باوکە لینگدرێژ

باوکە لینگدرێژ

نووسەر	جین وێبستر
ڕێکەوتی بڵاوبوونەوە	١٩١٢
پاش ئەو	دوژمنی عەزیز

باوکە لینگدرێژ (بە ئینگلیزی: Daddy-Long-Legs) ڕۆمانێکە کە جین وێبستر نووسەری ئەمریکی لە ساڵی ١٩١٢ نووسیویەتی. قارەمانی چیرۆکەکە کچێکە بەناوی «جوودی ئابۆت» کە بۆ پیاوێک کە تا ئێستا نەیبینیوە نامە دەنووسێت.

چیرۆک

جەروشا «جوودی» ئابۆت لە ماڵی جۆن گرییەر، ھەتیوخانەیەکی کۆن، گەورە بوو. منداڵان بە تەواوی پشتیان بە خێرخوازی دەبەست و ناچار بوون جلوبەرگی فڕێدراوی خەڵکی تر لەبەر بکەن. ناوی یەکەمی نائاسایی جەروشا لەلایەن بەڕێوەبەری ھەتیوخانەکەوە لەسەر کێلی گۆڕێک ھەڵبژێردرابوو (ئەو ڕقی لێیەتی و لەبری ئەوە «جودی» بەکاردەھێنێت)، لەکاتێکدا نازناوەکەی لە کتێبی تەلەفۆنەوە ھەڵبژێردرابوو.

ڕۆژێک، دوای ئەوەی ئەمیندارەکانی پەناگەکە سەردانی مانگانەیان ئەنجام دا، بەڕێوەبەری تووڕەی پەناگەکە بە جودی ڕادەگەیەنێت کە یەکێک لە ئەمیندارەکان پێشنیاری کردووە خەرجی خوێندنی کۆلێژی بۆ دابین بکات. ئەو لەگەڵ مامۆستا پێشووەکانی قسەی کردووە و پێی وایە توانای ئەوەی ھەیە ببێتە نووسەرێکی نایاب. ئەو کرێی خوێندنەکەی دەدات و مانگانە بڕە پارەیەکی بەخشندانەی پێدەدات. جودی دەبێت مانگانە نامەیەکی بۆ بنووسێت چونکە پێی وایە نامە نووسین بۆ گەشەپێدانی نووسەر گرنگە. لەگەڵ ئەوەشدا، ئەو ھەرگیز ناسنامەی نازانێت؛ دەبێت نامەکان بۆ بەڕێز جۆن سمیس بنووسێت، و ئەویش ھەرگیز وەڵام ناداتەوە.

جودی چاوی بە سێبەری خێرخوازەکەی دەکەوێت لە پشتەوە، و دەزانێت کە پیاوێکی باڵابەرزی قاچ درێژە. بەھۆی ئەمەوە، بە گاڵتەوە ناوی دەنێت دادی-لۆنگ-لێگس (Daddy-Long-Legs). ئەو لە کۆلێژێکی ژنان لە کەناری ڕۆژھەڵاتی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا دەخوێنێت. ئەو نامەکانی بە وێنەی ھێڵکاری منداڵانە دەڕازێنێتەوە، کە ھەروەھا لەلایەن جین وێبستەرەوە دروستکراون.

کتێبەکە گەشەی پەروەردەیی، کەسی و کۆمەڵایەتی جودی تۆمار دەکات. یەکێک لە یەکەم شتەکان کە لە کۆلێژ دەیکات گۆڕینی ناوەکەیەتی بۆ جودی. ئەو پرۆگرامێکی خوێندنەوەی توند بۆ خۆی دادەڕێژێت و ھەوڵ دەدات بۆ بەدەستھێنانی ئەو زانیارییە بنەڕەتییە ڕۆشنبیرییەی کە ئەو، بەھۆی گەورەبوونی لە ژینگە تاریکەکەی ھەتیوخانەکە، ھەرگیز پێی ئاشنا نەبووە.

لەکاتی مانەوەیدا، ھاوڕێیەتی لەگەڵ سێڵی مەکبراید (خۆشترین کەس لە جیھاندا) و جوولیا ڕاتلێج پێندڵتۆن (کەمترینیان) دەکات و لەگەڵ ئەوان و لیۆنۆرا فێنتۆن نان دەخوات.

دواتر، جودی لە کۆلێژ دەردەچێت و بەدوای خەونەکەیدا دەگەڕێت بۆ بوون بە نووسەر. لەگەڵ ئەوەشدا، مامی جوولیا، جێرڤیس، داوای ھاوسەرگیری لە جودی دەکات و ئەو ڕەتی دەکاتەوە چونکە کەسێکی وەک ئەو بەشی ئەوە ناکات ھاوسەرگیری لەگەڵ پێندڵتۆنێکدا بکات. دوای ئەمە، جێرڤیس لە کاتی گەشتەکەیدا لە کەنەدا تووشی نەخۆشییەکی کوشندە دەبێت. لەم نێوەندەدا، جودی بە پەرۆشە بۆ ئەوەی بانگھێشت بکرێت بۆ بینینی دادی لۆنگ-لێگس لە شاری نیویۆرک. کاتێک دەگات، بۆی دەردەکەوێت کە جێرڤیس دادی لۆنگ-لێگسە. ئەو پێشنیارەکە دووبارە ھەڵدەسەنگێنێتەوە و قبوڵی دەکات جێرڤیس ببێتە ھاوسەری.

شانۆ و شاشە

ڕیکلام بۆ بڵاوکردنەوەی کتێبی بابە-قاچ درێژەکان(١٩١٢)

ئەم کتێبە ناسراوترین کاری وێبستەر بوو. وێبستەر خۆی لە ساڵی ١٩١٤ کردی بە شانۆگەرییەک کە بۆ یەکەم جار نمایشکرا. سەرەڕای ئەوەش، کرا بە کۆمیدیایەکی مۆسیقی شانۆیی بەریتانی لە ساڵی ١٩٥٢ بە ناوی «خۆشەویستی لەلایەن جوودی»ەوە ھەروەھا کرا بە فیلم لە ساڵانی ١٩١٩ (بە بەشداری ماری پیکفۆرد)، ١٩٣١ (بە بەشداری جانێت گەینۆر و وارنەر باکستەر)، ١٩٣٥ (وەشانی شێرلی تێمپڵ بە ناوی «کێرلی تۆپ»)، وەشانی ھۆڵەندی ١٩٣٨ «ڤادێرتێ لانگبین» و فیلمێکی ساڵی ١٩٥٥، «دادی لۆنگ لێگس» (بە بەشداری فرێد ئاستێر و لێسلی کارۆن). دوو وەشانی فیلمی کۆتایی بەشێوەیەکی بەرچاو لە چیرۆکی ڕۆمانە ڕەسەنەکە لایان داوە.

وەشانێکی چوار بەشی لە ساڵی ١٩٧٨ لە زنجیرە ئەنیمێی «مانگا سێکای موکاشی باناشی» (١٩٧٦–١٩٧٩) لەلایەن داکس ئینتەرناشناڵ و مادھاوسەوە نمایشکرا.

«ئاشیناگا ئۆجیسان»، فیلمێکی تەلەڤیزیۆنی ئەنیمێ بوو کە لە ساڵی ١٩٧٩ لەلایەن تاتسونۆکۆ پرۆداکشنەوە بەرھەم ھێنرا.

زنجیرە ئەنیمێی تەلەڤیزیۆنی ساڵی ١٩٩٠ «واتاشی نۆ ئاشیناگا ئۆجیسان» (دادی-لۆنگ-لێگسی من) لەلایەن کازویۆشی یۆکۆتاوە بۆ ستۆدیۆی نیپۆن ئەنیمەیشن دەرھێنرا وەک بەشی ئەو ساڵەی زنجیرەی «شانۆی شاکاری جیھانی»ی ستۆدیۆکە.

لە ھیندستان، ڕۆمانەکە کرا بە فیلمێکی مالایالامی، «کانامارایاسو» لە ساڵی ١٩٨٤. «ئانۆخا ڕیشتا»، ڕیمەیکێکی ھیندی لەلایەن ھەمان دەرھێنەرەوە لە ساڵی ١٩٨٦ بڵاوکرایەوە.

فیلمی کۆری ساڵی ٢٠٠٥ «کیداری ئاجۆسی» توخمەکانی «دادی-لۆنگ-لێگس»ی تێدایە کە گواستراوەتەوە بۆ سەردەمێکی مۆدێرن.

لە ساڵی ٢٠٠٩، ڕۆمانەکە کرا بە شانۆگەرییەکی مۆسیقی دوو کەسی لەلایەن جۆن کایرد (کتێب) و پۆڵ گۆردن (مۆسیقا)، کە بۆ یەکەم جار لە کۆمپانیای شانۆی ڕوبیکۆن (ڤێنتوورا، کالیفۆرنیا) و تییەیتەروۆرکس (پالۆ ئاڵتۆ، کالیفۆرنیا) نمایشکرا. لە ٢٧ی ئەیلوولی ٢٠١٥، مۆسیقاکە بۆ یەکەم جار لە ئۆف-برۆدوەی لە شانۆی داڤێنپۆرت بە بەشداری مێگان مەکگینیس و پۆڵ ئەلێکساندەر نۆلان نمایشکرا.

لە ساڵی ٢٠٢٠، مۆسیقای پۆڵ گۆردن و جۆن کایرد لەلایەن دەرھێنەر ئەلێکسی فراندێتی لە ڕووسیا لەسەر ئینستاگرام نمایشکرا، کە ڕووداوەکانی ڕۆمانەکەی گواستەوە بۆ سەدەی ٢١. لە ساڵی ٢٠٢١، شانۆگەرییە مۆسیقییەکە کرا بە «بەڕێز سمیسی ئازیز» و لەلایەن ھەمان ئەکتەران ئیڤان ئۆژۆگین و یوولیا دیاکینا لە شانۆی «پەناگەی کۆمیدیاکاران» لەلایەن ھەمان دەرھێنەرەوە نمایشکرا.

سەرچاوەکان

• بەشداربووانی ویکیپیدیا، «Daddy-Long-Legs (novel)»، ویکیپیدیای ئینگلیزی. سەردان لە ١٨ی ئابی ٢٠٢٠.