کۆمەڵکوژییەکانی ٨ی ئایاری ١٩٤٥

سێتیف و گوێلما

کۆمەڵکوژی سێتیف و گوێلما یان کۆمەڵکوژییەکانی ٨ی ئایاری ١٩٤٥ ئۆپەراسیۆنێکی کوشتن کە لەلایەن ھێزەکانی فەڕەنساوە دژی گەلی جەزائیر ئەنجامدراون، و زۆربەی ناوچەکانی جەزائیری لەخۆگرتبوو، و گرنگترین ناوچەکانیش بریتین لە سێتیف، مسیلا، گوێلما، خەراتا، و سوک ئەحراس، دوای ئەوەی پۆلیسی فەڕەنسا خۆپیشاندانەکانی لەوێ سەرکوت کرد لەو ڕۆژەی سەرکەوتنی ھاوپەیمانان ڕاگەیەندرا لە جەنگی جیھانیی دووەمدا، خۆپیشاندانە ڕێکخراوەکان لە شاری سێتیف دەرفەتێکیان بۆ ناسیۆنالیستەکان ڕەخساند کە داوای سەربەخۆیی وڵاتەکە بکەن لە فەڕەنسا. بەڵام پۆلیس دەستێوەردانی کرد و گەنجێک بە ناوی (بوزید سەعال، ٢٢ ساڵ) کوژرا و خۆپیشاندانەکان گۆڕان بۆ ئاژاوەنانەوە. دەسەڵات بڕیاری جێبەجێکردنی یاسای عورفی دا و پۆلیس دەستی کرد بە سەرکوتکردنیان. کە بووە ھۆی گیانلەدەستدانی ھەزاران کەس.

ھەوڵەکان لە نێوان ئەندامانی ئەحباب ئەلبەیان و ئەلحورییە (خۆشەویستانی بەیان و ئازادی) دەدرا بۆ ھەماھەنگی کردن و پێکھێنانی بەرەیەکی یەکگرتوو، و شەپۆلێکی پڕوپاگەندە ھەبوو کە لە مانگی یەکی ساڵی ١٩٤٥ەوە دەستی پێکرد و داوای لە خەڵک دەکرد بە جۆش و خرۆشەوە بۆ داواکارییەکانی بەیاننامەکە بچن. کۆنفرانسێک بۆ ئەحباب ئەلبەیان بەڕێوەچوو، کە لە ئەنجامدا داوای ھەڵوەشاندنەوەی سیستەمی شارەوانی تێکەڵاو و فەرمانڕەوایەتیی سەربازی لە باشوور، و بۆ کردنی زمانی عەرەبی بە زمانی فەرمی، و پاشان داوای ئازادکردنی مەسالی ئەلحاج.ئەم چالاکییە نەتەوەییە بووە ھۆی ترسی فەڕەنسییەکان و ئەوانیش لە ڕێگەی ئەو لیژنانەی کە چاویان لە چاکسازییە ھەوڵیان دا بیانوەستێنن و سەرقاڵبوونیان بە ڕزگارکردنی وڵاتەکەیان بووە ھۆی شاردنەوەی توڕەیی خۆیان و بەردەوام چاوەڕێی دەرفەت بوون دژی جەزائیرییەکان و ئەوان باوەڕیان بە پێویستی نەھێشتنی بزووتنەوەی نەتەوەیی ھەبوو.

کۆمەڵکوژی

دەسەڵاتدارانی داگیرکاری فەڕەنسا و دانیشتوانە ئەورووپییەکان وەڵامیان دایەوە کە لە نێوان شەش بۆ ٣٠ ھەزار موسڵمان لە ناوچەکەدا کوژراون. بووە ھۆی سەرھەڵدانی تۆڵەسەندنەوە و بووە ھۆی خاڵی وەرچەرخانی پەیوەندییەکانی فەڕەنسا و جەزائیر، کە بووە ھۆی شەڕی جەزائیر لە ساڵانی ١٩٥٤-١٩٦٢.