ئەلێکساندەر سڤانیدزێ

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
ئەلێکساندەر سڤانیدزێ

ალექსანდრე სვანიძე (Georgian)
Александр Сванидзе (ڕووسی)
سوانیدزێ لە ساڵی ١٩١٥
لەدایکبوون١٨٨٦
مەرگ٢٠ی ئابی ١٩٤١(١٩٤١-٠٨-٢٠) (٥٤–٥٥ ساڵ ژیاوە)
نەتەوەجۆرجیی
سۆڤیەت
خوێندنگەزانکۆی جینا
پیشەبەلشەفی کۆن
مێژووناس
ناسراوە بەزاوای جۆزێف ستالین
ھاوسەرماریا کۆرۆنا
مناڵ(ەکان)ئیڤان سڤانیدزێ
باوان(ەکان)سڤیمۆن سڤانیدزێ
سیپۆرا دڤالی
خزمەکانکاتۆ سڤانیدزێ (خوشک)

ئەلێکساندەر سێمیۆنۆڤیچ «ئەلیۆشا» سڤانیدزێ (١٨٨٦ – ٢٠ی ئابی ١٩٤١) بەلشەڤیکی کۆن و سیاسەتمەدار و مێژوونووسێکی جۆرجیا بووە. ھاوڕێیەکی شەخسی جۆزێف ستالین بوو و برای کاتۆی ھاوسەری یەکەمی ستالین بوو. سەرەڕای ئەوەش ستالین لە کاتی پاککردنەوەی گەورەدا لە ساڵی ١٩٣٧دا دەستگیری کرد و لە ساڵی ١٩٤١ لە زیندان تەقەی لێکرا.

ژیان و پیشە[دەستکاری]

سڤانیدزێ لە خێزانێکی بچووکی ئاغا لە گوندێکی بچووکی باجی لە ڕۆژاوای جۆرجیا لەدایکبووە، ئەوکات بەشێک بوو لە ئیمپراتۆرییەتی ڕووسیا، لە تیفلیس و دواتر لە شاری جینا خوێندنی خوێندووە و لەوێ فێری ئەڵمانی و ئینگلیزی بووە و سەرقاڵی لێکۆڵینەوەی مێژوویی شارستانییەتەکانی کۆن بووە.

لە ساڵی ١٩٠١ پەیوەندی بە پارتی کرێکارانی سۆسیال دیموکراتی ڕووسیاوە کردووە و دواتر لە ساڵی ١٩٠٤ پەیوەندی بە پارتی بەلشەفییەکانەوە کردووە.[١] لە ژێرزەمینیی بەلشەفییەکان کاری کردووە تاوەکو لەلایەن دەسەڵاتدارانەوە ناچارکرا لە ساڵی ١٩١٩ جۆرجیا سەربەخۆ بەجێبھێڵێت. لە ساڵانی ١٩٢٠–١٩٢١ بۆ ئۆفیسی دەرەوەی سۆڤیەت کاری کردووە و دواتر لە ساڵانی ١٩٢١دا وەک کۆمیساری گەل بۆ دارایی کۆماری سۆسیالیستی سۆڤیەتی جۆرجیا و کۆماری سۆڤیەت فیدراڵی سۆسیالیستی ترانسقەوقاز کاری کردووە –١٩٢٢. لە ساڵی ١٩٢٤ وەک نێردەی بازرگانی سۆڤیەت بۆ ئەڵمانیا دەستنیشانکرا و لەگەڵ گەڕانەوەی بۆ یەکێتی سۆڤیەت لە ساڵی ١٩٣٥ بوو بە جێگری سەرۆکی بانکی دەوڵەتی سۆڤیەت. بۆ زۆربەی ساڵانی ١٩٣٠ سەرۆکی بانکی بازرگانی دەرەوەی سۆڤیەت بووە.

لە ھەمان کاتدا سڤانیدزێ درێژەی بە سکۆلەرشیپەکەی دا؛ گۆڤاری مێژووی کۆنی دامەزراند، زمانەکانی ئالارۆدی خوێندەوە و شاعیری سەدەی ناوەڕاستی جۆرجیا شۆتا ڕوستاڤێلی وەرگێڕایە سەر زمانی ڕووسی.[٢]

لە لووتکەی پاکتاوکردنی گەورەدا، ستالین لە ساڵی ١٩٣٧دا فەرمانی دەستگیرکردنی سڤانیدزەی دەرکرد. سڤانیدزێ ڕەتیکردەوە دان بەوەدا بنێت کە سیخوڕی ئەڵمانی بووە لە بەرامبەردا، وەک ئەوەی NKVD پێشکەشی کردبوو، بۆ ژیانی. لە زاری ستالینەوە ھاتووە: «ئەو جۆرە شانازییە ئەرستۆکراتییە». سڤانیدزێ و خوشکەکەی ماریکۆ لە ساڵی ١٩٤١ لە سێدارە دران، لەگەڵ پێشڕەوی ئەڵمانییەکان.[٣] ماریا ھاوسەرەکەی (لەدایکبووی کۆرۆنا؛ ١٨٨٩–١٩٤١)، گۆرانیبێژ لە شانۆی ئۆپێرا و بالێی تبلیس لە دۆلینسکۆیە، کەمپێکی زیندانی ژنان لە کازاخستان سزای دە ساڵ زیندانی بەسەردا سەپێندرا. ئەو ژنە بەھۆی جەڵتەی دڵەوە گیانی لەدەستدا لەگەڵ ئاگادارکردنەوەی لە لەسێدارەدانەکە.[٤] کوڕەکەی ئیڤان (لەدایکبووی دژۆنرید بۆ ڕێزلێنان لە جۆن ڕید) لە ساڵی ١٩٥٧ تا ١٩٥٩ لەگەڵ کچەکەی ستالین سڤێتلانا ئەلیلویڤا ھاوسەرگیری کردووە.[٥]

سەرچاوەکان[دەستکاری]

  1. ^ Fitzpatrick 2015, p. 328
  2. ^ (بە ڕووسی) Сванидзе, Александр Семенович. Hrono.ru. Retrieved on 2008-06-14.
  3. ^ Montefiore 2007, pp. 311–312
  4. ^ Alliluyeva 1967, pp. 68–69
  5. ^ Fitzpatrick 2015, p. 317