لونا ١٦
لونا ١٦ ئەرکێکی بۆشایی ئاسمانی ساڵی ١٩٧٠ بوو کە بێ تیم بوو، بەشێک بوو لە پڕۆژەی لونا یەکێتی سۆڤیەت، یەکەم پشکنەری ڕۆبۆتی بوو کە لەسەر مانگ نیشتەوە و نمونەیەکی خاکی مانگ بگەڕێنێتەوە بۆ سەر زەوی، نمونەی ١٠١ گرام (٣.٥٦ ئۆنسە) لە ناوچەی مارێ فیکوندیتاتیس لەسەر مانگ گەڕێنرایەوە. نوێنەرایەتی یەکەم ئەرکی سەرکەوتووی گەڕانەوەی نمونەی مانگ بوو لەلایەن یەکێتی سۆڤیەت و سێیەم ئەرکی گەڕانەوەی نمونەی مانگ بوو بە گشتی.[١] [٢]
پوختەی ئەرک
[دەستکاری]وێستگەی ئۆتۆماتیکی لونا ١٦ لە خولگەیەکی سەرەتایی زەویەوە بەرەو مانگ ڕەوانە کرا و لە ١٧ی ئەیلوولی ١٩٧٠دا چووە ناو خولگەی مانگ، لەم خولگەیەوە لێکۆڵینەوەی لەسەر هێزی کێشکردنی مانگ کرا، دوای ئەوەی دوو ڕێکخستنی خولگەیی لە ١٨ و ١٩ی ئەیلول ئەنجامدرا، هەروەها مەیلی گۆڕانکاری بەسەردا هات وەک ئامادەکارییەک بۆ نیشتنەوە. لە کاتی پێریلۆن لە کاتژمێر ٠٥:١٢ UTC لە ٢٠ی ئەیلول، بزوێنەری سەرەکی سوکانەکە ئاراستەکرا، بەمەش دەستی بە دابەزین کرد بۆ سەر ڕووی مانگ، دوای شەش خولەک لە کاتژمێر (٠٥:١٨ UT) کەشتییە ئاسمانییەکە بە سەلامەتی لە ناوچەی ئامانجەکەی لە ٠°٤١' پانی باشوور و ٥٦°١٨' درێژی ڕۆژهەڵات، لە ناوچەی باکووری ڕۆژهەڵاتی (Mare Fecunditatis) لە نزیکەی ١٠٠ کیلۆمەتر نیشتەوە لە ڕۆژئاوای کانیاوی وێب و ١٥٠ کم لە باکووری کانیاوی لانگرێنۆس.
.jpg)
ئەمە یەکەم نیشتنەوەی بوو کە لە لای شەوی مانگەوە ئەنجامدرا، بەو پێیەی خۆر نزیکەی ٦٠ کاتژمێر پێشتر ئاوا بووبوو، بارستەی کەشتییە ئاسمانییەکە لە کاتی نیشتنەوەدا ١٨٨٠ کیلۆگرام بووە، کەمتر لە کاتژمێرێک دوای نیشتنەوە لە کاتژمێر ٠٦:٠٣ UT کونکەرێکی نوێی ئۆتۆماتیکی گەیشتە ڕووی مانگ بۆ کۆکردنەوەی نمونەی خاک، دوای کونکردن بۆ ماوەی حەوت خولەک، مەشقەکە گەیشتە وەستانێک لە قووڵایی ٣٥ سانتیمەتر و پاشان نمونەکەی کشاندەوە و بە کەوانەیی بەرزی کردەوە بۆ سەرەوەی کەشتییە ئاسمانییەکە، مادەی مانگەکەی لەناو کەپسولی بچووکی گۆشەیی کە لەسەر پاسی سەرەکی کەشتییە ئاسمانییەکە دانرا.
دوای ٢٦ کاتژمێر و ٢٥ خولەک لەسەر ڕووی مانگ، کاتژمێر ٠٧:٤٣ UT لە ٢١ی ئەیلول، قۆناغی سەرەوەی کەشتییە ئاسمانییەکە لە مانگەوە بەرزبووەوە، قۆناغی خوارەوەی لونا ١٦ لەسەر ڕووی مانگ مایەوە و بەردەوام بوو لە گواستنەوەی زانیاری پلەی گەرمی، دوای سێ ڕۆژ لە ٢٤ی ئەیلول، دوای تێپەڕینێکی ڕاستەوخۆی سەرکەوتن بەبێ هیچ ڕاستکردنەوەیەکی ناوەڕاستی ڕێڕەوەکە، کەپسولەکە بە ١٠١ گرام خاکی مانگییەوە، بە خێرایی ١١ کیلۆمەتر لە چرکەیەکدا جارێکی دیکە هاتەوە ناو بەرگەهەوای زەوی، کەپسولەکە لە ٨٠ کیلۆمەتر لە باشووری ڕۆژهەڵاتی شارۆچکەی جزکازگان لە کازاخستان لە کاتژمێر ٠٥:٢٥ UT لە ٢٤ی ئەیلوولی ١٩٧٠ بە پەرەشوت دابەزی.[٣]
بەگوێرەی ڕوانگەی بۆخوم لە ئەڵمانیا، وێنەی تەلەفزیۆنی بەهێز و کوالیتی باش لەلایەن کەشتییە ئاسمانییەکە گەڕێنراونەتەوە، لونا ١٦ سەرکەوتنێکی گرینگ بوو بۆ سۆڤیەتەکان لە بەرنامەی گەڕان بەدوای بۆشایی قووڵدا، ئەرکەکە یەکەم وەرگرتنەوەی تەواو ئۆتۆماتیکی نمونەی خاکی لە ڕووی تەنێکی دەرەوەی زەوی بە ئەنجام گەیاند.
نمونەیەکی ٠.٤٨٢٥گرام لە ماددە لە قووڵایی ٢٧ سم ڕەوانەی بەریتانیا کرا.[٤]
دەرئەنجام
[دەستکاری]سێ نمونەی بچووک (٠.٢گرام) لە خاکی مانگ کە لەلایەن لونا ١٦ گەرێندرابویەوە لە زیادکردنی ئاشکرای بە ٤٤٢,٥٠٠ دۆلار لە ساڵی١٩٩٣ فرۆشران، نمونەکان لەلایەن کۆمپانیای سۆزیبی بە بڕی ٨٥٥ هەزار دۆلاری ئەمریکی لە ٢٩ی تشرینی دووەمی ٢٠١٨ فرۆشرانەوە.
زنجیرەیەک مۆری ١٠ کۆپێک لە ساڵی ١٩٧٠ بۆ یادی فڕینی پشکنەری مانگی لونا ١٦ دەرچوو و قۆناغە سەرەکییەکانی بەرنامەکەیان نیشان دا، نیشتنەوەی نەرم لەسەر مانگ، هەڵدانی کەپسولی گەڕانەوەی نمونەی خاکی مانگ، و نیشتنەوە بە یارمەتی پەرەشوت بۆ سەر زەوی .
سەرچاوە
[دەستکاری]- ^ بورۆس، ویلیام ئی. (١٩٩٩). ئەم ئۆقیانووسە نوێیە: چیرۆکی یەکەم سەردەمی بۆشایی ئاسمان. کتێبخانەی مۆدێرن. لاپەرە ٤٣٢
- ^ «سدیقی، ئاسیف ئە. (٢٠١٨). لە دەرەوەی زەوی: مێژووی گەڕان بەدوای بۆشایی قووڵ» (PDF).
- ^ لۆگی کۆمەڵەی خۆر لەلایەن ئەندرۆ ویڵسن (لاپەرە٦٠-٦٣)، کۆمپانیای بڵاوکردنەوەی جین سنووردار، ١٩٧٨،
- ^ «پیلینگەر، کۆڵین ترێڤەر؛ گۆوار، ئەی.پی (٤ی ژانویەی ١٩٧٧). "جیاکردنەوە و دابەشکردنی دوو نمونەی 0.5g خاکی مانگ کە لەلایەن ئەرکەکانی لونا ١٦ و ٢٠ کۆکراونەتەوە". مامەڵە فەلسەفییەکانی کۆمەڵەی شاهانەی لەندەن».
بەستەری دەرەکی
[دەستکاری]
 |
کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە لونا ١٦ تێدایە. |