میدیای ھەواڵ
میدیای ھەواڵ (بە ئینگلیزی: News media) دەزگاکانی ھەواڵ یان چاپەمەنییەکان لە کۆمەڵەی میدیا جەماوەرییەکانن کە ئامانج لێیان گەیاندنی ھەواڵە بۆ ڕای گشتی یان کۆمەڵگەی ئامانج. ئەمانە بریتین لە میدیای چاپی (ڕۆژنامە، گۆڤارەکانی ھەواڵ)، ھەواڵی برادکاست یان پەخشکردن (Broadcasting) (ڕادیۆ و تەلەڤیزیۆن)، و بەم دواییانە ئینتەرنێت (ڕۆژنامە ئۆنلاینەکان، بلۆگەکانی ھەواڵ و ھتد).
مێژوو
[دەستکاری]ھەندێک لە یەکەم ھەواڵ بڵاوکردنەوەکان لە ڕینێسانسی ئەورووپا ڕوویان دا. ئەو ھەواڵنامانە کە دەستنووس کرابوون، ھەواڵی جەنگ و بارودۆخی ئابووری و نەریتی کۆمەڵایەتییان تێدابوو و لەناو بازرگاناندا بڵاو نەبوونەوە. یەکەم ھەواڵی چاپکراو لە کۆتایییەکانی ١٤٠٠کان لە نامیلکەی ئاڵمانی کە ناوەڕۆکی تێدابوو دەرکەوت کە زۆربەی کات زۆر سەرنج ڕاکێش بوو. یەکەم ڕۆژنامە کە بە ئینگلیزی نووسراوە حەوتەنامەی نیوێس بوو کە لە ساڵی ١٦٢١ لە لەندەن بڵاو کرایەوە. چەندین پەڕە لە ساڵانی ١٦٤٠و ١٦٥٠ یەک لە دوای یەک ھات. لە ساڵی ١٦٩٠ یەکەم ڕۆژنامەی ئەمریکی لەلایەن ڕیچارد پیرس و بنیامین ھاریس لە بۆستن بڵاوکرایەوە ھەرچەندە مۆڵەتی بڵاو بوونەوەی لەلایەن حکوومەتەوە نەبوو و دەستبەجێ سەرکوت کرا.[١]
برادکاست (ڕادیۆ و تەلەڤیزیۆن)
[دەستکاری]ئەم میدیایانە ناوەڕۆک بەرھەم دەھێنن بە پەخشکردنی سیگناڵەکانی دەنگ و ڤیدیۆ (کاربەرنامەکان) بۆ ژمارەیەک لە وەرگرەکان (چ گوێگرەکان یان چ بینەران) کە سەر بە گرووپێکی گەورەن.
تەلەڤیزیۆن
[دەستکاری]لە سیستمێکی پەخشی تەلەڤیزیۆندا ڕۆژنامەنووسان یان پەیامنێرانیش بەشدارن لە دەستکاریکردنی ئەو بابەتە ڤیدیۆییانەی کە شانبەشانی توێژینەوەکانیان فیلمیان لێ ھەڵگرتووە و ھەروەھا لە کارکردن لەسەر گێرانەوەی چیرۆکەکە بە شێوازی بینراو. ڕۆژنامەنووسانی پەخش، زۆرجار لە سەرەتای گرتە ڤیدیۆیییەکەدا یان لە کۆتایی چیرۆکی ھەواڵکەدا دەردەکەون. لە تەلەڤیزیۆن یان پەخشی ڕۆژنامەگەری، شیکەرەوەکانی ھەواڵ (کە پێی دەوترێت ھەواڵبێژ یان بێژەری ھەواڵ) ھەواڵەکان و لێکدانەوە و پەخشکردنی ھەواڵەکانی کە لە سەرچاوەی زانیاری جۆراوجۆرەوە وەرگیراون، تاقی دەکاتەوە.[٢]
ڕۆژنامەکان
[دەستکاری]ڕۆژنامە پەڕەیەکی کێش سووکە و بڵاوکراوەیێکە بۆ یەک جار بەکارھێنان (و بە تایبەتی بڵاوکراوەیێکە کە ھەر ڕۆژ ئەگەیێتە دەس خوێنەر) و عادەتەن لەسەر کاغەزێکی کەم نرخ کە پێی دەوترێت کاغەزی ڕۆژنامە، و ھەواڵەکانی لەسەر چاپ دەکرێت.[٣]
سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ «NOW with Bill Moyers. Politics & Economy. Milestones in Media and Politics». PBS. لە ٨ی ئازاری ٢٠١٨ ھێنراوە.
- ^ «press | Etymology, origin and meaning of press by etymonline». www.etymonline.com (بە ئینگلیزی). لە ٢٦ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ^ Media and Journalism: Theory to Practice (2008) Melbourne: OUP, p45
 |
کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە میدیای ھەواڵ تێدایە. |