چیچانەکان

چیچانەکان
Нохчий; ودق: 'نۆخچی'
	گرووپێک لە پیاوانی چیچانی نز. ١٨٧٠
ژمارەی سەرجەمی دانیشتووان
	نز. ٢ ملیۆن
ناوچەکان بە ژمارەی دانیشتووانی بەرچاو
ڕووسیا	١٫٦٥٤٫٨٥٤
کۆماری چیچان	١٫٤٥٦٫٧٩٢
داغستان	٩٩٫٣٢٠
زمانەکان
	چیچانی
ئایین
	سوننی ئیسلام

چیچانەکان (/ˈtʃɛtʃɛnz, tʃəˈtʃɛnz/، CHETCH-enz, chə-CHENZ؛^[٣] بە چیچانی: Нохчий ،Noxçiy؛ چیچانی کۆن: Нахчой ،Naxçoy)، لە مێژوودا بە کیستی و دوردزوک ناسراون،^[٤] گرووپێکی ئێتنیکی قەوقازی باکووری ڕۆژھەڵاتی گەلانی ناخن کە خەڵکی باکووری قەوقازن.^[٥] گەورەترین نەتەوەی ناوچەکەن^[٦] و بە نۆخچی (بە [no̞xtʃʼiː] دەخوێندرێتەوە) خۆیان ناودەبەن.^[٧] زۆرینەی ڕەھای چیچانەکان موسڵمانن^[٨] و لە چیچان دەژین کە کۆمارێکی سەربەخۆیە لە ناو فیدراسیۆنی ڕووسیا.

باکووری قەوقاز بە درێژایی مێژوو چەندین جار داگیرکراوە. زەوییە دابڕاوەکەی و ئەو بەھا ستراتیژییەی کە خەڵکانی دەرەوە لەسەر ئەو ناوچانە دایان ناوە کە چیچانییەکان دایان ڕشتووە. کۆمەڵگەی چیچان تا ڕادەیەکی زۆر یەکسانیخوازن و لە دەوری خێڵە ناوخۆیییە سەربەخۆکانی کۆبوونەتەوە، کە پێیان دەوترێت تیپس، کە بە شێوەیەکی نافەرمی ڕێکخراون بۆ کۆنفیدراڵیی سووک و پێیان دەوترێت توکخوومس.

پەراوێزەکان

تێبینییەکان

^ کۆی ژمارەکە تەنیا خەمڵاندنێکە؛ و تەنیا کۆی ھەموو دانیشتووان ئاماژەی پێکراوە.

سەرچاوەکان

^ «Russian Census of 2021». (بە ڕووسی)
^ ^ئ ^ا Russian Census of 2021 (بە ڕووسی)
^ «Chechen». The Chambers Dictionary (9th ed.). Chambers. 2003. ISBN 0-550-10105-5.
^ Jaimoukha، Amjad. The Chechens.
^ National Geographic Atlas of the World (7th ed.). Washington, DC: National Geographic. 1999. ISBN 978-0-7922-7528-2.
^ https://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Frosstat.gov.ru%2Fstorage%2Fmediabank%2FTom5_tab1_VPN-2020.xlsx&wdOrigin=BROWSELINK. {{cite web}}: پارامەتری |title= ونە یانیش واڵایە (یارمەتی)
^ Berge، Adolf (1859). Чечня и Чеченцы. Тифлис. pp. 65–66. Вот исчисление всех племен, на которые принято делить Чеченцев. В строгом же смысле деление это не имеет основания. Самим Чеченцам оно совершенно неизвестно. Они сами себя называют Нахче, т. е. "народ" и это относится до всего народа, говорящего на Чеченском языке и его наречиях. Упомянутые же названия им были даны или от аулов, как Цори, Галгай, Шатой и др. , или от рек и гор, как Мичиковцы и Качкалыки. Весьма вероятно, что рано или поздно все или большая часть приведенных нами имен исчезнут и Чеченцы удержат за собою одно общее наименование.{{cite book}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: location missing publisher (بەستەر)
^ Gwu.edu https://web.archive.org/web/20171011152527/https://www2.gwu.edu/~ieresgwu/assets/docs/ponars/pm_0388.pdf. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە 11 October 2017 ئەرشیڤ کراوە. لە 17 October 2018 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |ڕێکەوتی سەردان= و |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= (یارمەتی); پارامەتری |title= ونە یانیش واڵایە (یارمەتی)

بەستەرە دەرەکییەکان

ڕێکخراوی کۆمەڵایەتی نەریتی خەڵکی چیچانی

[1] کۆی ژمارەکە تەنیا خەمڵاندنێکە؛ و تەنیا کۆی ھەموو دانیشتووان ئاماژەی پێکراوە.

[2] «Russian Census of 2021». (بە ڕووسی)

[census-3] ئ ^ا Russian Census of 2021 (بە ڕووسی)

[4] «Chechen». The Chambers Dictionary (9th ed.). Chambers. 2003. ISBN 0-550-10105-5.

[ReferenceA-5] Jaimoukha، Amjad. The Chechens.

[NatlGeoAtlas-6] National Geographic Atlas of the World (7th ed.). Washington, DC: National Geographic. 1999. ISBN 978-0-7922-7528-2.

[7] ttps://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Frosstat.gov.ru%2Fstorage%2Fmediabank%2FTom5_tab1_VPN-2020.xlsx&wdOrigin=BROWSELINK. {{cite web}}: پارامەتری |title= ونە یانیش واڵایە (یارمەتی)

[8] Berge، Adolf (1859). Чечня и Чеченцы. Тифлис. pp. 65–66. Вот исчисление всех племен, на которые принято делить Чеченцев. В строгом же смысле деление это не имеет основания. Самим Чеченцам оно совершенно неизвестно. Они сами себя называют Нахче, т. е. "народ" и это относится до всего народа, говорящего на Чеченском языке и его наречиях. Упомянутые же названия им были даны или от аулов, как Цори, Галгай, Шатой и др. , или от рек и гор, как Мичиковцы и Качкалыки. Весьма вероятно, что рано или поздно все или большая часть приведенных нами имен исчезнут и Чеченцы удержат за собою одно общее наименование.{{cite book}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: location missing publisher (بەستەر)

[gwu.edu-9] Gwu.edu https://web.archive.org/web/20171011152527/https://www2.gwu.edu/~ieresgwu/assets/docs/ponars/pm_0388.pdf. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە 11 October 2017 ئەرشیڤ کراوە. لە 17 October 2018 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |ڕێکەوتی سەردان= و |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= (یارمەتی); پارامەتری |title= ونە یانیش واڵایە (یارمەتی)

[ئ]

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]