بانکی ناوەندی

بانکی ناوەندی
بانکی ناوەندی
لقی	بانک، ئەندام، monetary authority، public enterprise
پۆستی سەرۆکی ئەم ڕێکخراوە	central bank governor
پێڕست	list of central banks
	لە ویکیدراوە دەستکاریی زانیارییەکان بکە

بانکی ناوەندی، بانکی یەدەگ، بانکی نیشتمانی، یان دەسەڵاتی دراویی (بە ئینگلیزی: Central Bank) دامەزراوەیەکە کە بەڕێوەبردنی دراو و سیاسەتی دراویی وڵاتێک یان یەکێتییەکی دراویی ئەنجام دەدات.^[١] بە پێچەوانەی بانکێکی بازرگانی، بانکی ناوەندی خاوەنی مۆنۆپۆلی زیادکردنی بنکەی دراوییە. زۆربەی بانکە ناوەندییەکان ھەروەھا دەسەڵاتی چاودێری یان ڕێکخستنیان ھەیە بۆ دڵنیابوون لە سەقامگیریی بانکە بازرگانییەکان لە ناوچەی دەسەڵاتیاندا، بۆ ڕێگریکردن لە ھەڵاتنی بانک، و لە ھەندێک حاڵەتدا بۆ جێبەجێکردنی سیاسەتەکانی پاراستنی بەکاربەری دارایی و دژی ساختەکاریی بانکی، پارە سپیکردنەوە، یان پارەدارکردنی تیرۆر. بانکە ناوەندییەکان ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕن لە پێشبینیکردنی ئابووریی گشتی، کە گرنگە بۆ ڕێنماییکردنی بڕیارەکانی سیاسەتی دراویی، بەتایبەت لە کاتی ناسەقامگیریی ئابووریدا.^[٢]

بانکە ناوەندییەکان لە زۆربەی وڵاتە پێشکەوتووەکاندا بە شێوەیەک دامەزراون کە لە ڕووی دامەزراوەیییەوە سەربەخۆ بن لە دەستێوەردانی سیاسی،^[٣]^[٤]^[٥] ھەرچەندە بە گشتی حکوومەتەکان مافی بەڕێوەبردنیان بەسەریانەوە ھەیە، دەستەی یاسادانان چاودێرییان دەکات، و بانکە ناوەندییەکان زۆر جار بەرپەرچدانەوە نیشان دەدەن بەرامبەر بە سیاسەت.^[٦]^[٧]^[٨]

بابەتەکانی وەک سەربەخۆیی بانکی ناوەندی، سیاسەتەکانی بانکی ناوەندی و ڕیتۆریک لە گوتاری پارێزگارانی بانکی ناوەندی یان بنەماکانی سیاسەتە ئابوورییە گشتییەکان^[٩] (سیاسەتی دراویی و دارایی)ی دەوڵەت جێگەی ناکۆکی و ڕەخنەن لەلایەن ھەندێک سیاسەتدانەر،^[١٠] توێژەر^[١١] و میدیای تایبەتمەند لە بواری کاروبار، ئابووری و دارایی.^[١٢]^[١٣]

سەرچاوەکان

^ Compare:Uittenbogaard، Roland (2014). Evolution of Central Banking?: De Nederlandsche Bank 1814–1852. Cham (Switzerland): Springer. لاپەڕە ٤. ژپنک ٩٧٨-٣-٣١٩-١٠٦١٧-٥. لە ١ی تەممووزی ٢٠٢٣ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٣ی شوباتی ٢٠١٩ ھێنراوە. Although it is difficult to define central banking, ... a functional definition is most useful. ... Capie et al. (1994) define a central bank as the government's bank, the monopoly note issuer and lender of last resort.
^ Lucia، Alessi؛ Eric، Ghysels؛ Luca، norante؛ Richard، Peach؛ Simon، Potter (2014). «Central Bank Macroeconomic Forecasting During the Global Financial Crisis: The European Central Bank and Federal Reserve Bank of New York Experiences». Journal of Business & Economic Statistics. ٣٢ (4): ٤٨٣–٥٠٠. doi:١٠.١٠٨٠/٠٧٣٥٠٠١٥.٢٠١٤.٩٥٩١٢٤. hdl:١٠٤١٩/١٥٤١٢١.
^ David Fielding, "Fiscal and Monetary Policies in Developing Countries" in The New Palgrave Dictionary of Economics (Springer, 2016), p. 405: "The current norm in OECD countries is an institutionally independent central bank ... In recent years some non-OECD countries have introduced ... a degree of central bank independence and accountability."
^ «Public governance of central banks: an approach from new institutional economics» (PDF). The Bulletin of the Faculty of Commerce. ٨٩ (4). March 2007. لە ٩ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٢ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە (PDF). {{cite journal}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |ڕێکەوت= (یارمەتی)
^ Apel، Emmanuel (November 2007). «1». Central Banking Systems Compared: The ECB, The Pre-Euro Bundesbank and the Federal Reserve System. Routledge. لاپەڕە ١٤. ژپنک ٩٧٨-٠-٤١٥-٤٥٩٢٢-٨. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |ڕێکەوت= (یارمەتی)
^ «Ownership and independence of FED». لە ٢٥ی ئازاری ٢٠٢٠ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٩ی ئەیلوولی ٢٠١٣ ھێنراوە.
^ Deutsche Bundesbank#Governance
^ Binder، Sarah A.؛ Spindel، Mark (2017). The Myth of Independence: How Congress Governs the Federal Reserve. Princeton Oxford: Princeton University Press. ژپنک ٩٧٨-٠-٦٩١-١٦٣١٩-٢.
^ Scholvinck، Johan. «Making the Case for the Integration of Social and Economic Policy». UN Division for Social Policy and Development. لە ڕەسەنەکە لە ١٨ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٧ ئەرشیڤ کراوە.
^ Inskeep، Steve (٢٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٢). «The Fed's latest interest rate hike has some congressional lawmakers worried». NPR. لە ١١ی ئازاری ٢٠٢٣ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ١١ی ئازاری ٢٠٢٣ ھێنراوە.
^ «Fed's rate hikes likely to cause a recession, research says». AP NEWS (بە ئینگلیزی). ٢٤ی شوباتی ٢٠٢٣. لە ١٤ی ئازاری ٢٠٢٣ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ١١ی ئازاری ٢٠٢٣ ھێنراوە.
^ Koop، Christel؛ Scotto di Vettimo، Michele (٢٠ی ئەیلوولی ٢٠٢٢). «How do the media scrutinise central banking? Evidence from the Bank of England». European Journal of Political Economy (بە ئینگلیزی). ٧٧: ١٠٢٢٩٦. doi:١٠.١٠١٦/j.ejpoleco.٢٠٢٢.١٠٢٢٩٦. ISSN ٠١٧٦-٢٦٨٠. S2CID ٢٥٢٤٢٦١٨٣.
^ داڕێژە:Unbulleted list citebundle

دەروازەی ئابووری

[1] Compare:Uittenbogaard، Roland (2014). Evolution of Central Banking?: De Nederlandsche Bank 1814–1852. Cham (Switzerland): Springer. لاپەڕە ٤. ژپنک ٩٧٨-٣-٣١٩-١٠٦١٧-٥. لە ١ی تەممووزی ٢٠٢٣ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٣ی شوباتی ٢٠١٩ ھێنراوە. Although it is difficult to define central banking, ... a functional definition is most useful. ... Capie et al. (1994) define a central bank as the government's bank, the monopoly note issuer and lender of last resort.

[2] Lucia، Alessi؛ Eric، Ghysels؛ Luca، norante؛ Richard، Peach؛ Simon، Potter (2014). «Central Bank Macroeconomic Forecasting During the Global Financial Crisis: The European Central Bank and Federal Reserve Bank of New York Experiences». Journal of Business & Economic Statistics. ٣٢ (4): ٤٨٣–٥٠٠. doi:١٠.١٠٨٠/٠٧٣٥٠٠١٥.٢٠١٤.٩٥٩١٢٤. hdl:١٠٤١٩/١٥٤١٢١.

[3] David Fielding, "Fiscal and Monetary Policies in Developing Countries" in The New Palgrave Dictionary of Economics (Springer, 2016), p. 405: "The current norm in OECD countries is an institutionally independent central bank ... In recent years some non-OECD countries have introduced ... a degree of central bank independence and accountability."

[4] «Public governance of central banks: an approach from new institutional economics» (PDF). The Bulletin of the Faculty of Commerce. ٨٩ (4). March 2007. لە ٩ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٢ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە (PDF). {{cite journal}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |ڕێکەوت= (یارمەتی)

[5] Apel، Emmanuel (November 2007). «1». Central Banking Systems Compared: The ECB, The Pre-Euro Bundesbank and the Federal Reserve System. Routledge. لاپەڕە ١٤. ژپنک ٩٧٨-٠-٤١٥-٤٥٩٢٢-٨. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |ڕێکەوت= (یارمەتی)

[6] «Ownership and independence of FED». لە ٢٥ی ئازاری ٢٠٢٠ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٩ی ئەیلوولی ٢٠١٣ ھێنراوە.

[7] Deutsche Bundesbank#Governance

[8] Binder، Sarah A.؛ Spindel، Mark (2017). The Myth of Independence: How Congress Governs the Federal Reserve. Princeton Oxford: Princeton University Press. ژپنک ٩٧٨-٠-٦٩١-١٦٣١٩-٢.

[9] Scholvinck، Johan. «Making the Case for the Integration of Social and Economic Policy». UN Division for Social Policy and Development. لە ڕەسەنەکە لە ١٨ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٧ ئەرشیڤ کراوە.

[10] Inskeep، Steve (٢٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٢). «The Fed's latest interest rate hike has some congressional lawmakers worried». NPR. لە ١١ی ئازاری ٢٠٢٣ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ١١ی ئازاری ٢٠٢٣ ھێنراوە.

[11] «Fed's rate hikes likely to cause a recession, research says». AP NEWS (بە ئینگلیزی). ٢٤ی شوباتی ٢٠٢٣. لە ١٤ی ئازاری ٢٠٢٣ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ١١ی ئازاری ٢٠٢٣ ھێنراوە.

[12] Koop، Christel؛ Scotto di Vettimo، Michele (٢٠ی ئەیلوولی ٢٠٢٢). «How do the media scrutinise central banking? Evidence from the Bank of England». European Journal of Political Economy (بە ئینگلیزی). ٧٧: ١٠٢٢٩٦. doi:١٠.١٠١٦/j.ejpoleco.٢٠٢٢.١٠٢٢٩٦. ISSN ٠١٧٦-٢٦٨٠. S2CID ٢٥٢٤٢٦١٨٣.

[13] داڕێژە:Unbulleted list citebundle

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]

[١٠]

[١١]

[١٢]

[١٣]