێزانی قه‌یسه‌ری ڕووس و له‌ژێر په‌رده‌ی ئاینی پیرۆزی مه‌سیح ئه‌وه‌ی نه‌کراوه کردوویه‌تی، به ده‌یان وه‌زیر و ژه‌نه‌ڕاڵ و فه‌رمانبه‌ری گه‌وره و خاوه‌ن پله و پایه‌ی ڕژێمی له تکابووه ، به‌وه ناسراوه که هێزێکی له ڕاده به‌ده‌ری هه‌یه ئه‌وه‌ی هێزی موگناتیسی چاویه‌تی، ئەو وای لەقەیسەر تێگەیاندبوو کە دەتوانێت پێشبینی هەموو شتێکی بۆ بکات، تەنانەت لەیەکێک لەپێشبینیەکانیدا بۆ قەیسەری نوسی بوو، ئەگەر هەر کەسێکی خزمت بمکوژیت، لەماوەی دووساڵدا هەموو کەسوکار و وەچەکانت بەدەستی میللەتی رووسی دەکوژرێنەوە!... "ئەوەش راست دەرچوو، دوای کەمتر لەدوو ساڵ بەسەر کوژرانی راسپۆتین دا، بەلشەفیەکان قەیسەر و ماڵ و مناڵیان لەسێدارەدا و بەوەش ئەخیر سولالەی رۆمانۆڤ لەرووسیادا کۆتایی هات".لە 1915 دا وەختی جەنگی جیهانی یه‌كه‌م، کاتێک قەیسەر (نیکۆی دووەم) بۆ بەسەرکردنەوەی بەرەی شەڕ، سەنت پیتەرزبورگی بەجێهێشتبوو... دەسەڵاتی راسپۆتین گەیشتە لوتکە.. ئەو کات راسپۆتین بەئارەزووی خۆی وەزیری لادەبرد و وەزیری دائەنا..له جه‌نگی جیهانی یه‌که‌م گه‌وره‌ترین تۆڕی سیخوڕی بۆ ئه‌ڵمانیا گێڕاوه له‌دژی ڕژێمی ڕوسیا و ئیتاڵیا به به‌رژه‌وه‌ندی ملیۆنه‌ها خه‌ڵکی که‌ساس و برسی و ڕه‌ش و ڕوتی میلله‌تانی ژێر چه‌پۆکی قه‌یسه‌ری کردووه،پێش دوو شه‌و له بۆنه‌یه‌کدا له‌گه‌ڵ ژه‌هرخواردکردنیدا به فیشه‌ک کوژرا، به دڵنایه‌وه دیارنیه به‌ڵام به پێی چه‌ندسه‌رچاوه‌یه‌ک وا پێده‌چێ که له لایه‌ن به‌ڕیتانیاوه، چونکە ئەوکات راسپۆتین لەوپەری کاریگەریدا بوو وه خەریک بوو قەناعەتی بەقەیسەر ئەکرد یەکلایەنە لەگەڵ ئەڵمانیا ڕێکبکەوێت و ئاشتی بکات، ئەمەش مانای شکانی بەریتانیا بوو لەجەنگەکەدا، ده‌رئه‌نجام له ٣٠ی کانوونی یەکەم ١٩١٦ ده‌کوژرێت.
نامه‌یه‌کی راسپۆتین بۆ نیکۆلای دووه‌م[دەستکاری]
راسپۆتی وا خۆی ده‌رده‌خست كه ده‌یه‌وێ وا له قه‌یسه‌ری ڕووسی بكات كه دوربێ له شه‌ر و ئاژاوه نانه‌وه، له هاوینی ساڵی ١٩١٤ز ،راسپۆتین نامه‌یكی نوسی بۆ قه‌یسه‌ر نیكۆلای دووه‌م له نامه‌كه‌دا هاتوه: بۆ دواجتر ده‌ڵێم: هه‌ورێكی باراناوی تێكده‌ر له ئاسمانی ڕووسیا ده‌سوڕێته‌وه، ڕوداوێكی ، تاریك ، غه‌مگین، بێ ڕوناكی ده‌بینم ، ئه‌وه هه‌ڵقوڵاوێكه له فرمێسك و خوێن ... چی ده‌ڵێی؟ هیچ وشه‌یه‌ك نادۆزمه‌وه ئه‌و كاره‌ساته‌ی پێ باسبكه‌م . هه‌موان ده‌یانه‌وێت هانتده‌ن بۆ ئه‌و جه‌نگه ،به‌ڵام نازانن وێرانكه‌رێكه‌ی گه‌وره چاوه‌ڕێیه. تۆ قه‌یسه‌ری ! باوكی ئه‌و گه‌له‌ی، ڕێگه به‌و ناته‌واوانه مه‌ده بیبه‌نه‌وه وه تۆ گه‌له‌كه‌ت تێكبشكێنن، ئه‌گه‌ر ئه‌ڵمانیا پێمان وێرا ،چی به‌سه‌ر ڕووسیادێ؟ هه‌موومان نوقمی خوێناو ده‌بین .. وه كاره‌ساته‌كه گه‌وره‌ده‌بێت.. وه خه‌مێكی بێ كۆتایی
له‌گه‌ڵ منداڵه‌کانی (داميترى،ڤارڤارا،ماتريۆنا)
دوای کوشتنی شوێن گوله‌یه‌ک به نه‌وچه‌وانیه‌وه‌یه‌ت
ساڵی ١٩٠٤ له‌گه‌ڵ دوو هاوڕێی(ژه‌نه‌ڕاڵ قپوتیاتین، سه‌رهه‌نگ لۆمان)
سەرچاوەکان[دەستکاری]
- ویکی ئینگلیزی
- سایتی ئێن ئاڕ تی ٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٣ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
