شەڕی نیمچەدوورگە

شەڕی نیمچەدوورگە
شەڕی نیمچەدوورگە
بەشێکە لە	شەڕەکانی ناپلیۆن
وڵات	شانشینی ئیسپانیا
جێ	نیمچەدوورگەی ئیبیریا
ڕێکەوتی دەستپێکردن	٢ی ئایاری ١٨٠٨
ڕێکەوتی کۆتاییھاتن	١٧ی نیسانی ١٨١٤
ڕووداوە بەرچاوەکان	تاڵانکردنی ھونەری ئیسپانیا لەلایەن ناپلیۆن، داگیرکردنی زاراگۆزا لەلایەن فەڕەنسا، ڕاپەڕینی دۆس دی مایۆ
بەشداربوو	شانشینی ئیسپانیا، یەکەم ئیمپراتۆریەتیی فەڕەنسا، شانشینی پورتوگال، شانشینی یەکگرتووی بەریتانیا و ئێرلەندا، ئیسپانیا لە سەردەمی جۆزێف بۆناپارت
لەناوچوو	ئابی سانتا ئینگراسیا
بڵاوکراوەتەوە لە	ئینسایکلۆپیدیای نوێی کۆلیێر، ١٩٢١
	لە ویکیدراوە دەستکاریی زانیارییەکان بکە

شەڕی نیمچەدوورگە (بە ئینگلیزی: Peninsular War) ململانێی نێوان فەڕەنسا و ھاوپەیمانی ھێزەکانی ئیسپانیا و پورتوگال بوو لەسەر کۆنترۆڵکردنی نیمچەدوورگەی ئیبەری. شەڕەکە کاتێک دەستی پێکرد کە سوپای فەڕەنسا لە ساڵی ١٨٠٧دا ھێرشی کردە سەر پورتوگال و لە ساڵی ١٨٠٨ ئیسپانیا و بەردەوام بوو تا شەش ھاوپەیمانی لە ساڵی ١٨١٤دا ناپلیۆنیان شکست پێھێنا.^[١]

خەباتی ئیسپانیا بۆ ڕزگاری، یەکێک بوو لە یەکەمین شەڕە نەتەوەییەکان و سەرھەڵدانی شەڕێکی گەریلایی بەرفراوان. کاتێک داگیرکاری فەڕەنسا ئیدارەی ئیسپانیای شکاند، کە بوو بە جەنگێکی دەسەڵاتی ناوچەیی (لە ساڵی ١٨١٠ حکوومەتی نیشتمانی پێکھێنرابووەوە لە کادیز و خۆی کۆکردەوە بەڵام بەھۆی گەمارۆیەکی توندەوە کە بەھۆی شێوەی تایبەتی شارەکەوە دروست بوو، نەیتوانی بەسەربازکردن بکات یان ڕاھێنان بکات یان چەکدار بکات)، شکستی ناپلیۆن لە ئارامکردنەوەی گەلی ئیسپانیا ڕێگەی بە ئیسپانیا، بەریتانیا، و پورتوگالی دا ھێزەکان بۆ ئاسایشی پورتوگال و شەڕکردن دژی ھێزەکانی فەڕەنسا لە بەرەکاندا لە کاتێکدا گەریلاکانی ئیسپانیا خوێنیان لە داگیرکەران وشک کرد. بەھۆی ھەماھەنگی ھەوڵەکانیانەوە، ھێزە ڕێکوپێک و ناڕێکەکانی ھاوپەیمانان توانیان ڕێگری لە مارشاڵەکانی ناپلیۆن بکەن کە کاونتییە یاخیبووەکانی ئیسپانیا ملکەچ بکەن.^[٢]^[٣]^[٤]

سەرچاوەکان

↑ Churchill, p. 258. "Nothing like this universal uprising of a numerous, ancient race and nation, all animated by one thought, had been seen before...For the first time the forces unchained by the الثورة الفرنسية, which Napoleon had disciplined and directed, met not kings or Old World hierarchies, but a whole population inspired by the religion and patriotism which...Spain was to teach to Europe."
↑ Laqueur, p. 350. Laqueur notes that the war was "one of the first occasions when guerrilla warfare had been waged on a large scale in modern times."
↑ Gates, pp. 33–34. Gates notes that much of the الجيش الكبير "was rendered unavailable for operations against Wellington because innumerable Spanish contingents kept materialising all over the country. In 1810, for example, when Massena invaded Portugal, the Imperial forces in the Peninsula totalled a massive 325,000 men, but only about one quarter of these could be spared for the offensive—the rest were required to contain the Spanish insurgents and regulars. This was the greatest single contribution that the Spaniards were to make and, without it, Wellington could not have maintained himself on the continent for long—let alone emerge triumphant from the conflict."
↑ Chandler, The Art of Warfare on Land, p. 164

ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت.

[1] Churchill, p. 258. "Nothing like this universal uprising of a numerous, ancient race and nation, all animated by one thought, had been seen before...For the first time the forces unchained by the الثورة الفرنسية, which Napoleon had disciplined and directed, met not kings or Old World hierarchies, but a whole population inspired by the religion and patriotism which...Spain was to teach to Europe."

[2] Laqueur, p. 350. Laqueur notes that the war was "one of the first occasions when guerrilla warfare had been waged on a large scale in modern times."

[3] Gates, pp. 33–34. Gates notes that much of the الجيش الكبير "was rendered unavailable for operations against Wellington because innumerable Spanish contingents kept materialising all over the country. In 1810, for example, when Massena invaded Portugal, the Imperial forces in the Peninsula totalled a massive 325,000 men, but only about one quarter of these could be spared for the offensive—the rest were required to contain the Spanish insurgents and regulars. This was the greatest single contribution that the Spaniards were to make and, without it, Wellington could not have maintained himself on the continent for long—let alone emerge triumphant from the conflict."

[4] Chandler, The Art of Warfare on Land, p. 164

[١]

[٢]

[٣]

[٤]