باڵدوینی چوارەم
باڵدوین چوارەم | |
|---|---|
 وێناکردنی سەدەی ١٣ کە باڵدوین لە شەڕی مۆنتجیسارددا دوژمنێکی دەڕوخێنێت | |
| لەدایکبوون | ١١٦١ |
| مردن | لە نێوان ئازار و ئایاری ١١٨٥ (٢٤ ساڵ) |
باڵدوینی چوارەم پێی دەگوترا پەتا (لەبەر نەخۆشییەکەی) (لەدایکبووی ١١٦١ تا ١١٨٥)، لە تەمەنی سێزدە ساڵی لەدوای مردنی باوکی دەچێتە سەر تەخت کە لە ساڵی ١١٧٤وە تا مردنی لە ساڵی ١١٨٥ پاشای قودس بووە، لەلایەن ھاوچەرخەکانی و دواتر مێژوونووسانەوە سەرسام بوو بەھۆی ھێزی ئیرادە و خۆبەخشی بۆ شانشینی قودس لە بەرامبەر نەخۆشی گولی، کە دواجار کوێری کرد و نەیتوانی دەستەکانی و پێیەکانی بەکار بھێنێت.[١]
فەرمانڕەوایەتی
[دەستکاری]باڵدوین لە منداڵیدا لە تەمەنی نۆ ساڵیدا یەکەم نیشانەکانی نەخۆشی گولی لێ بەدیار دەکەوێت، لەتەمەن سێزدە ساڵی و دوای مردنی باوکی پاشا ئامارلیک دەچێتە سەر تەخت.[٢][٣][٤] دواتر دەست و دەموچاوی تا دێت شێواوی تر دەبوو. کاونت ڕایمۆندی سێیەمی تەرابلوس لەجیاتی باڵدوین حوکمڕانی شانشینی دەکرد تا پاشا لە ساڵی ١١٧٦ گەیشتە تەمەنی پێگەیشتوویی، ھەر کە حکوومەتەکەی دەستبەکاربوو، باڵدوین پلانی داگیرکردنی میسری دانا، کە بەھۆی ھاوکاری نەکردنی وەلیدەکانییەوە کەوتە سەر.[کێ وتی؟][سەرچاوەیەکی باشتری پێویستە] سەلاحەدین لە بەرامبەردا لە ساڵی ١١٧٧دا ھێرشی کردە سەر شانشینی باڵدوین، بەڵام پاشا و ئاغا ڕینالدی شاتیلۆن لە مۆنتجیسارد بەرپەرچیان دایەوە و باڵدوین ناوبانگیان بەدەستھێنا. پاشای گەنج سەرەڕای ئەوەی وردە وردە ھەستی لە کۆتایییەکانیدا لەدەست دەدا، شارەزا بوو لە ئەسپ سواری و تا دوا ساڵەکانی توانی لە شەڕەکاندا شەڕ بکات.[٥]
لەدوای شەڕەکەی ساڵی ١١٧٧ کە بە شەڕی مۆنتگسارد ناسراوە، سوڵتان سەڵاحەددین و پاشا باڵدوین بۆ ماوەی شەش ساڵی ڕێک ڕێکەوتنمامەی ئاشتی لەنێوانیان ھەبوو و ھیچ شەڕێک ڕووینەدا، ئەگەرچیش لەم ساڵانەدا چەن ڕووداوی بچووک ڕوویدەدا بەڵام بەھیچ شێوەیەک کاریگەری لەسەر رێکەوتنامەکە جێنەھێشت[٦][٧][٨] جگە لەوە باڵدوین و سەڵاحەددین ڕێزێکی زۆر لەنێوانیان ھەبوو[٩][١٠] بە شێوەیەک کە سوڵتان سەڵاحەددین پزیشکی تایبەتی خۆی بۆ باڵدوین ناردووە بۆ چارەسەری نەخۆشییەکەی.[١١][١٢][١٣]
نەخۆشی گولی ڕێگری دەکرد لە ھاوسەرگیری باڵدوین. ئەو ھیوای خواست دەست لەکار بکێشێتەوە کاتێک خوشکەکەی سیبیلا لە ساڵی ١١٧٦ لەگەڵ ویلیام لە مۆنتفێرات ھاوسەرگیری کرد، بەڵام ویلیام لە ساڵی دواتردا کۆچی دوایی کرد. لە ساڵی ١١٨٠دا، بۆ ئەوەی ڕێگری لە کودەتایەکی کاونت ڕیمۆندی سێیەمی تەرابلوس و شازادە بۆھیمۆندی سێیەمی ئەنتیکە بکات، باڵدوین وا لە سیبیلا کرد کە ھاوسەرگیری لەگەڵ گێی لوسینان بکات. گێی لەلایەن بەشێکی زۆری ئاغاکانەوە دژایەتی دەکرا، و زۆری نەخایاند پەیوەندییەکانی لەگەڵ باڵدوین بۆ ھەمیشە تێکدا. ئەو ناتەبایییە ناوخۆیییەی کە بەدوایدا ھات، باڵدوینی ناچار کرد بە پاشا بمێنێتەوە، چونکە تەنھا ئەو توانای یەکخستنی ئاغا شەڕکەرەکانی ھەبوو. باڵدوین دیسانەوە لە ساڵی ١١٨٢دا سەلاحەدینی بەرپەرچ دایەوە، بەڵام نەخۆشی گولی کوێری کرد و لە ساڵی ١١٨٣دا نەیتوانی ڕۆیشتن و دەستەکانی بەکاربھێنێت، گای لە میراتی بێبەش کرد و کوڕی سیبیلای بە ناوی باڵدوینی پێنجەمی کردە ھاوپاشا پێش ئەوەی خۆی ببرێتە ناو پاشماوەیەکەوە بۆ ئەوەی گەمارۆی سەلاحەدین ھەڵبگرێت لە کەرەک. باڵدوین نەیتوانی ھاوسەرگیری سیبیلا لەگەڵ گای ھەڵبوەشێتەوە و دەست بەسەر فیفی ئاسکالۆنی گایدا بگیرێت. لە سەرەتای ساڵی ١١٨٥دا ڕێکخستنی کرد بۆ ئەوەی ڕیمۆند وەک ڕیجێنت بۆ کوڕەکەی سیبیلا حوکم بکات و پێش ١٦ی ئایار کۆچی دوایی کرد.[١٤]
سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ Mitchell، Piers D. (2000). An Evaluation of the Leprosy of King Baldwin IV of Jerusalem in the Context of the Medieval World (بە ئینگلیزی). C.U.P.
- ^ The Chronicle of William of Tyre, a contemporary account of the Crusades, mentions this in Book XX, Chapter 23:
"When Baldwin was nine years old, he began to show signs of leprosy. His body became covered in white spots, and he lost the sensation in his fingers and toes."
- ^ The History of the Crusades by Steven Runciman states that "Baldwin was diagnosed with leprosy at the age of nine, but he was determined to lead a normal life."
- ^ The Crusades: An Encyclopedia by Alan V. Murray has an entry on Baldwin IV that states: "Baldwin was diagnosed with leprosy at the age of nine, but he ascended to the throne at the age of thirteen and ruled effectively for over a decade."
- ^ Runciman، Steven (1951). A history of the Crusades. Internet Archive. Cambridge, C.U.P. ISBN 978-0-521-20554-2.
- ^ The History of the Crusades by Steven Runciman also mentions the treaty in Volume II, Chapter 17.
- ^ The Crusades: An Encyclopedia by Alan V. Murray has an entry on the treaty on page 445.
- ^ The Crusades: The Authoritative History of the War for the Holy Land by Thomas Asbridge discusses the treaty in Chapter 12.
- ^ The Crusades: An Encyclopedia by Alan V. Murray notes that "Saladin was impressed with Baldwin's courage and determination, and he is said to have said that he was the greatest warrior he had ever faced."
- ^ The Chronicle of William of Tyre mentions that Saladin was "greatly affected" by Baldwin's death in 1185, and that he "ordered that his funeral should be celebrated with great honor."
- ^ The History of the Crusades by Steven Runciman states that "Saladin had a great respect for Baldwin, and the two men had exchanged gifts and messages on several occasions."
- ^ The Chronicle of William of Tyre, a contemporary account of the Crusades, mentions this in Book XXI, Chapter 22:
"At that time, Saladin, king of the Saracens, sent his physicians to King Baldwin, offering to treat him of his leprosy. This he did because he held King Baldwin in great honor and reverence, and because he was sorry for his affliction."
- ^ The Crusades: The Authoritative History of the War for the Holy Land by Thomas Asbridge discusses this in Chapter 12, stating:
"Saladin, who had a deep respect for Baldwin, even sent him his own physicians to try to cure his leprosy, but their efforts were in vain."
- ^ Hamilton، Bernard (2005-07-07). The Leper King and His Heirs: Baldwin IV and the Crusader Kingdom of Jerusalem (بە ئینگلیزی). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-01747-3.
 |
کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە باڵدوینی چوارەم تێدایە. |