دەروێشەکانی گۆنابادی

گۆنابادی دەروێش (بە فارسی: دراویش گنابادی) (فەرمانی نیعمەتوڵڵا سوڵتان عەلی شاهی) یەکێکە لە فەرمانە سۆفیەکان، دەروێش موسڵمانێکی سۆفییە کە لەسەر ڕێگای تەریقەت دەڕوات. لە ئێران ڕۆژی ٣ی ئەسفەند بە ڕۆژی دەروێش ناوزەد کراوە^[١]

مێژوو

ڕەچەڵەکی نعمەتوڵڵاھی یەکێکە لە سۆفیگەری کە لە سەردەمی ئیمامەکانەوە گەیشتووەتە ئەم ئاستە.^[٢] شانشینی نێماتوڵڵاھی سوڵتان عەلیشاھی گۆنابادی یەکێکە لە بەناوبانگترین بنەماڵەی سۆفیگەری لە سەردەمی ئێستادا.^[٣] وشەی نەماتوڵڵاھی لە ناوی شا نەماتوڵڵا وەلی وەرگیراوە و لەبەر ئەوەی لە سەردەمی ئەودا شوێنکەوتوانی پێیان دەگوت «نێمەتوڵڵاھی»، ئەم نازناوە دراوە بەو کەسانەی کە لە دوای ئەوەوە پەیڕەوی لە بیروباوەڕ و شێوازە سۆفیگەرییەکانی بوون. پێش شا نەماتوڵڵا ناوی تەریقەتەکە ھەمان ناوی قوتبی وەقت بووە، وەک چۆن لە سەردەمی کەرخیدا بە مەروفییە و لە سەردەمی جونەید بەغدادیدا بە جونادییە ناسرابوو.^[٤]

ڕێژەی پۆشاکەکەی شا نەماتوڵڵا وەلی

ڕەچەڵەکی دەگەڕێتەوە بۆ جونەیدی بەغدادی کە عیرفانێکی بەناوبانگی ئیسلامییە و لە سەدەی سێیەمدا ژیاوە. لە سەدەی سێیەمەوە دەروێشەکانی گۆنابادی ناویان ناوە کە زۆرتر لەژێر کاریگەری ناوی سەرکردەکانی سەردەمی خۆیان بوون. ئەم شانشینە لە سەدەی نۆیەمدا خاڵی وەرچەرخانێکی ھەبوو کە لە تەریقە عیرفانییەکانی دیکە جیای کردەوە. لە سەدەی ٨ و ٩ی کۆچی (١٥ی زایینی) دەروێشەکانی گۆنابادی بە توندی کەوتوونەتە ژێر کاریگەریی کارەکتەر و کارەکتەر و زانستی «شا نعمەتوڵڵا وەلی» و زۆرێکیان لەو کاتەوە بە خۆیان ناویان دەبرد «نێماتوڵڵاھی». بۆیە دەستەواژەی دەروێش گۆنابادی نەماتوڵڵاھی زاراوەیەکە بۆ ڕێزگرتن لە شا نێمەتوڵڵا وەلی بەکارھاتووە، ھەرچەندە مێژووی ئەم خانەدانە دەگەڕێتەوە بۆ پێش ئەو.^[٥]

سەرچاوەکان

^ «جذبی طباطبایی قطب جدید دراویش گنابادی». لە ڕەسەنەکە لە ١٩ی ئەیلوولی ٢٠٢١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٨ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە.
^ لغت‌نامه دهخدا، حرف ن، تألیف علی‌اکبر دهخدا (۱۲۵۸–۱۳۳۴ شمسی)، دانشگاه تهران، دانشکدهٔ ادبیات و علوم انسانی، چاپخانهٔ دانشگاه تهران، تیرماه ۱۳۴۸ شمسی
^ «مشاهیر صوفیه».
^ مقاله سلسله نعمت‌اللهی نوشته علیرضا نوربخش، مجله صوفی، شماره ۱، نشریه خانقاه نعمت‌اللهی لندن، زمستان ۱۹۸۹ میلادی.
^ «تاریخچه دراویش گنابادی». {{cite web}}: بیرخستنەوەکە پارامەترێکی نەناسراوی ھەیە: |3= (یارمەتی)^{[بەستەری مردوو]}

[1] «جذبی طباطبایی قطب جدید دراویش گنابادی». لە ڕەسەنەکە لە ١٩ی ئەیلوولی ٢٠٢١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٨ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە.

[2] لغت‌نامه دهخدا، حرف ن، تألیف علی‌اکبر دهخدا (۱۲۵۸–۱۳۳۴ شمسی)، دانشگاه تهران، دانشکدهٔ ادبیات و علوم انسانی، چاپخانهٔ دانشگاه تهران، تیرماه ۱۳۴۸ شمسی

[3] «مشاهیر صوفیه».

[4] مقاله سلسله نعمت‌اللهی نوشته علیرضا نوربخش، مجله صوفی، شماره ۱، نشریه خانقاه نعمت‌اللهی لندن، زمستان ۱۹۸۹ میلادی.

[5] «تاریخچه دراویش گنابادی». {{cite web}}: بیرخستنەوەکە پارامەترێکی نەناسراوی ھەیە: |3= (یارمەتی)^{[بەستەری مردوو]}

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]