ڕیزبەندی مێژوویی سەرۆکەکانی ئەمریکا

لە ساڵانی ١٩٢٠دا، پەیکەرتاش گوتزۆن بۆرگلوم و سەرۆک کالڤین کولیج جۆرج واشنتۆن و تۆماس جێفرسۆن و تیۆدۆر ڕۆزڤێڵت و ئەبراهام لینکۆڵنیان هەڵبژارد بۆ ئەوەی لەسەر چیای ڕاشمۆر دەرکەون — دواتر بووە هێمایەکی ئایکۆنی گەورەیی سەرۆکایەتی، کە هەڵبژێردرا بۆ نوێنەرایەتیکردنی لەدایکبوونی نەتەوەکە ، گەشەکردن، گەشەپێدان و پاراستن، بە ڕێککەوت.

لە توێژینەوە سیاسییەکاندا ڕاپرسی ئەنجامدراوە بە مەبەستی بنیاتنانی ڕیزبەندی مێژوویی سەرکەوتنی سەرۆکەکانی ئەمریکا . سیستەمی ڕیزبەندی بەزۆری لەسەر بنەمای ڕاپرسیی مێژوونووسانی ئەکادیمی و زانایانی سیاسی یان بۆچوونی جەماوەرییە. ڕیزبەندی زانستییەکان لەسەر دەستکەوتەکانی سەرۆکایەتی، سیفەتەکانی سەرکردایەتی، شکستەکان و هەڵەکانە. ڕاپرسییەکانی ڕای گشتی بە شێوەیەکی گشتی سەرنج دەخەنە سەر سەرۆکەکانی ئەم دواییە یان سەرۆکە ناسراوەکان.

 

</img>

</img>

</img>

</img>

زۆربەی ڕاپرسییەکانی ئەم دواییە جەیمس بوکانان ، سەرۆکی پێشووی لینکۆڵن، بە خراپترین سەرۆک بۆ سەرکردایەتییەکەی لە کاتی بنیاتنانی شەڕی ناوخۆدا دەزانن. چەندین کەس ئەندرۆ جۆنسۆن جێنشینی لینکۆڵنیان لە پلەی کۆتاییدا داناوە بەهۆی ڕێگریکردن لە مافە مەدەنییەکان بۆ کۆیلە ئازادکراوەکان و تێکدانی ئاوەدانکردنەوە . دۆناڵد ترەمپ بەردەوام لە نێوان چوار یاریزانی خوارەوە و دوو جار لە پلەی کۆتاییدا ڕاپرسیی کردووە بەهۆی شکاندنی نۆرمەکانی درێژخایەنی وەک گواستنەوەی ئاشتیانەی دەسەڵات ، پێشینەیەکی ئەمریکی کە نەشکاوە لەو کاتەوەی واشنتۆن بۆ یەکەمجار دانا. هەروەها سەرۆکایەتییەکەی وارن جی هاردینگ کە پڕ بوو لە سکانداڵەکان زۆرجار لە چوار ڕیزبەندی خوارەوەدا دەنیشێتەوە.

ڕاپرسییەکەی ساڵی ٢٠١١ کە یەکەم ڕاپرسییە کە داوای لە ئەکادیمییەکانی بەریتانیا کردووە هەڵسەنگاندن بۆ سەرۆکەکانی ئەمریکا بکەن، لەلایەن سەنتەری سەرۆکایەتی ئەمریکا (USPC) لە پەیمانگای لێکۆڵینەوە لە ئەمریکا (کە دەکەوێتە قوتابخانەی توێژینەوەی پێشکەوتووی زانکۆی لەندەن ) ئەنجامدراوە. ئەمەش ڕاپرسییەکی لە بۆچوونی پسپۆڕانی بەریتانی لە مێژوو و سیاسەتی ئەمریکادا کرد بۆ هەڵسەنگاندنی ئەدای سەرۆکایەتی. هەروەها هەڵسەنگاندنێکی کاتییان بۆ باراک ئۆباما کرد، بەڵام سەرۆکایەتییەکەی کە ئەوکاتە تەواو نەبووە، لە ڕاپرسییەکەدا نەخراوەتەڕوو. (ئەگەر ئەویش بەشداری بکردایە، بە گشتی پلەی هەشتەمی بەدەستهێنا.)

لە ساڵی ٢٠١٢دا، نیوزویک داوای لە پانێڵێکی مێژوونووس کرد کە دە باشترین سەرۆک لە ساڵی ١٩٠٠ەوە ڕیزبەندی بکەن. ئەنجامەکان دەریانخست کە مێژوونووسان فرانکلین دی ڕۆزڤێڵت، تیۆدۆر ڕۆزڤێڵت، لیندۆن بی جۆنسۆن، وودرو ویلسۆن ، هاری ئێس ترومان، جۆن ئێف کێنێدی، دوایت دی ئایزنهاوەر، بیل کلینتۆن ، ڕۆناڵد ڕیگان و باراک ئۆبامایان وەک باشترین ڕیزبەندی کردووە لەو ساڵەیەوە.

ڕاپرسییەکی ساڵی ٢٠١٥ کە لەلایەن کۆمەڵەی زانستە سیاسییەکانی ئەمریکا (APSA) لە نێوان زانایانی سیاسی تایبەتمەند لە سەرۆکایەتی ئەمریکا بەڕێوەچوو، ئەبراهام لینکۆڵن لە پلەی یەکەمدا بوو، جۆرج واشنتۆن، فرانکلین دی ڕۆزڤێڵت، تیۆدۆر ڕۆزڤێڵت، تۆماس جێفرسۆن، هاری ئێس ترومان، دوایت د.ئایزنهاوەر، بیل کلینتۆن، ئەندرۆ جاکسۆن و وودرۆ ویڵسن کە 10 باشترینەکان بوون

لە ساڵی ٢٠١٦دا لە ڕاپرسییەکی تۆڕی مێژووی سەرۆکایەتیدا کە لە ٧١ پسپۆڕی بەریتانی ئەنجامدرا، ئەنجامێکی هاوشێوەی ڕاپرسییەکەی ساڵی ٢٠١١ی USPCی بەدەستهێنا، کە باراک ئۆباما لە چارەکی یەکەمدا جێگیرکرا.

دووەمین ڕاپرسی پرۆژەی گەورەیی سەرۆکایەتی بۆ ئەندامانی بەشی سەرۆک و سیاسەتی جێبەجێکار لە APSA لە ساڵی 2018 نێردرا و بۆ یەکەمجار دۆناڵد ترەمپ لە پلەی دوایین ڕیزبەندیدا بوو. [١] لە چاپی 2024، ترەمپ 10.92 لە 100 نمرەی بەدەستهێنا کە بە ئاسانی خراپترینیان بوو، لە کاتێکدا مێژوونووسانی کۆماریخواز خۆیان بە ترەمپ لە پێنج یەکەمدا هەڵسەنگاندووە. [٢] ڕێکخەرانی توێژینەوەکە تێبینی دابەزینی نمرەی سەرۆکە کۆمارییەکان دەکەن بەوەی پێشبینی دەکەن کە بەشداربووان قورسایی زیاتر دەدەن بۆ دڵسۆزی سەرۆک بەرامبەر نۆرمە سیاسی و دامەزراوەییەکان. [٣][٤] یەکەم وەشانی ئەم ڕاپرسییە لە ساڵی 2015 ئەنجامدراوە.

ڕاپرسی 2018 ی سیێنا لەسەر 157 توێژەری سەرۆکایەتی ئاماژەی بەوەدا کە جۆرج واشنتن، فرانکلین دی ڕۆزڤێڵت، ئەبراهام لینکۆڵن، تیۆدۆر ڕۆزڤێڵت و تۆماس جێفرسۆن وەک پێنج سەرۆکی یەکەمی ئەمریکا دانراون، لەگەڵ بەڕێوەبەری SCRI دۆن لێڤی دەڵێت، "پێنج یەکەم، ماونت ڕەشمۆر لەگەڵ ئێف دی ئاڕ، بە گرانیت نەخشێنراون لەگەڵ مێژوونووسانی سەرۆکایەتی..."[1] دۆناڵد ترەمپ کە بۆ یەکەم جار چووە ناو ڕاپرسی SCRI، چووە پاڵ ئەندرو جۆنسن و جەیمس بوچانان لە نێو سێ سەرۆکی خوارەوەی ئەمریکادا. جۆرج دەبلیو بوش، کە توێژەرانی سەرۆکایەتی لە ڕاپرسییەکانی ساڵی 2010 دا پێنجەم نزمترین ڕیزبەندیان کردبوو، پلەی بەرزبووەوە بۆ دوانزمترین پلەی 12. ڕاپرسی 2022 ی سیێنا فرانکلین ڕۆزڤێڵت یەکەم، لینکۆڵن دووەم و واشنتن سێیەم بوو، لەگەڵ سێیەمی خوارەوە ترەمپ، بوچانان و جۆنسن.