لونا ٢٥

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە

Luna 25 (یان Luna-25 ; بە ڕووسی: Луна-25 </link> ) ئەرکێکی شکستخواردووی ڕووسی بوو بۆ نیشتنەوەی مانگ لەلایەن ڕۆسکۆسمۆس [١] لە مانگی ئابی ٢٠٢٣ کە پلانی دانابوو لە نزیک جەمسەری باشووری مانگ بنیشێتەوە، لە دەوروبەری کانییەکەی بۆگوسلاڤسکی . [٢]

پەڕگە:Maquette-Luna-Glob-Lander-b-DSC 0075.jp
لونا ٢٥

سەرەتا پێی دەگوترا (Luna-Glob lander) ( بە ڕووسی: Луна-Глоб </link> )، ناوی گۆڕدرا بۆ لونا ٢٥ بۆ جەختکردنەوە لەسەر بەردەوامی لەگەڵ پڕۆژەی لونا سۆڤیەت لە ساڵانی حەفتاکانی سەدەی ڕابردووەوە، هەرچەندە هێشتا بەشێک بوو لەوەی کە لە کاتێکدا وەک بەرنامەی گەڕان بەدوای مانگدا (Luna-Glob) چەمکسازی کرابوو. ئەوە یەکەم نیشتنەوەی مانگ بوو کە دەزگای بۆشایی ئاسمانی ڕووسی ڕۆسکۆسمۆس ناردبووی بۆ سەر مانگ (سەرەڕای ئەوانەی کە لەلایەن بەرنامەی بۆشایی ئاسمانی سۆڤیەتەوە نێردراون) و دەبووە یەکەم نیشتنەوەی مانگ لەسەر جەمسەری باشووری مانگ. [٣]

ئەرکی لونا ٢٥ لە ١٠ی ئابی ٢٠٢٣، کاتژمێر ٢٣:١٠ بە کاتی ناوەندی ئەمریکا، لەسەر لوتکەی موشەکی (سۆیوز-٢.١b) لە کۆسمۆدرۆمی ڤۆستۆچنی لە هەرێمی عەمور لە ڕۆژهەڵاتی دووری ڕووسیا بەرزبووەوە، [٤] و لە ١٦ی ئابدا گەیشتە ناو خولگەی مانگەوە . لە ١٩ی ئاب کاتژمێر ١١:٥٧ بە کاتی ناوەندی ئەمریکا، کەشتییە نیشتنەوەکە دوای مانۆڕێکی خولگەیی شکستخواردوو لەسەر ڕووی مانگ کەوتە خوارەوە. [٥] [٦] [٧]

مێژوو[دەستکاری]

شوێنی نیشتنەوەی پێشنیار کراو

کەشتی ئاسمانی پێشووی نیشتنەوەی مانگ لە زنجیرەکەدا کەشتییەکی سۆڤیەت بوو بە ناوی لونا ٢٤ کە لە ساڵی ١٩٧٦ هەڵدرا. پلانە تازەپێگەیشتوەکان بۆ ئەوەی بوو بە لونا ٢٥ لە کۆتاییەکانی نەوەدەکانەوە دەستی پێکرد، هەڵسەنگاندنی دوو دیزاینی کەشتی ئاسمانی تا ساڵی ١٩٩٨ ئەنجامدرا. هەوڵەکان بۆ زیندووکردنەوە و تەواوکردنی پڕۆژەکە بە درێژایی ساڵانی ٢٠٠٠ بەردەوام بوو و بە هەوڵێکی لەبارچوو بۆ هاوکاری نێودەوڵەتی لە ڕێگەی یەکگرتنەوە لەگەڵ کەشتیی دەزگای بۆشاییی ژاپۆن کە ئێستا هەڵوەشاوەتەوە بە ناوی (Lunar-A orbiter)، و فشارەکانی هەوڵێکی دیکەی ئەرکی هاوبەشی مانگی لەگەڵ ڕێکخراوی توێژینەوەی بۆشایی ئاسمانی هیندستان ( ئیسرۆ) (کە بەبێ بەشداری ڕووسیا بەردەوام بوو ). [٨]

پلانە سەرەتاییەکانی ئەرکەکان داوای لاندەر و ئۆربیتێریان دەکرد، لەگەڵ ئەوەی ئەم دووەمیان ئامێری دزەپێکەری کاریگەریش جێگیر دەکرد. لە فۆڕمی کۆتاییدا، لونا ٢٥ تەنها کەشتیەکی نیشتنەوە بوو، ئەرکی سەرەکی تاقیکردنەوەی تەکنەلۆژیای نیشتنەوە بوو. ئەرکەکە ٣٠ کیلۆگرام (٦٦ pound) ئامێری زانستی هەڵگرتبوو، لەوانەش قۆڵێکی ڕۆبۆتی بۆ نمونەی خاک و ڕەقەکاڵای کونکردنی خاکی مانگ. [٦] [٩]

دواکەوتنەکانی ساڵانی ٢٠١٠ یەکەمجار بەهۆی دووبارە کارکردنەوە و دواکەوتنی بەرچاوەوە هات کە بەهۆی شکستی فۆبۆس-گرونتەوە لە ساڵی ٢٠١١دا هاتە ئاراوە. لەم خاڵەدا دیزاینی مۆدێرن لونا ٢٥ پەرەی پێدرا. دواتر کارکردن لەسەر نیشتنەوەکە خاو بووەوە بەهۆی فشاری سەرچاوەکان کە خرایە سەر گەشەپێدەری کەشتییە ئاسمانییەکان NPO Lavochkin, وەک مانگی دەستکردی کەشوهەوای Elektro-L No.2 و ڕوانگەی Spektr-RG ، [١٠] هەروەها سەکۆی نیشتنەوە کە ڕووسیا بەشداری دەکرد لە ExoMars 2020 . [١١]

تا ساڵی ٢٠١٧ سیستەمی پاڵنانی کەشتییە ئاسمانییەکە لە قۆناغی کۆکردنەوەدا بوو. [١٢]


ماوەی ئەرکی پلان بۆ داڕێژراوی فڕۆکە نیشتنەوەکە لەسەر ڕووی مانگ دەبوو لانیکەم ساڵێکی زەوی بێت. [١٣]

بەلایەنی کەمەوە ١٢.٥ ملیار ڕوبڵ (زیاتر لە ١٣٠ ملیۆن دۆلاری ئەمریکی) بۆ پڕۆژەکە خەرج کرابوو. [١٤] [١٥]

باری سوودبەخشی زانست[دەستکاری]

لە لاندەرەکەدا ٣٠ کیلۆگرام (٦٦ pound) ی تێدابوو باری سوودبەخش کە لە هەشت ئامێری زانستی ڕووسی پێکهاتووە: [١٦] [١٧]

  • ADRON-LR، شیکاری نیوتڕۆنی چالاک و تیشکی گاما بۆ ڕیگۆلیت
  • ARIES-L، پێوانەکردنی پلازما لە دەرەوەی زەویدا
  • LASMA-LR، سپێکترۆمێتری بارستەیی لەیزەر
  • LIS-TV-RPM، سپێکترۆمێتری ژێر سووری کانزاکان و وێنەگرتن
  • PmL، پێوانەکردنی تۆز و مایکرۆ نەیزەکەکان
  • THERMO-L، پێوانەکردنی تایبەتمەندییە گەرمیەکانی ڕیگۆلیت
  • STS-L، وێنەگرتنی پانۆراما و ناوخۆیی
  • Laser retroreflector, کتێبخانەی مانگ و تاقیکردنەوەکانی مەودادان

(LINA-XSAN) کە بارێکی سوودبەخشی سویدییە، لە سەرەتادا بڕیار بوو لەگەڵ فڕۆکەی لونا ٢٥ بفڕێت، بەڵام دواکەوتنی بەرواری خستنەبازاڕی وایکرد سوید ئەم پلانە هەڵبوەشێنێتەوە. لەبری ئەوە کۆمپانیای LINA-XSAN لە ساڵی ٢٠١٩ بە کەشتی Chang'e 4 فڕی [١٨]

کامێرای نمایشی گەشتیاری PILOT-D ی ESA بڕیار بوو لەم ئەرکەدا بفڕێت، بەڵام لەبری ئەوە لەگەڵ دابینکەرێکی خزمەتگوزاری بازرگانی فڕی، [١٩] بەهۆی بەردەوامی هاوکاری نێودەوڵەتی کە بەهۆی داگیرکردنی ئۆکرانیا لە ساڵی 2022ی ڕووسیا و سزا پەیوەندیدارەکانی سەر ڕووسیا خرایە ژێر گومانەوە . [٢٠] [٢١] ئامێری نمایشکردنەکە بڕیار بوو زانیاری بۆ نیشتنەوەی ئەرکەکانی دیکە کۆبکاتەوە و هەربۆیە بەشێک نەبوو لە سیستەمی کارپێکردنی نیشتنەوەکە. [٢٢]

گەشتی ئاسمانی[دەستکاری]

ڤیدیۆ دەرەکییەکان
Luna-25 launch

هەڵدانی کەشتیەکە لە ١٠ی ئابی ٢٠٢٣ لە کۆسمۆدرۆمی ڤۆستۆچنی بە موشەکێکی (سۆیوز-٢) بە قۆناغی سەرەوەی فرێگاتەوە ئەنجامدرا، [٢٣] [٢٤] [٢٥] لە ١٦ی ئابدا، کەشتی نیشتنەوەکە گەیشتە ناو خولگەی مانگەوە ، کە وادەی نیشتنەوەی بڕیارە ٢١ی ئاب بێت. [٢٦]

پێکدادان[دەستکاری]

شوێنی کاریگەری Luna 25 (تیر)، وێنەی لەلایەن کەشتیی ناسا 's Lunar Reconnaissance Orbiter لە 26ی ئابی 2023 گیراوە. پانایی مەیدانی بینین ١١٠٠ مەتر و لە لوتکەی باکووری مانگ.

لە 19ی ئابدا، ڕۆسکۆسمۆس "دۆخێکی نائاسایی" ڕاگەیاند دوای ئەوەی فەرمانی بە کەشتییە نیشتنەوەکە کرد کە بچێتە خولگەی نیشتنەوە. [٢٧] [٢٨] بەپێی بەڕێوەبەری گشتی دەزگای بۆشایی ڕووسیا ڕۆسکۆسمۆس یوری بۆریسۆڤ ، بزوێنەرێکی مانۆڕ نەتوانرا بکوژێنرێتەوە و بۆ ماوەی ١٢٧ چرکە لەبری ٨٤ چرکە کاری دەکرد [٢٩] کەشتییە نیشتنەوەکە لەسەر ڕووی مانگ کەوتە خوارەوە دوای مانۆڕە شکستخواردووەکە، [٥] [٣٠] [٣١] کە ڕێڕەوێکی دروستکرد کە لەگەڵ مانگدا دەبڕێت لەبری خولگەیەکی هێلکەیی پلان بۆ داڕێژراو بە کەمترین مەودای ١٨کم. [٣٢]

ڕۆسکۆسمۆس ئاماژەی بەوەشکردووە، دوای ٤٧ خولەک لە دەستپێکردنی هەڵکردنی بزوێنەرەکە پەیوەندییان لەگەڵ کەشتییە ئاسمانییەکە لەدەستداوە. [٣٣] هەوڵەکان لە ١٩ و ٢٠ی ئاب بۆ دیاریکردن و دامەزراندنەوەی پەیوەندی لەگەڵ کەشتییە ئاسمانییەکە سەرکەوتوو نەبوون [٣١] و لیژنەیەک بۆ لێکۆڵینەوە لە کەوتنەخوارەوەکە پێکهێنرا. [٣١]

تیمی کامێرای( LRO) شوێنی ئەگەری کانیاوی کاریگەرییەکەی دۆزییەوە، دوای ئەوەی خەمڵاندنێک لەلایەن توێژەرانی ڕووسیەوە بڵاوکرایەوە. شوێنی کەوتنەخوارەوەی فڕۆکەکە دەکەوێتە سەر لێواری ناوەوەی بەرزی ناوچەی کانیاوی پۆنتێکۆلانت جی لەسەر مانگ، کە تەنها ٤٠٠ کیلۆمەتر لە خاڵی نیشتنەوەی مەبەستی لونا ٢٥ کەمترە ئەگەر هەوڵی ڕێکاری نیشتنەوەی دابێت. [٣٤]

سەرچاوەکان[دەستکاری]

  1. ^ "Chandrayaan-3 Vs Russia's Luna-25 Which one is likely to win the space race". 14 August 2023. Archived from the original on 16 August 2023. Retrieved 16 August 2023.
  2. ^ O'Callaghan, Jonathan (2023-08-21). "Russian Moon lander crash — what happened, and what's next?". Nature (بە ئینگلیزی). doi:10.1038/d41586-023-02659-6. PMID 37604864. Archived from the original on 22 August 2023. Retrieved 21 August 2023. {{cite journal}}: Check |pmid= value (help)
  3. ^ "Russia's Luna 25 could land on the moon days before Chandrayaan-3: How the two missions compare". The Indian Express (بە ئینگلیزی). 13 August 2023. Archived from the original on 14 August 2023. Retrieved 14 August 2023.
  4. ^ "As Chandrayaan-3 and Luna 25 prepare to land on Moon, two questions". 19 August 2023. Archived from the original on 19 August 2023. Retrieved 19 August 2023.
  5. ^ ئ ا Jones, Andrew (20 August 2023). "Luna-25 crashes into moon after orbit maneuver". SpaceNews. Retrieved 20 August 2023.
  6. ^ ئ ا Krebs, Gunter (3 December 2019). "Luna-Glob (Luna 25)". Gunter's Space Page. Archived from the original on 24 July 2022. Retrieved 14 January 2020.
  7. ^ Howell, Elizabeth. "Russia's Luna-25 Lander Has Crashed into the Moon". Scientific American (بە ئینگلیزی). Archived from the original on 22 August 2023. Retrieved 2023-08-21.
  8. ^ Zak, Anatoly (19 June 2019). "Luna-Glob project". RussianSpaceWeb.com. Archived from the original on 15 September 2022. Retrieved 14 January 2020.
  9. ^ Zak, Anatoly (9 October 2019). "The Luna-Glob lander". RussianSpaceWeb.com. Archived from the original on 20 December 2019. Retrieved 14 January 2020.
  10. ^ Zak, Anatoly (11 December 2017). "Luna-Glob (Luna 25) project in 2013". RussianSpaceWeb.com. Archived from the original on 16 March 2018. Retrieved 15 March 2018.
  11. ^ Zak, Anatoly (12 January 2018). "Development of the Luna-Glob project in 2014 and 2015". RussianSpaceWeb.com. Archived from the original on 23 March 2018. Retrieved 15 March 2018.
  12. ^ Zak, Anatoly (31 March 2018). "Luna-Glob's stop and go". RussianSpaceWeb.com. Archived from the original on 28 January 2020. Retrieved 14 January 2020.
  13. ^ "ЛУНА-25 | Space Research Institute – IKI". iki.cosmos.ru. Archived from the original on 12 August 2023. Retrieved 16 August 2023.
  14. ^ "Что ждет российскую лунную миссию после потери аппарата "Луна-25" и как по ней ударят санкции – объясняет эксперт". Настоящее Время (بە ڕووسی). 2023-08-21. Archived from the original on 22 August 2023. Retrieved 2023-08-21.
  15. ^ "Роскосмос: «Луна-25» потерпела крушение, станция столкнулась с поверхностью Луны". RTVI (بە ڕووسی). 2023-08-20. Retrieved 2023-08-21.
  16. ^ "Luna 25 (Luna-Glob Lander) Payload". Iki.rssi.ru. Archived from the original on 29 September 2018. Retrieved 14 February 2019.
  17. ^ "NASA – Spacecraft Luna 25 – Details". nssdc.gsfc.nasa.gov. Archived from the original on 1 June 2023. Retrieved 14 August 2023.
  18. ^ Pillet, Nicolas (25 June 2018). "Russia's Luna-Glob faces technical, political and ballistic issues". NASASpaceFlight.com. Archived from the original on 28 May 2023. Retrieved 14 January 2020.
  19. ^ "ESA's PROSPECT lunar drill (originally scheduled to fly on Luna-27) will now fly on a NASA CLPS mission. ESA's PILoT-D (originally planned for Luna 25) navigation camera is "already being procured from a commercial service provider."". Twitter (بە ئینگلیزی). Archived from the original on 14 April 2022. Retrieved 14 April 2022.
  20. ^ Witze, Alexandra (11 March 2022). "Russia's invasion of Ukraine is redrawing the geopolitics of space". Nature (بە ئینگلیزی). doi:10.1038/d41586-022-00727-x. PMID 35277688. Archived from the original on 13 March 2022. Retrieved 13 March 2022.
  21. ^ "Redirecting ESA programmes in response to geopolitical crisis". www.esa.int (بە ئینگلیزی). Archived from the original on 13 April 2022. Retrieved 14 April 2022.
  22. ^ "Europe halts moon exploration partnership with Russia, looks to replace Ukraine-built rocket engines". Space.com (بە ئینگلیزی). 13 April 2022. Archived from the original on 14 August 2023. Retrieved 14 August 2023.
  23. ^ "Запуск первой в истории современной России миссии на Луну запланировали на 11 августа" [The launch of the first mission to the Moon in the history of modern Russia was scheduled for August 11]. TASS (بە ڕووسی). 5 June 2023. Archived from the original on 5 June 2023. Retrieved 5 June 2023.
  24. ^ "Запуск миссии "Луна-25" с космодрома Восточный запланировали на 22 августа" [The launch of the Luna 25 mission from the Vostochny Cosmodrome was scheduled for August 22]. RIA Novosti (بە ڕووسی). 8 April 2022. Archived from the original on 8 April 2022. Retrieved 8 April 2022.
  25. ^ "Россия запустит космический аппарат на Луну 1 октября 2021 года" [Russia will launch a spacecraft to the moon on October 1, 2021] (بە ڕووسی). 17 March 2020. Archived from the original on 17 March 2020. Retrieved 18 March 2020.
  26. ^ "Russia's Luna-25 spacecraft enters lunar orbit -space agency". Reuters (بە ئینگلیزی). 16 August 2023. Archived from the original on 16 August 2023. Retrieved 16 August 2023.
  27. ^ "Госкорпорация «Роскосмос»" [State Corporation Roscosmos]. Telegram (بە ڕووسی). Archived from the original on 19 August 2023. Retrieved 19 August 2023.
  28. ^ Berger, Eric (19 August 2023). "Is Luna 25 alive? Russia says an "emergency situation" has occurred". Ars Technica (بە ئینگلیزی). Archived from the original on 20 August 2023. Retrieved 20 August 2023.
  29. ^ "ZEIT ONLINE | Lesen Sie zeit.de mit Werbung oder im PUR-Abo. Sie haben die Wahl". www.zeit.de. Retrieved 2023-08-21.[بەستەری مردوو]
  30. ^ "ГК «Роскосмос»: Об автоматической станции «Луна-25»" [Roscosmos State Corporation: About the Luna-25 automatic station]. iki.cosmos.ru (بە ڕووسی). Space Research Institute – IKI. Archived from the original on 20 August 2023. Retrieved 20 August 2023.
  31. ^ ئ ا ب Pavlova, Uliana; Stambaugh, Alex (20 August 2023). "Russia's first moon mission in decades fails after spacecraft collides with surface". CNN. Archived from the original on 20 August 2023. Retrieved 20 August 2023.
  32. ^ "Roscosmos Confirms Luna-25 Crash". aviationweek.com. Archived from the original on 21 August 2023. Retrieved 2023-08-21.
  33. ^ "Russia's Lunar Lander Crashes Into the Moon". The New York Times. 20 August 2023. Archived from the original on 21 August 2023. Retrieved 21 August 2023.
  34. ^ Steigerwald, Bill (2023-08-30). "NASA's LRO Observes Crater Likely from Luna 25 Impact". NASA. Retrieved 2023-09-01.

بەستەری دەرەکی[دەستکاری]

وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=لونا_٢٥&oldid=1197246»