ھێرشی شاری ئۆکلاھۆما

ھێرشی شاری ئۆکلاھۆما بۆردومانێکی تیرۆریستی مەسیحی و ڕەگەزپەرستی سپیپێست بوو بۆ «بینای فیدراڵی ئەلفڕێد پی مۆرا» لە شاری ئۆکلاهۆما لە ویلایەتی ئۆکلاھۆما لە ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا لە ١٩ی نیسانی ١٩٩٥، کوشندەترین کردەوەی تیرۆریستی گشتی بوو لە مێژووی ئەمریکادا تا هێرشەکانی ١١ی ئەیلوول لە ساڵی ٢٠٠١ تێپەڕی. هەرچەندە هێرشی شاری ئۆکلاهۆما تا ئێستاش کوشندەترین کردەوەی تیرۆری ناوخۆییە لە مێژووی ئەمریکادا.

بۆردومانەکە لەلایەن دوو چالاکوانی باڵادەستی سپی پێست و توندڕەوی مەسیحی و دژە حکومەتەوە ئەنجامدرا بە ناوەکانی تیمۆسی مەکڤیگ و تێری نیکۆڵس، بۆردومانەکە کاتژمێر ٩ی سەرلەبەیانی ڕوویدا و ١٦٨ کەسی کوشت و زیاتر لە ٦٨٠ کەسی دیکەش برینداربوون، هەروەها زۆربەی بیناکەشی وێرانکرد، کە بۆ ئەوەی بڕوخێنرێت چونکە زیانێکی زۆری پێگەیشتووە تا ئەو ڕادەیەی کە چاککردنەوە نەتوانرا. بۆردومانەکە 324 باڵەخانەی دیکەی دەوروبەری ئامانجەکە وێران و زیانی گەیاندووە، هەروەها شووشەی 258 باڵەخانەی دیکەی نزیکی شکاندووە، هەروەها 86 ئۆتۆمبێلیش لەناوبراون.^[١]^[٢] زیانی 652 ملیۆن دۆلاری تێچووە.^[٣]^[٤]^[٥]

دوای 90 خولەک لە تەقینەوەکە، تیمۆسی مەکڤیگ لەلایەن پۆلیسی ئۆکلاهۆما چارلی هانگەرەوە ڕاگیرا بەهۆی ئەوەی بەبێ تابلۆی ئۆتۆمبێل لێخوڕیوە و بەهۆی هەڵگرتنی چەکی نایاسایی دەستگیرکرا دوای ئەوەی چەک لەناو ئۆتۆمبێلەکەیدا دۆزرایەوە.^[٦]^[٧] هەروەها نیکۆڵس دواتر دەستگیرکرا،^[٨] و لە ماوەی چەند ڕۆژێکدا هەردووکیان لە دادگا تۆمەتبار کران. تیمۆسی مەکڤیگ پێشمەرگەیەکی دێرین بوو لە جەنگی کەنداو. بارهەڵگرێکی کرێی پڕ لە تەقەمەنی تەقاندەوە کە لەبەردەم بیناکەدا وەستاندبوو. نیکۆڵس هاوکاری ئامادەکردنی بۆمبەکەی کردبوو.^[٩]^[١٠]

کاتێک FBI هەڵیکوتایە سەر ماڵی تیمۆسی مەکڤیگ، ژمارەیەکی تەلەفۆنیان دۆزیەوە کە بردیانە کێڵگەیەک کە ماکڤیگ پێداویستییەکانی بۆ بۆردومانەکە کڕیبوو. بۆمبڕێژکەرەکان لە ساڵی ١٩٩٧ دادگایی کران و سزا دراون، سزای لەسێدارەدانی بەسەردا سەپێندرا، مەکڤیگ لە ١١ی حوزەیرانی ٢٠٠١ بە دەرزی کوشندە لە زیندانی فیدراڵی ئەمریکا لە تێر هۆت لە ویلایەتی ئیندیانا لە سێدارەدرا. نیکۆڵس لە ساڵی ٢٠٠٤دا سزای زیندانی هەتاهەتایی بەسەردا سەپێندرا.^[١١]^[١٢]^[١٣]

هەروەها ببینن

ناسنامەی مەسیحی

سەرچاوەکان

^ Oklahoma City Police Department Alfred P. Murrah Federal Building Bombing After Action Report (PDF). Terrorism Info. p. 58. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە July 3, 2007 ئەرشیڤ کراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |archive-date= (یارمەتی)
^ «Case Study 30: Preventing glass from becoming a lethal weapon». Safety Solutions Online. لە ڕەسەنەکە لە ١٣ی شوباتی ٢٠٠٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ٥ی نیسانی ٢٠٢٣ ھێنراوە.
^ Hewitt، Christopher (2003). Understanding Terrorism in America: From the Klan to al Qaeda. Routledge. p. 106. ISBN 978-0-415-27765-5.
^ «Responding to Terrorism Victims: Oklahoma City and Beyond: Chapter II: The Immediate Crisis Response». U.S. Department of Justice. October 2000. لە ڕەسەنەکە لە ٢٥ی نیسانی ٢٠٠٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٤ی ئازاری ٢٠٠٩ ھێنراوە.
^ «FEMA Urban Search and Rescue (USAR) Summaries» (PDF). Federal Emergency Management Agency. p. 64. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٢٧ی ئەیلوولی ٢٠٠٦ ئەرشیڤ کراوە.
^ «Timothy McVeigh is apprehended» (Video, 3 minutes). NBC News Report. April 22, 1995. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)
^ Ottley، Ted (April 14, 2005). «License Tag Snag». truTV. لە ڕەسەنەکە لە ٢٩ی ئابی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٥ی نیسانی ٢٠٢٣ ھێنراوە. {{cite news}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)
^ Witkin، Gordon (September 28, 1997). «Terrorist or Family Man? Terry Nichols goes on trial for the Oklahoma City bombing». U.S. News & World Report. لە ڕەسەنەکە لە ١٨ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٥ی نیسانی ٢٠٢٣ ھێنراوە. {{cite news}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)
^ Feldman، Paul (June 18, 1995). «Militia Groups Growing, Study Says Extremism: Despite negative publicity since Oklahoma bombing, membership has risen, Anti-Defamation League finds». Los Angeles Times. لە ڕەسەنەکە لە ٢٥ی تەممووزی ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە April 7, 2010 ھێنراوە. {{cite news}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |date= (یارمەتی)
^ «McVeigh offers little remorse in letters». The Topeka Capital-Journal. Associated Press. June 10, 2001. لە ڕەسەنەکە لە ٢٧ی ئایاری ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٥ی نیسانی ٢٠٢٣ ھێنراوە. {{cite news}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)
^ Serano، Richard. One of Ours: Timothy McVeigh and the Oklahoma City Bombing. pp. 139–141.
^ «Lessons learned, and not learned, 11 years later». NBC News. Associated Press. April 16, 2006. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)
^ Hamm، Mark S (1997). Apocalypse in Oklahoma. p. vii. ISBN 978-1-55553-300-7.

[TI3-1] Oklahoma City Police Department Alfred P. Murrah Federal Building Bombing After Action Report (PDF). Terrorism Info. p. 58. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە July 3, 2007 ئەرشیڤ کراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |archive-date= (یارمەتی)

[Safety-2] «Case Study 30: Preventing glass from becoming a lethal weapon». Safety Solutions Online. لە ڕەسەنەکە لە ١٣ی شوباتی ٢٠٠٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ٥ی نیسانی ٢٠٢٣ ھێنراوە.

[UnderstandingTerror106-3] Hewitt، Christopher (2003). Understanding Terrorism in America: From the Klan to al Qaeda. Routledge. p. 106. ISBN 978-0-415-27765-5.

[USDJ2-4] «Responding to Terrorism Victims: Oklahoma City and Beyond: Chapter II: The Immediate Crisis Response». U.S. Department of Justice. October 2000. لە ڕەسەنەکە لە ٢٥ی نیسانی ٢٠٠٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٤ی ئازاری ٢٠٠٩ ھێنراوە.

[FEMAUSAR-5] «FEMA Urban Search and Rescue (USAR) Summaries» (PDF). Federal Emergency Management Agency. p. 64. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٢٧ی ئەیلوولی ٢٠٠٦ ئەرشیڤ کراوە.

[VideoApprehend-6] «Timothy McVeigh is apprehended» (Video, 3 minutes). NBC News Report. April 22, 1995. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)

[OttleyTagSnag-7] Ottley، Ted (April 14, 2005). «License Tag Snag». truTV. لە ڕەسەنەکە لە ٢٩ی ئابی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٥ی نیسانی ٢٠٢٣ ھێنراوە. {{cite news}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)

[TerrorFamily-8] Witkin، Gordon (September 28, 1997). «Terrorist or Family Man? Terry Nichols goes on trial for the Oklahoma City bombing». U.S. News & World Report. لە ڕەسەنەکە لە ١٨ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٥ی نیسانی ٢٠٢٣ ھێنراوە. {{cite news}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)

[Sympathizers-9] Feldman، Paul (June 18, 1995). «Militia Groups Growing, Study Says Extremism: Despite negative publicity since Oklahoma bombing, membership has risen, Anti-Defamation League finds». Los Angeles Times. لە ڕەسەنەکە لە ٢٥ی تەممووزی ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە April 7, 2010 ھێنراوە. {{cite news}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |date= (یارمەتی)

[WacoRubyMcN-10] «McVeigh offers little remorse in letters». The Topeka Capital-Journal. Associated Press. June 10, 2001. لە ڕەسەنەکە لە ٢٧ی ئایاری ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٥ی نیسانی ٢٠٢٣ ھێنراوە. {{cite news}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)

[OneOfOurs13941-11] Serano، Richard. One of Ours: Timothy McVeigh and the Oklahoma City Bombing. pp. 139–141.

[MSNBC-12] «Lessons learned, and not learned, 11 years later». NBC News. Associated Press. April 16, 2006. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)

[Apocalypsevii-13] Hamm، Mark S (1997). Apocalypse in Oklahoma. p. vii. ISBN 978-1-55553-300-7.

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]

[١٠]

[١١]

[١٢]

[١٣]