پارێزگای ئەحسا
ئەحسا (بە وتەی ناوخۆیی: الحسا )؛ پارێزگایەکی سعودییە و دەکەوێتە پارێزگای ڕۆژھەڵات و ٣٢٨ کم لە پایتەختی ڕیازەوە دوورە. ڕووبەرەکەی ٣٧٩ ھەزار کیلۆمەتری چوارگۆشەیە، کە یەکسانە بە ٢٠٪ی خاکی شانشینی سعودیە, بیابانی ڕووبعی خاڵی نزیکەی سێ بە چواری پارێزگاکە دەگرێتەوە، لەکاتێکدا شوێنە پڕ دانیشتوانەکە و چالاکەکان ١٨٪ی پارێزگاکە پێکدەھێنێت لە کۆی ڕووبەر، [١] و لە دوو شاری ھوفوف و ئەلمووبەررەز نوێنەرایەتی دەکرێت، کە لە دە گەورەترین شارن لە شانشینەکە جگە لە چوار شاری گەورە و ٢٢ گوند. بەپێی ئامارەکانی ساڵی ٢٠١٧، ئەحسا لە ڕووی ژمارەی دانیشتوانەوە لە پێشەنگی پارێزگاکانی پارێزگای ڕۆژھەڵاتدایە و نزیکەی یەک میلیۆن و ٤١ ھەزار کەسی تێدایە.
ئەحسا نموونەی دیمەنێکی کولتووری نوێبووەوە بە درێژایی مێژوویەک کە زیاتر لە ٦٠٠٠ ساڵ دەخایەنێت، بەھۆی زۆری ئاوەکەی و بەپیتی زەویەکانیەوە [٢] و کۆنترین دانیشتووانی ئەو کەنعانانەن کە لە ٣٠٠٠ ساڵ پێش زایینەوە لە ناوچەکە نیشتەجێ کردووە، و نەوەکانیان و زەبەلاحە فینقییەکان کە بەناوبانگ بوون بە ئاودێری و کشتوکاڵ، کە ھاوتایە لەگەڵ بارودۆخی ھەرێمەکە. [٣] کلدانەکان لە سەدەی حەوتەمی پێش زایین بەدوایاندا کاتێک لە ساڵی ٦٩٤ پێش زایین لە خاکی بابل ھەڵھاتن، [٤] و شاری جەرھائ - جەرعائ یان دامەزراند، کە ھەجەر لەوێ لەسەر وێرانەکانی دامەزرا و پاشان ئەحسای ئەمڕۆ کە کۆمەڵێک شوێنی شوێنەواری لەخۆدەگرێت، و کۆمەڵێک شاری لەناوچوو وەک واست، نازرە، جواسی. [٥] [٦]
لە پارێزگای ئەحسا گەورەترین کێڵگەی نەوت ھەیە لە جیھاندا کە پانییەکەی ٢٨٠ لە ٣٠ کم، دەکەوێتە ڕۆژھەڵاتی شاری ھوفوف و مێرگی ئەحسا [٧] کێڵگەی نەوت زیاتر لە پێنج میلیۆن بەرمیل (٨٠٠ ھەزار مەتر سێجا) نەوت لە ڕۆژێکدا، کە دەکاتە ٦.٢٥٪ی بەرھەمی جیھانی. [٨] بەھۆی ئەمەوە قەبارەی بەشدارییەکانی ئەحسا لە بەرھەمی ناوخۆیی شانشین بە نزیکەی ٣٧٨ ملیار ڕیال مەزەندە دەکرێت. [٩] [١٠]
سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ «نبذة عن الأحساء | صحيفة الأحساء نيوز». لە ڕەسەنەکە لە ١٢ی ئایاری ٢٠١٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ٤ی نیسانی ٢٠١٩ ھێنراوە.
- ^ «"اليونسكو": واحة الأحساء مثال استثنائي لتفاعل البشر والبيئ».اطلع عليه بتاريخ 10 أبريل 2019
- ^ «تاريخ المنطقة». ١٧ی ئەیلوولی ٢٠١٣. لە ڕەسەنەکە لە ٢٣ی ئایاری ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٤ی نیسانی ٢٠١٩ ھێنراوە.
- ^ «الأحساء.. موطن حضارات تعود للألف الخامس قبل الميلاد». ٧ی تەممووزی ٢٠١٨. لە ڕەسەنەکە لە ٤ی نیسانی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ٤ی نیسانی ٢٠١٩ ھێنراوە.
- ^ «تاريخ المنطقة». لە ڕەسەنەکە لە ٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە.اطلع عليه بتاريخ 10 يناير 2019
- ^ «الأحساء واحة النخيل والطاقة». لە ڕەسەنەکە لە ٢٧ی ئازاری ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە.
- ^ «الأحساء أضخم محاضن النفط في العالم | صحيفة الأحساء نيوز». لە ڕەسەنەکە لە ٤ی نیسانی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ٤ی نیسانی ٢٠١٩ ھێنراوە.
- ^ «حقل الغوار». ٣ی حوزەیرانی ٢٠١٣. لە ٤ی شوباتی ٢٠١٩ ھێنراوە.
- ^ «الوطن أون لاين ::: 378 مليارا مساهمة الأحساء في الناتج المحلي». لە ٣٠ی ئازاری ٢٠١٩ ھێنراوە.
- ^ «4.1 مليون نسمة سكان المنطقة الشرقية». ٩ی تەممووزی ٢٠١٨. لە ٣٠ی ئازاری ٢٠١٩ ھێنراوە.
 |
کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە پارێزگای ئەحسا تێدایە. |