بۆ ناوەڕۆک بازبدە

دەروازە:نیوزیلاند

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە

بەخێربێن



ھەنووکە ٩٧ وتار لە دەروازەی نیوزیلاند ھەیە. وتارێک لەوان بە ھەڵکەوت ببینە

پێشەکی

نیوزیلاند یان نیوزلەندا (بە ئینگلیزی: New Zealand) وڵاتێکە لە ئۆقیانووسیا و لە چەند دوورگە پێکھاتووە. پایتەختەکەی ویلینگتۆنە. ئەم وڵاتە پێکھاتوە لە دو دورگەی گەورەو و چەندین دورگەی بچووک و ھەروەھا چەندین ناوچەی ئۆتۆنۆم لەوانە:نیو دورگەکانی کۆک، نیو کاڵدۆنیا مەودایەکی زۆر لە نێوان نیوزلاند و وشکانییەکانی دیکەی گۆی زەوی ھەیە، دو ھەزار کیلۆمەتر لە نێوان ئەم وڵاتە و نزیکترین دراوسێی کە وڵاتی ئوستورالیایە مەودا ھەیە، دەریای تاسمان دەکەوێتە نێوانیان. دوای ئوستورالیا نزیکترین دراوسێکانی لە باکوورەوە دورگەکانی تونگا و فیجی و پۆلۆنێزییەکانن.

زۆرینەی دانیشتووانی نیوزلاند کۆچبەرە ئەوروپییەکانن بە تایبەتی بەریتانی و ئیرلەندی. گرنگترین کەمەنەتەوەی ڕەنگین پێست مائورییەکانن کە دانیشتووی ڕەسەنی ئەو وڵاتەن و بە ھەزاران ساڵە لەوێ ژیاون. کەمەنەتەوەی دیکە ئاسیایی و پۆلۆنێزییەکانن کە زۆرتر لە شارەگەورەکان نیشتەجێن. ٧٢٪ی دانیشتووانی نیوزلاند نیشتەجێی ١٦ شاری ئەم وڵاتەن. نیوەی ئەم ڕێژەیە لە چوارشاری سەرەکی:ئوکلاند، ولینگتۆن، ھامیلتۆن وچراست چێرچ دەژین.

لە ساڵی ١٦٤٩دا دەریاوان «ئابڵ جانسۆن تاسمان» یەکەم ئەوروپی بو کە پێی نایە کەنارەکانی نیوزلاند. بەھۆی کۆژرانی چەندین مەلەوانی پاپۆرەکەی جانسۆن بە دەستی مائورییەکان بۆ ماوەیەکی زۆر چیدی ئەوروپییەکان بەم دورگەدا نەھاتنەوە ١٢٠ ساڵ پاش ھاتنی دەریاوان جانسۆن لە ساڵی ١٧٦٩ دەریاوانی بەریتانی «جەیمز کۆک» ڕێی کەوتە ئەم دورگەیە و لەم ڕێکەوتە بەدواوە پێوەندی ئەوروپی و مائورییەکان دەستی پێکرد. لە سەدەی نۆزدە کۆچکردنی ئەوروپییەکان بۆ نیوزلاند دەستی پێکرد. ئەمانە زۆرتر گروپ گەلێکی ئاینی بوون کە لە سکۆتلاند و بەریتانیاوە ھاتبون. بەپێی ڕێکەوتنی حکوومەتی بەریتانیا و مائورییەکان لە ساڵی ١٨٤٠ ئەم وڵاتە بوە بەشێک لە ئیمپراتوَرییەتی بەریتانیا. لە ساڵی ١٨٥٦ یەکەم حکوومەتی ئۆتۆنۆم لەم وڵاتەدا پێکھات و لە ساڵی ١٨٧٦ دەسەڵاتی ناوەندی دەستی بە سەرانسەری ئەم وڵاتەداگرت. نیوزلاند لە ساڵی ١٩٠٧ سەربەخۆیی ڕاگەیاند بەڵام پۆستی ڕەمزی سەرۆکی حکوومەتی بۆ شاژنی بەریتانیا ھێشتەوە. جێگری شاژن لەو وڵاتە سەرفەرمانداری گشتییە کە بە پێشنیاری سەرۆک وەزیر و بە دەنگی پەرلەمان ھەڵدەبژێردرێ

وتاری ھەڵبژێردراو

نیووەی یا نیووێ وڵاتێکی دوورگەییە لەباشووری ئۆقیانووسی ئارام، ٢،٤٠٠ کیلۆ مەتر لەباکووری خۆرھەڵاتی نیوزیلاند، ڕۆژھەڵاتی تۆنگا، باشووری ساموا و ڕۆژئاوای دوورگەی کووک. نیوەی ڕووبەری خاکەکە نزیکەی ٢٦١ کیلۆ مەتری چوارگۆشەیە، دانیشتوانی بەشێوەیەکی سەرەکی پۆلینیزییەکانن، پایتەختی نیوێ ئەلۆفیە.

زیاتر...

وتار

جێنی شیپلی (بە زمانی ئینگلیزی: Jenny Shipley؛ لە دایکبووی ٤ی شوباتی ١٩٥٢) ژنە سیاسەتوانی نیوزلاندییە، ئەو لە ماوەی ٨ی کانوونی یەکەمی ١٩٩٧ تاکوو ١٠ی کانوونی یەکەمی ١٩٩٩ بوو بە ٣٦ەمین سەرۆک وەزیرانی نیوزیلاند. ئەو یەکەمین ژنە لە مێژووی نیوزیلاند ببێتە سەرۆک وەزیران، ھەروەھا یەکەمین ژنە ببێتە سەرۆکی پارتی نیشتمانیی نیوزیلاند. ئەو لە ماوەی ١٥ی ئابی ١٩٨٧ تاکوو ٢٧ی تەممووزی ٢٠٠٢، لە دوو خولی جیاوازدا بووە ئەندام لە پەرلەمانی نیوزیلاند.

جێنی شیپلی لە ساڵی ١٩٧٥ پەیوەندی کرد بە پارتی نیشتمانیی نیوزیلاند. لە ساڵی ١٩٨٧، کاتێک تەمەنی ٣٥ ساڵان بوو ئەوا بووە ئەندام پەرلەمان لەڕێی حیزبەکەیەوە. لە ساڵی ١٩٧٢ ھاوسەرگیری لەگەڵ بێرتۆن شیپلی کرد، ئەوان بەیەکەوە دوو منداڵیان ھەیە.

زیاتر...

وتار

کارڵ ھاینز ئۆربان (بە ئینگلیزی: Karl Urban) ئەکتەرێکی نیووزلەندییە، لە ٧ی حوزەیرانی ١٩٧٢ لەدایکبووە. کاری ھونەری بە دەرکەوتنی لە فیلم و زنجیرە تەلەڤیزیۆنییەکانی نیووزلەندا وەک "زینە: شازادەی جەنگاوەر" دەست پێکرد. یەکەم ڕۆڵی لە ھۆلیوود لە فیلمی ترسناکدا لە ساڵی ٢٠٠٢دا بەناوی "کەشتی تارمایی" بوو. لەو کاتەوە ڕۆڵی سەرەکی لە زۆر فیلمی بەناوبانگدا گێڕاوە، لەوانە وەک ئۆمێر لە قۆناغی دووەم و سێیەمی شای ئەنگوستیلەکان، ھەروەھا وەک ڤاکۆ لە قۆناغی دووەم و سێیەمی زنجیرە فیلمەکانی Riddick. لە ساڵی ٢٠١٣دا ڕۆڵی سەرەکی لە زنجیرەی زانستی خەیاڵیدا گێڕا کە ناوی "نزیکەی مرۆڤ" بوو. لە ساڵی ٢٠١٩ەوە ڕۆڵی بێڵی بەچەر گێڕاوە لە زنجیرە تەلەڤیزیۆنییەکەی ئەمازۆن کە پاڵەوانێکی سەرسووڕھێنەرە لەوێدا بەناوی دەستەی ھاوڕێکان.


کوڕی دایک و باوکێکی ئەڵمانییە و بە ڕوانین بە زمانەکە قسە دەکات. باوکی دەیویست بەردەوام بێت لە پیشەکەی (بەرھەمھێنەری چەرم)، بەڵام نەیکرد، ھەرچەندە کارل ھەمیشە زۆر چالاک بووە: چەند ساڵێک لە کێڵگەی مامی کاری کردووە و چەندین چالاکیی جۆراوجۆری ئەنجامداوە، لە چاودێریکردنی ئاژەڵەوە تا بڕینی مەڕ یان خۆراک بە بەرازەکان بدەن و ھەڵیانبگرن؛ بەڵام ھەروەھا فێری سواربوونی ئەسپ بوو بە تەواوی، کە لە داھاتوودا زۆر بەسوود بووە بۆی. لە ڕۆژانی خوێندنیدا، لە تەمەنی ١١ و ١٢ ساڵیدا، ڕاپۆرتی لەسەر فرانک سپێنسەر دەنووسی و لە کۆبوونەوەکانی قوتابخانەکاندا دەیوتەوە. یەکەم دەرکەوتنی لە تەلەڤیزیۆن لە بەرنامەیەکدا ڕوویدا کاتێک کارل تەمەنی ٨ ساڵ بوو، ھەرچەندە تەنھا یەک ڕستەی وت. ئۆربان لە قوتابخانەی کڵێسای سانت مارک خوێندوویەتی و لەوێ خۆشەویستی خۆی بۆ نمایشی گشتی دۆزییەوە. یەکەم ڕۆڵی نواندنی لە تەمەنی ھەشت ساڵیدا بوو، کاتێک تەنھا یەک دێڕی ھەبوو لە ئەڵقەیەکی زنجیرە تەلەڤیزیۆنییەکەی نیووزلەندای ژنە پێشەنگ. ھەرچەندە لە قوتابخانەکەیدا بەردەوام بوو لە بەشداریکردن لە بەرھەمە شانۆیییەکان، بەڵام تا دوای قۆناغی ئامادەیی جارێکی دیکە بە شێوەیەکی پیشەیی نواندنی نەکردەوە. ئۆربان لە کۆلێژی ویلنگتۆن لە ساڵانی ١٩٨٠–١٩٨٦ خوێندوویەتی.


پاشان ناوی خۆی تۆمار کرد لە پرۆگرامی بەکالۆریۆس لە زانکۆی ڤیکتۆریا لە وێلینگتۆن، بەڵام دوای ساڵێک وازی لە خوێندن ھێنا بۆ ئەوەی کاری نواندن بکات. لە چەند ساڵی داھاتوودا جگە لە ڕۆڵی شانۆیی لە ناوچەی وێلینگتۆن لە چەندین ڕیکلامی تەلەڤیزیۆنی ناوخۆییدا بەشداری کرد. لە کۆتاییدا ڕووی لە ئۆکلاند کرد، لەوێ چەندین ڕۆڵی میوانی پێشکەش کرا لە بەرنامە تەلەڤیزیۆنییەکان (یەکێک لەوانە ڕۆڵی ئالوودەبووێکی ھێرۆین بوو لە درامای پۆلیس لە پارکدا). پاشان ئۆربان بۆ ماوەیەکی کورت لە ساڵی ١٩٩٥ ڕووی لە بۆندی بیچ لە سیدنی ئوسترالیا کرد و ساڵی دواتر گەڕایەوە نیووزلەندا.

زیاتر...

وتاری نایاب

ئەنتۆنی ستار (بە ئینگلیزی: Antony Starr) ئەکتەرێکی نیوزلەندییە، زۆرجار لە تەلەڤزیۆن کاردەکات، ڕۆڵەکانی بریتین لە زنجیرە تەلەفزیۆنییە ئەکشنەکانی بانشی(٢٠١٣ بۆ ٢٠١٦) و ھۆمڵاندەر لە زنجیرە تەلەڤزیۆنییە سووپەرھیرۆکەی دەستەی ھاوڕێکان. ستار خەڵاتی ئۆکتا بۆ باشترین ئەکتەری پاڵپشت بەدەستھێنا بەھۆی ڕۆڵی لە فیلمی ئوسترالی "خۆزگە لێرە بوویتایە" (٢٠١٢). لە ٤ی ئازاری ٢٠٢٢، ستار لە شاری ئەلیکانتێی ئیسپانیا دەستگیرکرا، دوای ئەوەی لە مەیخانەیەکی ناوچەکەدا ھێرشی کردە سەر چێشتلێنەرێکی تەمەن ٢١ ساڵ. سزای ١٢ مانگ تاقیکردنەوەی بەسەردا سەپێندرا و پێنج ھەزار و ٥٣٠ دۆلاری وەک قەرەبوو درایەوە بۆ ئەوەی زیندانی نەکرێت

زیاتر...

پانۆراما

دیمەنێکی دەریاچەی نیوزیلاند

دەروازە پەیوەندیدارەکان

ئەو کارانەی دەتوانیت بیانکەیت

پڕۆژەکانی تری ویکیپیدیا

ویکیپیدیا لەلایەن دەستکاریکەرانی خۆبەخشەوە نووسراوە و لەلایەن دامەزراوەی ویکیمیدیا ڕاژە کراوە، کە دامەزراوەیەکی قازانج نەویستە و پڕۆژەگەلێکی تری خۆبەخشانەش ڕاژە دەکات وەک:

دەروازەکان