میترۆی باکوو

میترۆی باکوو
میترۆی باکوو
بە ئازەربایجانی: Bakı Metropoliteni
دامەزران	٣١ی ئایاری ١٩٤٠
Vehicle normally used	81-717/714، 81-760/761
وڵات	ئازەربایجان
دابەشکاریی کارگێڕی	باکوو
پۆتانی شوێن	٤٠°٢٢′٠″N ٤٩°٥٠′٧″E
ڕووداوە بەرچاوەکان	1995 Baku Metro fire، 1994 Baku Metro bombings
ڕێکەوتی کردنەوە	٦ی تشرینی دووەمی ١٩٦٧
Service entry	٦ی تشرینی دووەمی ١٩٦٧
Track gauge	1520 mm track gauge
وێبگە	https://metro.gov.az/
بەستەری وەسفکراو	http://www.urbanrail.net/as/baku/baku.htm
Route diagram template	Template:Baku Metro
Interchange station	Baku railway station
Type of electrification	825V DC railway electrification
دۆخی بەکارهێنان	in use
پێڕست	list of Baku Metro stations
	لە ویکیدراوە دەستکاریی زانیارییەکان بکە

میترۆی باکوو سیستەمێکی ترانزێتی خێرایە کە خزمەت بە باکووی پایتەختی ئازەربایجان دەکات. بۆ یەکەمجار لە ٦ی تشرینی دووەمی ١٩٦٧7^[١] لە سەردەمی یەکێتی سۆڤیەتدا کرایەوە، تایبەتمەندی تایبەتی سیستەمی سۆڤیەتەکانی پێشووی ھەیە، لەوانە وێستگە ناوەندییە زۆر قووڵەکان و دیکۆراتی نایاب کە مۆتیڤی نەتەوەیی نەریتی ئازەربایجان لەگەڵ ئایدیۆلۆژیای سۆڤیەت تێکەڵ دەکەن. لە ئێستادا سیستەمەکە ٣٨٫٠٣ کیلۆمەتر (٢٣٫٦٣ میل)^[١] ڕێڕەوی دوو ئاراستەیی ھەیە، کە لە سێ ھێڵ پێکھاتووە^[١] کە لەلایەن ٢٦ وێستگەوە خزمەت دەکرێن.^[١] میترۆ تاکە میترۆیە کە لە ئازەربایجان دروست کراوە، و پێنجەمین میترۆ بووە کە لە یەکێتی سۆڤیەت دروست کراوە. لە ساڵی ٢٠١٥دا، ٢٢٢٫٠ ملیۆن^[٢] سەرنشینی ھەڵگرتبوو،^[٣] کە تێکڕای سواربوونی ڕۆژانەی نزیکەی ٦٠٨٬٢٠٠ کەس بوو.

کۆمپانیای باکوو میترۆی داخراو (باکوو میترۆ CJSC)، کۆمپانیاکە کە میترۆی باکوو بەڕێوەدەبات، بەپێی فەرمانی ژمارە ٢٨٩ی سەرۆکی کۆماری ئازەربایجان لە ٢٧ی شوباتی ٢٠١٤ وەک جێنشینی یاسایی میترۆی باکوو و ئازەرتونێلمێترۆتیکنتی دامەزراوە کۆمپانیای پشکی ھاوبەش. موڵک و ماڵی لەگەڵ ماف و ئەرکەکانی کۆمپانیای باکوو میترۆ و کۆمپانیای بۆرسەی ئازەرتونێلمێترۆتیکینتی گواسترایەوە بۆ میترۆی باکوو کە تازە دامەزراو CJSC.^[٤]

ڕووداوەکان

بۆردومانەکانی ساڵی ١٩٩٤

لە ١٩ی ئازار و ٣ی تەممووزی ١٩٩٤، بۆمبەکان ٢٧ کەس کوژران و ٩١ کەسی دیکەش بریندار بوون.^[٥] دواتر سێ ئەرمەنی لە پەیوەندی لەگەڵ ڕووداوەکەدا دەستگیرکران و تۆمەتبارکران و زیندانی کران.^[٦]

ئاگرکەوتنەوەی ساڵی ١٩٩٥

لە ٢٨ی تشرینی یەکەمی ١٩٩٥ ئاگر لە نێوان بنکەکانی ئولدوز و نەریمان ناریمانۆڤ کەوتەوە و بەھۆیەوە ٢٨٩ کەس گیانیان لەدەستدا و ٢٦٥ کەسی دیکەش برینداربوون.^[٧]^[٨] ئاگرەکە بە ھۆکاری تێکچوونی کارەبا دادەنرێت بەڵام ئەگەری تێکدان بەدەر نەکراوە. ئاگرەکە وەک کوشندەترین کارەساتی میترۆ لە جیھاندا دەمێنێتەوە.^[٩]

کاتنامە

بەشی	ڕێکەوتی کردنەوەی	درێژی
ئیچێری شێھێر - نەریمان ناریمانۆڤ	٦ی تشرینی دووەمی ١٩٦٧	٦٫٥ کم
٢٨ی ئایار – شا ئیسماعیل خەتای	٢٢ی شوباتی ١٩٦٨	٢٫٣ کم
نەریمان ناریمانۆڤ – ئولدوز	٥ی ئایاری ١٩٧٠	٢٫١ کم
نەریمان ناریمانۆڤ – باکمیل	٢٥ی ئەیلوولی ١٩٧٠ (لە ساڵانی ١٩٧٨–١٩٧٩ دووبارە بنیات نراوەتەوە)	٠٫٥ کم
ئولدوز – نێفتچیلار	٧ی تشرینی دووەمی ١٩٧٢	٥٫٣ کم
٢٨ی ئایار – نیزامیی گەنجەوی	٣١ی کانوونی یەکەمی ١٩٧٦	٢٫٢ کم
نیزامیی گەنجەوی – مێمار ئەجامی	٣١ی کانوونی یەکەمی ١٩٨٥	٦٫٥ کم
نێفتچیلار – ئەحمەدلی	٢٨ی نیسانی ١٩٨٩	٣٫٣ کم
جەعفەر جەبارلی	٢٧ی کانوونی یەکەمی ١٩٩٣	٠٫١٥ کم
ئەحمەدلی – حازی ئەسلانۆڤ	١٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٢	١٫٤ کم
مێمار ئەجامی – نەسیمی	٩ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨	٢٫١ کم
نەسیمی – ئازادلیق پرۆسپێکتی	٣٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٩	١٫٣ کم
ئازادلیق پرۆسپێکتی – دەرناگول	٢٩ی حوزەیرانی ٢٠١١	١٫٥ کم
ئاڤتۆڤاغزال – مێمار ئەجامی	١٩ی نیسانی ٢٠١٦	٢٫٠٧ کم
مێمار ئەجامی – ٨ی نۆیەبر	٢٩ی ئایاری ٢٠٢١	١٫٤ کم
کۆی گشتی	٢٦ وێستگە	٣٨٫١ کم

سەرچاوەکان

^ ^ئ ^ا ^ب ^پ «Baku Metro - History». Bakı Metropoliteni. لە ڕەسەنەکە لە ١٨ی ئابی ٢٠١٣ ئەرشیڤ کراوە. لە 16 September 2013 ھێنراوە. {{cite web}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)
^ «Conveyance of passengers in transport sectors». The State Statistical Committee of the Republic of Azerbaijan. لە May 10, 2017 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 4 May 2017 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |archive-date= (یارمەتی)
^ «Ötən il Bakı metrosu ilə 222 mln. sərnişin daşınıb». ANN (بە ئازەربایجانی). Azerbaijan News Network (ANN). 2016. لە ڕەسەنەکە لە ١٠ی تشرینی دووەمی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە 9 November 2018 ھێنراوە. {{cite web}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)
^ «About "Baku Metropolitan" CJSC». railway-strategies.com. December 2016. لە ڕەسەنەکە لە ١٠ی تشرینی دووەمی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە 9 November 2018 ھێنراوە. {{cite web}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)
^ Atwell, Elizabeth (1995). «Baku's Metro Accident». Azer International Magazine. pp. 46–47. لە January 21, 2011 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە February 18, 2011 ھێنراوە. {{cite magazine}}: بیرخستنەوەی magazine پێویستی بە |magazine= ھەیە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |archive-date= (یارمەتی)
^ «Azerbaijani Terrorism Suspect Extradited to Baku». RFE/RL NEWSLINE. 2 December 1997. لە ڕەسەنەکە لە ١٠ی تشرینی دووەمی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە February 18, 2011 ھێنراوە. {{cite web}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |date= (یارمەتی)
^ I.J. Duckworth. «Fires in vehicular tunnels» (PDF). 12th U.S. /North American Mine Ventilation Symposium 2008. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ١٦ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٠ ئەرشیڤ کراوە. لە 4 April 2010 ھێنراوە. {{cite web}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)
^ Terje Andersen, Børre J. Paaske. «Railroad and Metro Tunnel Accidents». Lotsberg.net. لە ڕەسەنەکە لە ٢٩ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٣ ئەرشیڤ کراوە. لە 9 November 2018 ھێنراوە. {{cite web}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)
^ Phil Reeves (31 October 1995). «Sabotage fear over metro fire». The Independent. لە December 16, 2013 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 9 November 2018 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)

[Baku-metro-1] ئ ^ا ^ب ^پ «Baku Metro - History». Bakı Metropoliteni. لە ڕەسەنەکە لە ١٨ی ئابی ٢٠١٣ ئەرشیڤ کراوە. لە 16 September 2013 ھێنراوە. {{cite web}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)

[State_Statistical_Committee-2] «Conveyance of passengers in transport sectors». The State Statistical Committee of the Republic of Azerbaijan. لە May 10, 2017 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 4 May 2017 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |archive-date= (یارمەتی)

[ann-3] «Ötən il Bakı metrosu ilə 222 mln. sərnişin daşınıb». ANN (بە ئازەربایجانی). Azerbaijan News Network (ANN). 2016. لە ڕەسەنەکە لە ١٠ی تشرینی دووەمی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە 9 November 2018 ھێنراوە. {{cite web}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)

[Baku_Metropolitan-4] «About "Baku Metropolitan" CJSC». railway-strategies.com. December 2016. لە ڕەسەنەکە لە ١٠ی تشرینی دووەمی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە 9 November 2018 ھێنراوە. {{cite web}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)

[5] Atwell, Elizabeth (1995). «Baku's Metro Accident». Azer International Magazine. pp. 46–47. لە January 21, 2011 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە February 18, 2011 ھێنراوە. {{cite magazine}}: بیرخستنەوەی magazine پێویستی بە |magazine= ھەیە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |archive-date= (یارمەتی)

[6] «Azerbaijani Terrorism Suspect Extradited to Baku». RFE/RL NEWSLINE. 2 December 1997. لە ڕەسەنەکە لە ١٠ی تشرینی دووەمی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە February 18, 2011 ھێنراوە. {{cite web}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |date= (یارمەتی)

[FVT-7] I.J. Duckworth. «Fires in vehicular tunnels» (PDF). 12th U.S. /North American Mine Ventilation Symposium 2008. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ١٦ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٠ ئەرشیڤ کراوە. لە 4 April 2010 ھێنراوە. {{cite web}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)

[RMTA-8] Terje Andersen, Børre J. Paaske. «Railroad and Metro Tunnel Accidents». Lotsberg.net. لە ڕەسەنەکە لە ٢٩ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٣ ئەرشیڤ کراوە. لە 9 November 2018 ھێنراوە. {{cite web}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)

[Indep-9] Phil Reeves (31 October 1995). «Sabotage fear over metro fire». The Independent. لە December 16, 2013 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 9 November 2018 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]