ڕەفەح
ھەڵەی لوا لە مۆدیوول:Databox لە ڕیزی 434:attempt to index a nil value.
ڕەفح (بە عەرەبی: رفح) شارێکە لە باشووری کەرتی غەززە لە فەلەستین. پایتەختی پارێزگای ڕەفەحی دەوڵەتی فەلەستینە، دەکەوێتە ٣٠ کم باشووری ڕۆژاوای شاری غەززە. لە ساڵی ٢٠١٧دا ژمارەی دانیشتووانی شاری ڕەفەح ١٧١ ھەزار و ٨٨٩ کەس بووە. لە ئەنجامی بۆردومانی بەرفراوان و ھێرشی زەمینی لە شاری غەززە و خان یونس لەلایەن ئیسرائیلەوە لە کاتی شەڕی ئیسرائیل و حەماس، پێدەچێت نزیکەی یەک ملیۆن و ٤٠٠ ھەزار فەلەستینی تا مانگی شوباتی ٢٠٢٤ لە ڕەفەح ئاوارەبووبن.[١]
دوای شەڕی فەلەستین لە ساڵی ١٩٤٨، میسر ناوچەکە و کەمپەکانی پەنابەرانی فەلەستینییەکانی بەڕێوەدەبرد. لە کاتی قەیرانی سوێسدا، ھێزەکانی بەرگری ئیسرائیل ١١١ فەلەستینییان کوشت کە ١٠٣ پەنابەری کەمپی پەنابەرانی ڕەفەح بوون، لە کاتی کۆمەڵکوژییەکەی ساڵی ١٩٥٦ی ڕەفەح. لە کاتی جەنگی شەش ڕۆژەی ساڵی ١٩٦٧دا، ھێزەکانی ئیسرائیل نیمچە دوورگەی سینا و کەرتی غەززەیان داگیرکرد دوای ئەوەی لەژێر دەستی میسر دەریان ھێنا. ھەر لەو ساڵەدا، سەربازانی ئیسرائیل ١٤٤ خانوویان لە کەمپی پەنابەرانی ڕەفەح بە بولدۆزەر و ڕووخاند و بەو ھۆیەوە ٢٣ فەلەستینی کوژران.
کاتێک ئیسرائیل لە ساڵی ١٩٨٢ لە سینا کشایەوە، ڕەفەح دابەش بوو بەسەر بەشێکی غەززە و بەشێکی میسریدا، خێزانەکانی دابەشکرد، و بە بەربەستی تەلی دڕکاوی جیاکرانەوە.[٢][٣] ناوەندی شارەکە لەلایەن ئیسرائیلەوە وێران کرا، ھەروەھا میسر، بە مەبەستی دروستکردنی ناوچەیەکی گەورەی پارێزەر.
ڕەفەح شوێنی دەروازەی سنووری ڕەفەحە کە تاکە خاڵی دەروازەی نێوان میسر و کەرتی غەززەیە. تاکە فڕۆکەخانەی غەززە، فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی یاسر عەرەفات، لە باشووری شارەکەوە بوو. فڕۆکەخانەکە لە ساڵی ١٩٩٨ تا ٢٠٠١ کاری دەکرد، تا ئەوکاتەی لەلایەن سوپای ئیسرائیلەوە بۆردومان کرا و بە بولدۆزەر وێرانکرا.[٤][٥]
سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ «Gaza: Israel's military operation in Rafah would be fatal for displaced civilians and humanitarian aid». Norwegian Refugee Council. ٨ی شوباتی ٢٠٢٤. لە ٨ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
- ^ Usher، Graham (٢٢ی ئەیلوولی ٢٠٠٥). «Cinderella in Rafah». Al-Ahram Weekly Online. No. 761, 22–28 September 2005. لە ڕەسەنەکە لە ٢٢ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٥ ئەرشیڤ کراوە. لە ٩ی تشرینی دووەمی ٢٠١٥ ھێنراوە – لەڕێگەی Wayback Machine.
- ^ Kliot، Nurit (١٩٩٥). Schofield، Clive (ed.). The Evolution of the Egypt-Israel Boundary: From Colonial Foundations to Peaceful Borders (PDF). Boundary and Territory Briefing. Vol. ١. International Boundaries Research Unit, Department of Geography, University of Durham. لاپەڕە ٣, ٩, ١٨. ژپنک ١-٨٩٧٦٤٣-١٧-٩. لە ٥ی ئابی ٢٠٢١ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە (PDF). لە ٢٧ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە – لەڕێگەی www.durham.ac.uk.
- ^ «Grounded in Gaza, but hoping to fly again». NBC News (بە ئینگلیزی). ١٩ی ئایاری ٢٠٠٥. لە ٢٢ی ئازاری ٢٠٢٤ ھێنراوە.
- ^ «Wayback Machine» (PDF). لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٢٢ی شوباتی ٢٠١٤ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٢ی ئازاری ٢٠٢٤ ھێنراوە.
بەستەرە دەرەکییەکان
[دەستکاری]- دەزگای فریاگوزاری و کارەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ پەنابەرانی فەلەستین لە ڕۆژھەڵاتی نزیک
- بەخێربێن بۆ شاری ڕەفەح ١٩ی شوباتی ٢٠١٠ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
- ڕەفەح ئەمڕۆ، وێنەکانی ڕۆژنامەنووسی فەلەستینی محەممەد عومەر
- تونێلی قاچاخچێتی ڕەفەح
- ڕافاح پندیتس: بلۆگی ڕەفەح فۆکەس
- پەروەردەکردنی یوسف – بلۆگی لەیلا ئەلحەداد کە پەیامنێری ئەلجەزیرە و لە غەززە دەژی
- ڕاپۆرتەکان لە ڕەفەحەوە
- چاوپێکەوتن لەگەڵ ھونەرمەندی ھیپ ھۆپ مایکل فرانتی ١٤ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٧ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە. Archived – ڕاپۆرتکردن لە ڕەفەحەوە.
- بەشی A بەشی B وێنەی مانگی دەستکرد بەراوردکردنی ساڵی ٢٠٠١ بە ٢٠٠٤.
- ڕازینگ ڕەفەح: ڕووخاندنی ماڵە بەکۆمەڵەکان لە کەرتی غەززە – چاودێری مافی مرۆڤ
- پڕۆژەی شاری خوشکی ئۆڵۆمپیا-ڕەفەح – ئەو ڕێکخراوەی کە لەلایەن خەڵکی کۆمەڵگاکانی ڕەفعە، غەززە، و ئۆڵۆمپیای، WA دەستیپێکردووە
- پڕۆژەی شاری خوشکی مادیسۆن-ڕەفەح – پڕۆژەیەکی خوشکانە کە کۆمەڵگاکانی ڕەفعە، غەززە و مادیسۆن، WI بەیەکەوە دەبەستێتەوە
