بۆ ناوەڕۆک بازبدە

١ەمین خەڵاتەکانی ئۆسکار

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
١ەم خەڵاتەکانی ئۆسکار
Large, ornate room, filled with people in formal dress sitting at different tables.
یەکەمین ئاهەنگی خەڵاتی ئۆسکار (لە وێنەکەدا) لە ھۆتێلی ھۆڵیوود ڕۆزڤێڵت بەڕێوەچوو
ڕێکەوت١٦ی ئایاری ١٩٢٩ (1929-05-16)
شوێنھۆتێلی ھۆڵیوود ڕۆزڤێڵت
ھۆڵیوود، کالیفۆڕنیا.
بەڕێوەبرا لەلایەنداگلاس فێربەنکس
گرینگتریینەکان
باشترین وێنەباڵەکان[١]
زۆرترین خەڵاتحەوتەم بەھەشت و ڕۆژھەڵاتن: گۆرانییەک بۆ دوو مرۆڤ (هەریەکەیان ٣)
زۆرترین کاندیدکردنحەوتەم بەھەشت (٥)

ڕێوڕەسمی ١ەمین خەڵاتەکانی ئەکادیمیا یان ئۆسکار (بە ئینگلیزی: 1st Academy Awards) لەلایەن ئەکادیمیای زانستەکان و ھونەرەکانی وێنەی جوڵاو (ئەی ئێم پی ئەی ئێس) پێشکەش کرا و لەلایەن سەرۆکی ئەم ئەکادیمیایەوە، داگلاس فێربەنکسەوە بەڕێوەبرا، باشترین فیلمەکانی لە ١ی ئابی ١٩٢٧ەوە تا ٣١ی تەممووزی ١٩٢٨ ڕێزلێنا. ڕێوڕەسمەکە لە ١٦ی ئایاری ١٩٢٩دا لە نانخواردنێکی تایبەتدا لە ھۆتێلی ھۆڵیوود ڕۆزڤێڵت لە لۆس ئانجلەس، کالیفۆرنیا بەڕێوەچوو. بلیتەکان بە نرخی ٥ دۆلار بوون (کە بەرامبەر بە ٨٩ دۆلارە لە ساڵی ٢٠٢٣دا، بە لەبەرچاوگرتنی ھەڵاوسانی پارە)؛ ٢٧٠ کەس بەشداری ڕووداوەکەیان کرد کە ١٥ خولەکی خایاند. ئەمە تەنھا ڕێوڕەسمی خەڵاتی ئەکادیمییە کە لە ڕادیۆ یان تەلەڤیزیۆن پەخش نەکرا؛[٢] پەخشی ڕادیۆیی بۆ ٢ەمین خەڵاتەکانی ئۆسکار دەستپێکرا.[٣]

لە کاتی ڕێوڕەسمەکەدا، ئەکادیمیای ھونەر و زانستەکانی فیلم (ئەی ئێم پی ئەی ئێس) خەڵاتەکانی ئەکادیمیای پێشکەش کرد - کە دواتر بە ناوی «ئۆسکار» ناسرا. ئەم خەڵاتانە لە ١٢ پۆلی جیاوازدا بەخشران. براوەکان سێ مانگ پێش ڕێوڕەسمەکە ڕاگەیەندرابوون. ھەندێک لە کاندیدکراوەکان بۆ فیلمێکی دیاریکراو نەبوون، وەک ڕاڵف ھامەراس و نیوگێنت سڵۆتەر بۆ «کاریگەرییە ئەندازیارییەکان» کاندید کرابوون. ئەم پۆلە و چەند پۆلێکی تر وەک «بەرھەمھێنانی تایبەت و ھونەری»، «باشترین دەرھێنەر بۆ فیلمی کۆمیدیا» و «باشترین نووسینی ناونیشان» تەنھا یەک ساڵ مانەوە و دواتر لابران.[٤]

بە پێچەوانەی ڕێوڕەسمەکانی دواتر، ئەکتەرێک دەیتوانی بۆ چەند فیلمێک خەڵات بکرێت: ئێمیل جانینگز خەڵاتی ئۆسکار بۆ باشترین ئەکتەری بەدەست ھێنا بۆ کارەکانی لە ھەردوو فیلمی «ڕێگای ھەموو گۆشت » و «فەرمانی کۆتایی»، لەکاتێکدا براوەی خەڵاتی ئۆسکار بۆ باشترین خانمەکتەر جانێت گەینۆر بۆ سێ فیلم ڕێزلێنانی بۆ کرا. چارڵی چاپلن و وارنەر برۆس. ھەریەکەیان خەڵاتێکی ڕێزلێنانیان پێ بەخشرا.[٥][٦] جانینگز، کە لە سویسرا لەدایک ببوو و لە بەرلین ناوبانگی دەرکردبوو، پێشتر ئاگادار کرابووەوە لە سەرکەوتنەکەی؛ دواتر پێش ئەوەی بەرەو ئەڵمانیا بگەڕێتەوە، لەگەڵ پەیکەرۆکەکەی وێنەی گرت.[٢] براوە سەرەکییەکان لە ڕێوڕەسمەکەدا بریتی بوون لە «حەوتەم بەھەشت (فیلمی ١٩٢٧)» و «ڕۆژھەڵاتن: گۆرانییەک بۆ دوو مرۆڤ»، ھەر یەکەیان سێ خەڵاتیان بەدەست ھێنا (دواتریان خەڵاتی وێنەی تایبەت و ھونەری بردەوە)، و «باڵەکان » دوو خەڵاتی بەدەست ھێنا، لەوانە وێنەی بەرچاو. ئەکادیمیاکە ساڵی دواتر بڕیاری دا بە شێوەیەک کە خەڵاتەکەی «باڵەکان» بەرزترین ڕێزلێنان بێت و پۆلی وێنەی تایبەت و ھونەری لابرد.[٤][٧]

پاشخان

[دەستکاری]

لویس بی مایەر، دامەزرێنەری کۆمپانیای لویس بی مایەر پیکچەرز، کە دواتر لەگەڵ مێترۆ-گۆلدوین-مایر (ئێم جی ئێم)یەکی گرت، لە ساڵی ١٩٢٧ ئەکادیمیای ھونەر و زانستەکانی فیلمی (ئەی ئێم پی ئەی ئێس)ی دامەزراند. مەبەستی مایەر لە دروستکردنی ئەم خەڵاتە یەکخستنی پێنج لقەکەی پیشەسازی فیلم بوو: ئەکتەرەکان، دەرھێنەرەکان، بەرھەمھێنەرەکان، تەکنیکارەکان و نووسەرەکان.[٨] مایەر سەبارەت بە دروستکردنی خەڵاتەکان وتی: «من دۆزیمەوە کە باشترین ڕێگا بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ [فیلمسازەکان] ئەوەیە میدالیا بە ھەموویاندا ھەڵواسم … ئەگەر جام و خەڵاتیان پێ بدەم، زۆر بە سەختی کار دەکەن بۆ ئەوەی ئەوە بەرھەم بھێنن کە من دەمەوێت. ئەمەیە ھۆکاری دروستکردنی خەڵاتی ئەکادیمیا.»[٩]

مایەر داوای لە سێدریک گیبۆنس، دەرھێنەری ھونەری ئێم جی ئێم کرد کە خەڵاتێکی ئۆسکار دیزاین بکات.[٨][١٠] لە شوباتی ١٩٢٨،[٨] کاندیدەکان لە ڕێگەی تەلەگرامەوە ئاگادار کرانەوە. لە ئابی ١٩٢٨، مایەر پەیوەندی بە دەستەی ناوەندی دادوەرانی ئەکادیمیاوە کرد بۆ بڕیاردان لەسەر براوەکان.[٨] بەڵام، بەگوێرەی دەرھێنەری ئەمریکی کینگ ڤیدۆر، دەنگدان بۆ خەڵاتی ئەکادیمیای باشترین فیلم لە دەستی دامەزرێنەرانی ئەی ئێم پی ئەی ئێس دا بوو: مایەر، دۆگڵاس فەیربانکس، سید گراومان، ماری پیکفۆرد و جۆزێف شێنک.[١١]

ڕێوڕەسم

[دەستکاری]

ڕێوڕەسمەکە لە ١٦ی ئایاری ١٩٢٩دا بەڕێوەچوو،[٥][٦][١٢] لە ھۆتێلی ھۆڵیوود ڕۆزڤێڵت کە لە لۆس ئەنجلس ھەڵکەوتووە.[٥] ڕێوڕەسمەکە بریتی بوو لە نانخواردنێکی تایبەت بە ٣٦ مێزی میوانداری،[١٣] کە ٢٧٠ کەس بەشداریان تێدا کرد، و نرخی بلیتەکان ٥ دۆلار بوو.[٥] ئەکتەر و خانمەکتەرەکان بە ئۆتۆمبێلی لوکس گەیشتنە ھۆتێلەکە، و زۆر لە ھەوادارەکان ئامادەبوون بۆ ھاندانی ئەستێرەکان.[١٣] ڕێوڕەسمەکە لە ڕادیۆ پەخش نەکرا،[٥] و لەلایەن بەڕێوەبەری ئەی ئێم پی ئەی ئێس فەیربانکسەوە پێشکەش کرا[٥][٦][١٤] لە ماوەی ڕووداوێکی 15-خولەکیدا.[١٢]

تێڕوانینی گشتی

[دەستکاری]

براوەکان سێ مانگ پێش ڕێوڕەسمەکە ڕاگەیەندران.[٥][٦][١٢] وەرگرەکان ئەمانە بوون: ئێمیل جانینگز، یەکەم وەرگری باشترین ئەکتەر (بۆ "ڕێگای ھەموو گۆشت" و "فەرمانی کۆتایی")؛[٥][٦][١٢] جانێت گەینۆر بۆ باشترین خانمەکتەر (فریشتەی شەقام، حەوتەم بەھەشت کە یەکێکیان "ھەڵھاتن: گۆرانییەک بۆ دوو مرۆڤ")؛ فرانک بۆرزەیج بۆ باشترین دەرهێنەر، لویز مایڵستۆن بۆ باشترین دەرھێنەر حەوتەم بەھەشت، کۆمیدیا ("دوو سوارچاکی عەرەبی")؛ و "باڵەکان" بۆ باشترین وێنە (گرانترین فیلمی سەردەمەکەی).[٤][٧] دوو پێشکەشکردن کرا بۆ خەڵاتەکانی ئۆسکار: بۆ چارلی چاپلن و برایانی وارنەر.

چارلی چاپلن، پاڵێوراوێکی فرەلایەن بۆ یەک فیلم (باشترین ئەکتەر، باشترین نووسەر، و باشترین دەرھێنەر، کۆمیدیا؛ ھەموویان بۆ "سێرک ") (١٩٢٨)، لە پێڕستەکە دەرھێنرا بۆ ئەوەی ڕێز لە بەشداریی گشتیی لە پیشەسازییەکەدا بگیرێت؛[٦] و برایانی وارنەر، خەڵاتێک بۆ پێشەنگی فیلمە دەنگییەکان ("گۆرانیبێژی جاز"). سێ پۆلێن بۆ پێشکەشکردنەکانی دواتر لابران: باشترین کاریگەریی ئەندازیاری، باشترین نووسینی ناونیشان، و باشترین کوالێتی تایبەت و ھونەری بەرھەمھێنان.[٤] بەرھەمھێنەرە گەورەکانی فیلم زۆربەی خەڵاتەکانیان بەدەستھێنا: فۆکس فیلم، مێترۆ-گۆڵدوین-مایەر، پاراماونت پیکچەرز، ئاڕ کەی ئۆ پیکچەرز، و وارنەر برۆس.[٨]

براوەکان و پاڵێوراوان

[دەستکاری]

خەڵاتەکان

[دەستکاری]

لە یەکەمین خەڵاتی ئەکادیمیادا (١٩٢٧-١٩٢٨)، پرۆسەی پاڵاوتن ڕێگەی دەدا بە کاندیدەکان کە بۆ یەک فیلم، چەند فیلم، یان بەبێ ئاماژەدان بە هیچ فیلمێکی دیاریکراو پاڵێوراو بن و خەڵات بکرێن.

پاڵێوراوەکان لە ٢ی شوباتی ١٩٢٩ ڕاگەیەندران. براوەکان یەکەم جار، بە پیتی ڕەش، و بە ئەستێرەیەک (*) نیشان دراون.[١٥]

وێنەیەکی فرانک بۆرزەیج. جلی ڕەسمی لەبەردایە.
فرانک بۆرزەیج، براوەی باشترین دەرهێنەر (فیلمی درامی)
پۆرترێتێکی ئێمیل جانینگز. جلی ڕەسمی لەبەردایە.
ئێمیل جانینگز، براوەی باشترین ئەکتەر
وێنەی جانێت گەینەر کە پێدەکەنێت. بلوزێکی ڕەنگ ڕووناکی لەبەردایە.
جانێت گەینۆر، براوەی باشترین ئەکتەر
باشترین وێنەی تاکانە و هونەری
باشترین نووسین (نووسینی ناونیشان)

تێبینییەکان

[دەستکاری]
  1. ^ ئ ا ب سێرک لە سەرەتادا سێ کاندیدکردنی وەرگرت: باشترین دەرهێنەر (فیلمی کۆمیدی)، باشترین ئەکتەر، و باشترین نووسین (چیرۆکی ئۆریجیناڵ) – بۆ چارڵی چاپلن. بەڵام دواتر ئەکادیمیای زانستەکان و ھونەرەکانی وێنەی جوڵاو بڕیاری دا ناوی چاپلن لە پۆلەکانی خەڵاتی کێبڕکێکاری لاببات و لە جیاتی ئەوە خەڵاتێکی تایبەتی پێببەخشێت "بۆ نواندن، نووسین، دەرهێنان و بەرهەمهێنانی سێرک".[١٦]
  2. ^ کاندیدکردنی جێڕاڵد دەفی بۆ باشترین نووسین (نووسینی ناونیشان) کاندیدکردنێکی پاش مردن بوو.[١٧]

خەڵاتی ڕێزلێنان

[دەستکاری]
وێنەیەکی چارلی چاپلن لە سەرەتای ساڵانی ١٩٠٠
چارڵی چاپلن، خەڵاتی شانازی
ستۆدیۆکانی فێرست ناشناڵ، بوربانک، نزیکەی ١٩٢٨. دەتوانرێت یەکەم بیناکانی کۆمپانیاکە ببینرێت.
بەرهەمهێنانی وارنەر برۆس، خەڵاتی شانازی. ستۆدیۆکانی فێرست ناشناڵ، بوربانک (نزیکەی ١٩٢٨) نیشان دراوە

ئەم خەڵاتە شانازییانەی خوارەوە - کە ئەو کات بە خەڵاتی تایبەت ناودەبران - پێشکەش کران:

چەندین پاڵێوراو و خەڵات

[دەستکاری]

ئەم شەش فیلمەی خوارەوە چەند کاندیدکردنێکیان بەدەست هێنا:

کاندیدکردنەکان فیلم
٥ حەوتەم بەھەشت
٤ ڕۆژھەڵاتن: گۆرانییەک بۆ دوو مرۆڤ
٣ سێرک
(کاندیدکردنە کشاوەکان)
٢ جەماوەر
فەرمانی کۆتایی
سادی تۆمپسن
باڵەکان

ئەم سێ فیلمەی خوارەوە چەند خەڵاتێکیان بەدەست هێنا:

خەڵاتەکان فیلم
٣ حەوتەم بەھەشت
ڕۆژھەڵاتن: گۆرانییەک بۆ دوو مرۆڤ
٢ باڵەکان

گۆڕانکاری لە خەڵاتی ئۆسکار

[دەستکاری]

دوای یەکەمین خەڵاتی ئەکادیمی (١٩٢٧–١٩٢٨)، ئەم گۆڕانکاریانەی خوارەوە لەلایەن ئەی ئێم پی ئەی ئێسەوە کران:

  • پۆلەکانی خەڵات لە دوازدەوە کەم کرانەوە بۆ حەوت:[١٨]
  • خەڵاتەکانی باشترین دەرهێنان (فیلمی کۆمیدی) و باشترین دەرهێنان (فیلمی درامی) یەکخران بۆ یەک خەڵاتی باشترین دەرهێنان.[١٨]
  • خەڵاتی باشترین کاریگەری ئەندازیاری وەستێنرا.[١٩]
  • خەڵاتی باشترین فیلمی تایبەت و هونەری وەستێنرا.[١٩]
  • خەڵاتەکانی باشترین نووسین (وەرگێڕان) و باشترین نووسین (چیرۆکی ئۆریجیناڵ) یەکخران بۆ یەک خەڵاتی باشترین نووسین.[٢٠]
  • خەڵاتی باشترین نووسین (نووسینی ناونیشان) وەستێنرا.[١٩]

پێشانگا

[دەستکاری]

سەرچاوەکان

[دەستکاری]
  1. ^ «The 1st Academy Awards Memorable Moments». Academy of Motion Picture Arts and Sciences. لە January 4, 2021 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە February 25, 2021 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |archive-date= (یارمەتی)
  2. ^ ئ ا The People's Almanac. Garden City, New York: Doubleday & Company, Inc. 1975. p. 831. ISBN 0-385-04060-1.
  3. ^ «The 2nd Academy Awards Memorable Moments». Academy of Motion Picture Arts and Sciences. لە January 4, 2021 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە February 25, 2021 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |archive-date= (یارمەتی)
  4. ^ ئ ا ب پ «The Official Academy Awards Database». Academy of Motion Picture Arts and Sciences. لە December 23, 2017 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە November 11, 2019 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |archive-date= (یارمەتی) Reader must select "1927/28" in the "Award Year(s):" drop-down menu and press "Search".
  5. ^ ئ ا ب پ ت ج چ ح خ د «History of the Academy Awards». Academy of Motion Picture Arts and Sciences. لە April 8, 2010 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە May 6, 2010 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |archive-date= (یارمەتی)
  6. ^ ئ ا ب پ ت ج Dirks، Tim. «1927–28 Academy Awards Winners and History». Filmsite. Rainbow Media. لە July 24, 2010 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە May 6, 2010 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |archive-date= (یارمەتی)
  7. ^ ئ ا ب «This day in History». History. A&E Television Networks. لە March 7, 2010 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە October 5, 2010 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |archive-date= (یارمەتی)
  8. ^ ئ ا ب پ ت Cosgrave 2007, p. 1
  9. ^ Eyman 2005, p. 117
  10. ^ Eyman 2005, p. 209
  11. ^ Eyman 2005, p. 138
  12. ^ ئ ا ب پ Pawlak، Debra Ann. «The Story of the First Academy Awards». The MediaDrome. لە ڕەسەنەکە لە March 15, 2005 ئەرشیڤ کراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |archive-date= (یارمەتی)
  13. ^ ئ ا Cosgrave 2007, p. 4
  14. ^ «People: May 27, 1929». Time. Time Inc. May 27, 1929. لە ڕەسەنەکە لە ٢٧ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٠ ئەرشیڤ کراوە. لە October 5, 2010 ھێنراوە. {{cite magazine}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |date= (یارمەتی)
  15. ^ «The 1st Academy Awards». Academy of Motion Picture Arts and Sciences. October 8, 2014. لە February 18, 2021 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە February 25, 2021 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
  16. ^ Chilton، Martin (May 16, 2016). «The first Oscars: what happened in 1929». The Daily Telegraph. لە May 19, 2016 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە February 25, 2021 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
  17. ^ King، Susan (February 24, 2017). «August Wilson is in good company among posthumous Oscar nominees and winners». Los Angeles Times. لە November 12, 2020 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە February 25, 2021 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
  18. ^ ئ ا Ess، Ramsey (February 22, 2019). «What Happened to Oscars Dedicated to Comedy (and Should They Be Brought Back)?». Vulture.com. لە January 25, 2021 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە February 25, 2021 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
  19. ^ ئ ا ب Flint، Hanna (February 20, 2019). «10 weird Oscars categories that were discontinued». Yahoo!. لە ڕەسەنەکە لە ٢٦ی شوباتی ٢٠٢١ ئەرشیڤ کراوە. لە February 25, 2021 ھێنراوە. {{cite web}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |date= (یارمەتی)
  20. ^ «The 2nd Academy Awards». Academy of Motion Picture Arts and Sciences. لە January 2, 2021 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە January 2, 2021 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |archive-date= (یارمەتی)
  21. ^ Decherney، Peter (August 14, 2012). Hollywood and the Culture Elite: How the Movies Became American. Columbia University Press. p. 69. ISBN 9780231508513. لە November 21, 2023 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە April 10, 2021 ھێنراوە – via Google Books. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)