بلێچلی پارک

بلێچلی پارک
	خانوەکە لە ساڵی ٢٠١٧
دامەزراندن	١٩٣٨ (وەک بنکەی شکاندنی کۆد); ١٩٩٣ (وەک مۆزەخانە)
شوێن	بلێچلی, میڵتن کینز, بەکینگهامشەیەر, ئینگلاند, شانشینی یەکگرتوو
پۆتانەکان	51°59′53″N 0°44′28″W / 51.998°N 0.741°Wپۆتانەکان: 51°59′53″N 0°44′28″W / 51.998°N 0.741°W
وێبگە	bletchleypark.org.uk

بلێچلی پارک خانوویەکی کێڵگەیی ئینگلیزیە لە بلێچڵی، میڵتن کینز (بەکینگهامشەیەر) کە بوو بە ناوەندی سەرەکی شکاندنی کۆدەکانی هاوپەیمانان لە جەنگی جیهانی دووەمدا. خانووەکە لە ساڵانی دوای ساڵی ١٨٨٣ بۆ بازرگان و سیاسەتمەدارێک بەناوی سێر هێربەرت لیۆن دروست کراوە.

لە ماوەی جەنگی جیھانی دووەمدا، ئەم شوێنە قوتابخانەی کۆدی حکومەت و کۆدەکانی تێدا بوو (GC&CS) ، کە بە بەردەوامی پەیوەندییە نهێنییەکانی وڵاتانی دژە هاوپەیمانانی دەخوێندەوە، بەتایبەتی کۆدەکانی کۆمپیوتەری ئەنیگمای ئەڵمانیا و کۆدەکانی لۆرێنز. تیمی GC&CS بریتی بوون لە ئالان تیورینگ، گۆردن ۆچمان، هیو ئەلیکزاندەر، بیڵ تەفتە، و ستیوارد میلنەر-باری. سروشتی کارەکان لە بلێچلی تا چەندین ساڵ دوای جەنگ بە نهێنی مایەوە.

بە گوێرەی مێژوونووسی فەرمی هەواڵگری بەریتانی، هەواڵگری "ئەڵترا" کە لە بلێچلی بەرهەم هاتبوو جەنگەکە بە دوو بۆ چوار ساڵ کورتکردەوە، و بەبێ ئەوە ئەنجامی جەنگەکە نادیار دەبوو.^[١] تیمەکە لە بلێچلی پارک ئامێرێکی ئۆتۆماتیکییان داهێنا بۆ یارمەتیدانی لێکدانەوە، کە لوتکەکەی بریتی بوو لە پەرەپێدانی کۆمپیوتەری کۆلۆسەس، یەکەم کۆمپیوتەری ئەلیکترۆنی دیجیتاڵی پرۆگرامکراوی جیهان. ئۆپەراسیۆنەکانی شکاندنی کۆد لە بلێچێتلی پارک لە ساڵی ١٩٤٦ کۆتایی هات و هەموو زانیاریەکان دەربارەی ئۆپەراسیۆنیەکانی کاتی جەنگ تا ناوەڕاستی ساڵانی حەفتاکان هەر بە نهێنی مابوەوە.

لەم دواییانەدا، بلێچلی پارک کراوەیە بۆ هەموان، کە وا نیشاندراوی شایەنی-لێکدانەوە و خانووی تێدایە کە دروستکراونەتەوە بۆ ئەوەی وەک ئەوەی لە کاتی ئۆپەراسیۆنەکانیان لە کاتی جەنگدا دەربکەوێت. ساڵانە سەدان هەزار گەشتیار سەردانی دەکەن.^[٢] مۆزەخانەی نیشتیمانی کۆمپیوتەری بەجیا، کە ئامێرێکی بۆمب و کۆمپیوتەرێکی کۆلۆسەس لەخۆ دەگرێت، لە بلۆکی H لە شوێنەکە دانراوە. واتە بەشێکی بلێچلی پارک شوێنی مۆزەخانەکەیە.

بیناکان

پێویستیەکانی کاتی جەنگ پێویستییان بە دروستکردنی شوێنی نیشتەجێبوونی زیاتر هەبوو.^[٣]

سەرچاوەکان

^ Hinsley 1996
^ «Bletchley Park Welcomes 2015'S 200,000th Visitor». Bletchley Park. ٢٦ی ئابی ٢٠١٥. لە ڕەسەنەکە لە ٢ی شوباتی ٢٠١٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٥ی کانوونی دووەمی ٢٠١٧ ھێنراوە.
^ Watson، Bob، Appendix: How the Bletchley Park buildings took shape، pp. 306–310 in Hinsley & Stripp 1993

[HinsleyLecture-1] Hinsley 1996

[2] «Bletchley Park Welcomes 2015'S 200,000th Visitor». Bletchley Park. ٢٦ی ئابی ٢٠١٥. لە ڕەسەنەکە لە ٢ی شوباتی ٢٠١٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٥ی کانوونی دووەمی ٢٠١٧ ھێنراوە.

[3] Watson، Bob، Appendix: How the Bletchley Park buildings took shape، pp. 306–310 in Hinsley & Stripp 1993

[١]

[٢]

[٣]