ڕابیعەی عەدەوییە
ڕابیعەی عەدەوییە (١٠٠ک/٧١٧ز - ١٨٠ک/٧٩٦ز) نازناوی دایکی خێر ی لێنراوە و یەکێکە لە خوداپەرست و ئەولیا و عارفێکی ئیسلامی - سونی سۆفی بەناوبانگ، لە نێو سۆفیگەریشدا بە رابەری رێبازی عەشقی ئیلاھی دادەنرێت..
ناونیشان و پێگەشتنی
[دەستکاری]ناوی تەواوی رابیعەی کچی ئیسماعیلی عەدەویە کە کەسایەتیێکی دیاری عێراقی بووە، لە شاری بەسرە لە ساڵی ١٠٠ی کۆچی - ٧١٧ی زاینی لەدایکبووە، ھۆکاری ناونانی بە "رابیعە" لە پای ئەوە بووە کە ئەو چوارەمین کچی بنەماڵەکە بووە.
کاتێک کە رابیعە لە تەمەنی دە ساڵاندا بووە باوکی وەفاتی کردوە بۆیە ھەژاری و بێ نازی رووی لە بنەماڵەکەی رابیعە کردوە، بۆیە رابیعە و خوشکەکانی لە ژیانێکی پر لە ناحۆشی و تەنگ و چەڵەمەدا ژیاون، باوکی رابیعە لەدوای وەفاتی تەنھا "بەلەم"ێکی لەدوای خۆی بەجێھێشتبوو کە تاکە سەرچاوەی داھاتی ئەو خێزانە بووە بۆیە رابیعەی کچی ناچار بووە لە دوای باوکی بەردەوامی بەو کارە بدات و نان و بژێوی بۆ خوشکەکانی پەیدا بکات، ئەو گێرانەوەیە لەلایەن مێژوونوسی گەورەی سۆفی [[عەتتار]] ەوە دەگێردرێنەوە لە کتێبی (تەزکیرەتولئەولیا) دا.[١]
دواتر بەھۆی ئەوەی لە بەسرەدا قات و قری و وشکەساڵی دێت بنەماڵەکەی رابیعە بەسرە جێدێڵن ولەرێگادا لێک ون دەبن.. ئیدی زەمەن رابیعەی کچی چوارەم و خێزانەکەی لەیەک دەکات، بەو ھۆیەشەوە رابیعە بە تەنھایی و بێ کەسی دەمێنێتەوە.
کەسایەتی رابیعەی عەدەوی
[دەستکاری]رابیعەی عەدەوی جیاواز بووە لە سۆفیانی پێش سەردەمی خۆی کە تەنھا خەریکی زوھد بوون، بەڵکو ئەو بیرورای عەشقی ئیلاھی ھێنایەکایەوە و ماناێکی نوێ بۆ سۆفیگەری دارشت، عەشقێکی گەورە و مەزن و پر لە راستی بۆ خودای خۆی ھەبوو.. تەنھا ئامانج و بیری لای عەشقی ئیلاھی بوو..[٢]
لە وتەکانی رابیعەی عەدەوی
[دەستکاری]- ئەوەندە سەرقاڵی عەشقی خودام، نامپرژێ رقم لە شەیتان بێت..
- چاکەکانتان بشارنەوە وەک چۆن خراپەکانتان دەشارنەوە.
- من خودا نەبۆ خۆشی بەھەشتەکەی و نە بۆ ناخۆشی جەھەنەمەکەی ناپەرستم.. بەڵکو لە خۆشەویستی و عەشقی ئەوەوەیە کە دەیپەرستم.
- رابیعهیان دی مەشخەڵێك گڕ و قاپێ ئاوی پێ بوو! پرسیان : بۆ کوێ ئەچی؟ وتی: ئەڕۆم بەم ئاگرە بەهەشت ئەسووتێنم و بەم ئاوە جەهەننەم ئەکوژێنمهوه ، تا خەڵك خوایان لەبەر خۆشویستنی بپەرستن ، نەك لەبەر چێژ و خۆشی لە بەهەشتا و ترسی سووتان لە جەهەننەمدا.
وەفاتی
[دەستکاری]رابیعەی عەدەوی لە تەمەنی ھەشتا ساڵیدا، لە ساڵی (١٨٠ک - ٧٩٦ز) کۆچی دوایی کردووە، و بەپێی سەرچاوەکان لە شاری قودس نێژراوە، لە وەڵاتی میصریشدا مزگەوتێک و سەراێکی بەناوەوەیە..[٤].
سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ↑ تذکرة الأولیاء - فرید الدین عطار.
- ↑ دائرة المعارف الإسلامیة فی الجزء١١ من المجلد التاسع.
- ↑ رابعة بنت إسماعیل العدویة ٢٧ی نیسانی ٢٠١٤ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە. أعلام النساء، عمر رضا کحالة، ١٩٥٩
- ↑ سیر أعلام النبلاء، للذھبی.
- سوود لە بابەتی (پایەبەرزانی سۆفیگەری)نوسینی.:-(یاد نورسی) وەرگیراوە..
- كتێبی "كهسایهتیه مهزنهكانی نێو دونیای تهسهوف" نوسینی :-یادنورسی
