یاسای ڕاکێشانی گەردوونی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
ب بۆت زیادکردن: be-x-old:Клясычная тэорыя прыцягненьня Ньютана |
Xqbot (لێدوان | بەشدارییەکان) ب بۆت لابردن: vi:Lực hấp dẫn#Định luật vạn vật hấp dẫn Newton |
||
ھێڵی ٦٣: | ھێڵی ٦٣: | ||
[[tr:Newton'ın evrensel kütleçekim yasası]] |
[[tr:Newton'ın evrensel kütleçekim yasası]] |
||
[[ur:نیوٹن کا قانون عالمی ثقالت]] |
[[ur:نیوٹن کا قانون عالمی ثقالت]] |
||
[[vi:Lực hấp dẫn#Định luật vạn vật hấp dẫn Newton]] |
|||
[[zh:牛顿万有引力定律]] |
[[zh:牛顿万有引力定律]] |
وەک پێداچوونەوەی ٠٤:٥٨، ٦ی حوزەیرانی ٢٠١٠
یاسای ڕاکێشانی گەردوونی نیوتن دەڵێت کە ھەر شتێک لە گەردووندا ھەر شتێکی تر لە ڕێگای ھێزێکەوە ڕادەکێشێت، کە ئەو ھێزە ڕاستەوخۆ ھاوڕێژەیە لەگەڵ بارستکانی ئەو دوو شتە و بە پێچەوانەوە ھاوڕێژەیە لەگەڵ مەودای نێوانیاندا دووجا. ئەمە یاسایەکی فیزیکی گشتییە کە لە ڕوانینە ئەزموونییەکان [١] بە دەست ھاتووە، بە ھۆی ئەو شتەوە کە نیوتن پێی وتووە ھەڵھێنجان. ئەم یاسایە بەشێکە لە میکانیکی کلاسیک و لە پەڕتووکەکەی نیوتن، پرەنسیپە بیرکارییەکانی فەلسەفەی سروشتیدا، کە یەکەمجار ساڵی ١٦٨٧ بڵاوبۆتەوە، فورمووڵرێژی کراوە.
بە زمانی مۆدێرن، یاساکە ئەمەیە:
ھەر ھەرژەی نوقتەیییەک [٢] ھەر بارستی نوقتەیییەکی تر لە رێگای ھێزێکەوە کە دەکەوێتە درێژایی ئەو ھێڵە کە دوو نوقتەکە پێکەوە دەلکێنێت، ڕادەکێشێت. ھێزەکە ڕاستەوخۆ ھاورێژەیە لەگەڵ بەرھەمی لێکدانی دوو بارستکە و بەپێچەوانەوە ھاورێژەیە لەگەڵ دووجای مەودای نێوانیاندا:
- ،
کە تێیدا:
- F گەورەیی ھێزی ڕاکێشانی نێوان دوو بارستکەیە،
- G نەگۆڕی ڕاکێشانە،
- m١ بارستی نوقتەی یەکەمە،
- m٢ بارستی نوقتەی دووھەمە، وە
- r مەودای نێوانی دوو نوقتەکەیە.