بەھار

گوڵ یەکێک لە ھێماکانی بەھار

بەھار، وەھار یان وەسار (بە عەرەبی: الربیع، بە ئینگلیزی: Spring) یەکێکە لە چوار وەرزی ساڵ لە ناوچە مامناوەندەکان، دوای زستان و پێش ھاوین. چەند پێناسەیەک بۆ بەھار ھەیە، لەوانە پێناسەی کەشوھەوا («نیوە وەرز» کە دەکەوێتە نێوان وەرزی سەرما و گەرما) و بەپێی ساڵنامە دەگۆڕێت، بەڵام بەکارھێنانی ناوخۆیی ئەم زاراوەیە بەندە بە جۆری کەشوھەوا و نەریت لە ناوچەکەدا، کاتێک بەھار لە نیوەگۆی باکوورە پاییز لە نیوەگۆی باشووردایە، و بە پێچەوانەشەوە. لە ڕۆژانی یەکسانبوونی بەھاردا، درێژی ڕۆژەکە نزیکەی ١٢ کاتژمێرە، و لەگەڵ پێشکەوتنی ڕۆژەکانی وەرزەکەدا زیاد دەکات. بەھار ئاماژەیە بۆ نوێبوونەوە و دووبارە لەدایکبوونەوە و گەشەکردنەوە. ئەو کاتەیە کە زەوی بە ڕەنگی چیمەن سەوزە و گوڵەکان دەکرێنەوە و پلەی گەرمی مامناوەندە و ئاژەڵەکانیش دوای خەوتنیان چالاک دەبن.

لەڕووی ئەستێرەناسی

بەھار لە ڕووی ئەستێرەناسی لە ٧ی شوبات لە نیوەگۆی باکوور دەست پێدەکات، ھەروەھا لە ٧ی ئاب لە نیوەگۆی باشوور، و لە ٧ی ئایار لە نیوەگۆی باکوور و ٧ی تشرینی دووەم لە نیوەگۆی باشوور کۆتایی دێت، و بەرواری دەستپێکردن و کۆتایی ئەستێرەناسی بە واتای ھاوسەنگی بەھار لە ٢٠ مانگی ئازاردا دێت (نیوەگۆی باکوور) یان ٢٢ی ئەیلول (نیوەگۆی باشوور).

لەڕووی کەشوھەوا

وەرزی بەھار لەڕووی کەشوھەواوە بە «نیوە وەرز» پێناسە دەکرێت کە دەکەوێتە نێوان وەرزی سەرما و وەرزی گەرما، و بە گۆڕانکاری لەنێوان پلەی گەرمی زستانی ڕابردوو و پلەی گەرمی ھاوینی دواتردا تایبەتمەندە. لە نیوەگۆی باکوور ئەم وەرزە تەواوی مانگەکانی ئازار و نیسان و ئایار دەگرێتەوە، لە یەکەمی ئازار تا ٣١ی ئایار. بەڵام لە نیوەگۆی باشووردا بەھار لە یەکەمی ئەیلوولەوە تا ٣٠ی تشرینی دووەم دەست پێدەکات.

وەرزەکانی ساڵ
بەھار	ھاوین	پاییز	زستان