واڵامپو

واڵامپو لە زمانی ماپوچێدا ناوێکە بۆ ئەو ناوچەیەی خەڵکی ماپوچێ تێیدا دەژین کە دەکەوێتە باشووری چیلی و ئەرژەنتین و پێچەوانەی نەتەوەکانی دیکە خەڵکی ماپوچێ ھەرگیز لەلایەن ئیمپراتۆرییەتی ئیسپانی داگیرنەکران. لە سەدەی ١٦دا ئیمپراتۆرییەتی ئیسپانی سنووری نێوان ئیمپراتۆرییەتییەکە و واڵامپوی دانابوو وەک دانپێدانانێک بەو ڕاستییەی کە وازیان ھێناوە لە داگیرکردنی واڵامپو و ئەم سنوورانە تاوەکو دوای سەربەخۆبوونی چیلی مانەوە بەڵام لە ساڵی ١٨٨١ و دوای ٦٣ ساڵ لە سەربەخۆبوونی، چیلییەکان ھێرشیان کردە سەر واڵامپو و داگیریان کرد، زۆرێک لە خاکی ماپوچێکان درا بە چیلییەکان و خۆشیان بە خەڵکی چیلی ناونووسکران و تەنھا ٦٪ی خاکەکەیان مایەوە. دوای داگیرکردنی خاکەکەیان ماپوچێکان ڕووبەڕووی سەرکوتکردن بوونەوە لەژێر دەستی حکوومەتە یەک لەدوای یەکەکانی چیلی و بە وڵاتەکەدا بڵابوونەوە بۆ بەدەستخستنی کار و لە ئێستادا ڕێژەی ١٠٪ی دانیشتووانی چیلی پێکدێنن.

پێشانگا

• 
  ترارۆ ڤێلۆز کە سەرکردەیەکی دیاری ماپوچێ بوو لە دەمی یەکەم داگیرکاری ئیسپانیا
• 
  نەخشەی ئەرژەنتین پێش پەیماننامەی ساڵی ١٨٨١ لەگەڵ چیلی