بێچێی
بێچێ
| |
|---|---|
ھۆڵی شارەوانیی بێچێ قوتابخانەی تەکنیکی لە بێچێ دەروازەکانی کەناڵی شلايز DTD کارگەی بیرەی بێچێ مۆنۆمێنتی شا петар I ڕزگارکەر مۆنۆمێنتەکان بۆ جەنگاوەرە کەوتووەکانی جەنگەکانی یوگۆسلاڤیا | |
 دروشمی خانەدانی | |
 شوێنی شارەوانی بێچێ لەناو سربیا | |
| پۆتانەکان: 45°37′N 20°02′E / 45.617°N 20.033°Eپۆتانەکان: 45°37′N 20°02′E / 45.617°N 20.033°E | |
| وڵات |  سڕبیا |
| پارێزگا |  Vojvodina |
| قەزا | باچکای باشوور |
| نیشتەجێبوونەکان | 5 |
| دەسەڵات | |
| • سەرۆکی شارەوانی | Vuk Radojević (SNS) |
| ڕووبەر | |
| • شارەوانی | ٤٨٧ کیلۆمەتری چوارگۆشە (١٨٨ میلی چوارگۆشە) |
| بەرزایی | ٨٢ مەتر (٢٦٩ پێ) |
| ژمارەی دانیشتووان (سەرژمێری ٢٠٢٢)[٣] | |
| • شارۆچکە | ١٩٬٤٩٢ |
| • شارەوانی | ٣٠٬٦٨١ |
| ناوچەی کاتی | UTC+1 (CET) |
| • ھاوین (DST) | UTC+2 (CEST) |
| کۆدی پۆستە | 21220 |
| کۆدی ناوچە | +381 21 |
| زمانە فەرمییەکان | زمانی سربی لەگەڵ زمانی ھەنگاری[١] |
| وێبگە | www |
بێچێ (بە سربی: Бечеј؛ بە مەجاری: Óbecse،) شارۆچکە و شارەوانییەکە و دەکەوێتە قەزای باچکای باشوور لە پارێزگای خۆبەڕێوەبەری ڤۆیڤۆدینا، سربیا. شارۆچکەکە ١٩٬٤٩٢ دانیشتووی ھەیە، لە کاتێکدا شارەوانییەکە ٣٠٬٦٨١ دانیشتووی ھەیە.
مێژوو
[دەستکاری]
بێچێ بۆ یەکەمجار لە سەردەمی کارگێڕی شانشینی ھەنگاریا لە ساڵی ١٠٩١ بە ناوی لاتینی «Bechey» ئاماژەی پێکراوە[٤] و دواتر لە ساڵی ١٢٣٨ بە ناوی ھەنگاری «Becse».[ژێدەر پێویستە] ناوەکە لەوانەیە لە بنەماڵەی بێچێوە ھاتبێت کە خاوەنی موڵک بوون لەم ناوچەیەدا.[٥] لە سەدەی ١٥دا (لە ١٤١٩ تا ١٤٤١) شارۆچکەکە موڵکی دەسەڵاتداری سربی دوراد برانکۆڤیچ بوو. پێش مردنی لە ساڵی ١٤٥٦، بە چاوەڕوانیی شکستی داھاتووی دەسەڵاتداریەتیی سربی، جوراج برانکۆڤیچ ھەموو سەروەت و سامانە گواستراوەکانی خۆی گواستەوە بۆ بێچێ.[٦]
لە کۆتاییی سەدەی ١٥دا، سوپای شانشینی ھەنگاریا بە سەرۆکایەتیی دەسەڵاتداری سربی ڤوک گرگورێڤیچ (زمای ئۆگنجێنی ڤوک) لە نزیک بێچێ سوپای عوسمانیی تێکشکاند.[٥] لە ساڵی ١٥٥١، سوپایەکی عوسمانی بە سەرۆکایەتیی محەممەد پاشا سۆکۆلۆڤیچ شارۆچکەکەی داگیرکرد.[٥] بێچێ لە نێوان ساڵانی ١٥٥١ و ١٦٨٧ (بەناو تا ١٦٩٩) لەژێر ئیدارەی عوسمانییەکاندا بوو و بەشێک بوو لە سەنجەقی سێگێدین، کە لە سەرەتادا لە ویلایەتی بودین بوو، و دواتر لە ویلایەتی ئێگری.[٧] بە تورکیی عوسمانی بە «Beçe» ناسرابوو.
لە کۆتاییی سەدەی ١٧دا، ئیدارەی ھابسبورگ جێگەی ئیدارەی عوسمانیی گرتەوە و نیشتەجێبوونەکە لەلایەن سربە نەتەوەییەکانی باناتەوە ئاوەدانکرایەوە کە لە ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی ھەڵاتبوون. لە نێوان ساڵانی ١٧٠٢ و ١٧٥١، شارۆچکەکە سەر بە بەشی تیسزا-مارۆسی پاشایەتی ھابسبورگ سنووری سەربازی بوو. دوای ھەڵوەشاندنەوەی ئەم بەشەی سنوور لە ساڵی ١٧٥١، زۆرێک لە سربەکانی شارۆچکەکە کۆچیان کرد بۆ ڕووسیا (بەتایبەتی بۆ سربیای نوێ و سلاڤۆ-سربیا). ئەوان نیشتەجێبوونێکی نوێیان بە ناوی بێچێ (ئێستا ئۆلیکساندریا) لە سربیای نوێ دامەزراند. بۆ ڕێگریکردن لەم کۆچە، دەسەڵاتدارانی ھابسبورگ قەزای پۆتیسیێی خۆبەڕێوەبەریان بە ناوەندی بێچێ دامەزراند. قەزای پۆتیسیێ لە نێوان ساڵانی ١٧٥١ و ١٨٤٨ بوونی ھەبوو. سێ ئیمتیاز لە ساڵانی ١٧٥٩، ١٧٧٤ و ١٨٠٠ بە قەزاکە درا. یەکەم ئیمتیازی قەزاکە پێگەی خۆبەڕێوەبەرییەکەی دیاریکرد، لە کاتێکدا دووەمیان ڕێگەی بە نەتەوەی ھەنگارییەکان دا کە لە قەزاکەدا نیشتەجێ ببن. لە ماوەی دواتردا زۆرێک لە ھەنگارییەکان لە بێچێ نیشتەجێ بوون (یەکەمینەکان لە ١٧٥٧[٨]) و وردە وردە جێگەی سربەکانیان گرتەوە وەک نەتەوەی باڵادەست لە شارۆچکەکەدا. لە ساڵی ١٧٥١، تەواوی دانیشتووانی شارۆچکەکە لە سربەکان پێکھاتبوون، لە کاتێکدا لە ساڵی ١٧٧٤ نیوەی دانیشتووانەکە لە سرب و نیوەکەی تر لە ھەنگارییەکان پێکھاتبوون.[٥] بەپێی سەرژمێریی ساڵی ١٩١٠، ژمارەی دانیشتووانی شارەوانیی بێچێ ٥٤٬٢٧٥ کەس بووە، کە ٣٠٬٤٦٥ کەسیان بە زمانی ھەنگاری و ٢٢٬٨٢١ کەسیان بە زمانی سربی قسەیان کردووە. شارۆچکەی بێچێ لە ساڵی ١٩١٠دا ١٩٬٣٧٢ دانیشتووی ھەبووە، کە ١٢٬٤٨٨ کەسیان بە زمانی ھەنگاری (٦٤.٤٦٪) قسەیان کردووە، ٦٬٥٨٢ بە سربی (٣٣.٩٨٪) و ١٩٣ بە ئەڵمانی (١٪).[٩]
قوتابخانەیەکی سەرەتایی سربی لە بێچێ لە ساڵی ١٧٠٣ کرایەوە؛ یەکێکە لە کۆنترین قوتابخانەکانی ڤۆیڤۆدینا[٥] ھەروەھا یەکەم قوتابخانەی سەرەتاییە لەنێو سربەکاندا.[١٠] قوتابخانەیەکی سەرەتایی ھەنگاری لە بێچێ لە ساڵی ١٧٦٥ کرایەوە، لە کاتێکدا قوتابخانەی سەرەتایی جوولەکەکان لە ساڵی ١٨٨٢ کرایەوە. خانەیەکی خوێندنەوەی سربی لە ساڵی ١٨٦٢ کرایەوە، و خانەیەکی خوێندنەوەی ھەنگاری لە ساڵی ١٨٦٩ کرایەوە.
لە ساڵی ١٩١٨ بێچێ بووە بەشێک لە شانشینی سرب و کروات و سلۆڤینییەکان و دواتر دەوڵەتە سلاڤییەکانی باشوور. لە کاتی داگیرکاریی ھەنگاری لەلایەن ھێزەکانی تەوەر، لە ھێرشی ١٩٤٢دا، ٢١٥ دانیشتووی شارۆچکەکە لەلایەن ھێزە ھەنگارییەکانەوە کوژران، کە ١١١ کەسیان پیاو، ٧٢ ژن، ١٣ منداڵ و ١٩ کەسی بەساڵاچوو بوون.[١١] بەپێی نەتەوە، قوربانییەکان بریتی بوون لە ١١٠ جوولەکە، ١٠٢ سرب، و ١ ھەنگاری.[١١]
ئەمەش ببینە
[دەستکاری]سەرچاوەکان
[دەستکاری]- 1 2 «Statut Opštine Bečej» [Municipality of Bečej Statute] (PDF) (بە سربی). Municipality of Bečej. لە ١٢ی ئازاری ٢٠٢٥ ھێنراوە.
- ↑ داڕێژە:Serbian municipalities 2006
- ↑ «2011 Census of Population, Households and Dwellings in the Republic of Serbia: Comparative Overview of the Number of Population in 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002 and 2011, Data by settlements» (PDF). Statistical Office of Republic Of Serbia, Belgrade. 2014. ژپنک ٩٧٨-٨٦-٦١٦١-١٠٩-٤. لە 2014-06-27 ھێنراوە.
{{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|accessdate=(یارمەتی) - ↑ «Körmendi Ferenc». Szgnye.vmmi.org. لە ٢٦ی ئازاری ٢٠١٣ ھێنراوە.
- 1 2 3 4 5 «Internet prezentacija Beceja i Novog Beceja - Istorija Beceja». Backabanat.com. لە ٢٦ی ئازاری ٢٠١٣ ھێنراوە.
- ↑ Dejan Djokić (٢٠٢٣). A Concise History of Serbia. Cambridge University Press. لاپەڕە ١٣٦. ژپنک ٩٧٨-١-١٠٧-٠٢٨٣٨-٨.
- ↑ «Hungary and Transylvania in 1629». لە ٢٧ی تشرینی دووەمی ٢٠١١ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٣ی ئایاری ٢٠١١ ھێنراوە.
- ↑ Dr Slobodan Ćurčić, Naselja Bačke - geografske karakteristike, Novi Sad, 2007, page 243.
- ↑ Óbecse ٢٨ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.. Révai nagy lexikona, vol. 14. p. 627. Hungarian Electronic Library. (in Hungarian).
- ↑ «Južnobački Okrug Srbija, Vodič kroz Srbiju, Go Serbia goserbia.rs, Srbija na 011info.com». 381info.com. لە ٢٦ی ئازاری ٢٠١٣ ھێنراوە.
- 1 2 Zvonimir Golubović, Racija u Južnoj Bačkoj 1942. godine, Novi Sad, 1992, page 147.
