باڵدوینی چوارەم

باڵدوین چوارەم
باڵدوین چوارەم
	وێناکردنی سەدەی ١٣ کە باڵدوین لە شەڕی مۆنتجیسارددا دوژمنێکی دەڕوخێنێت
لەدایکبوون	١١٦١
مردن	لە نێوان ئازار و ئایاری ١١٨٥ (٢٤ ساڵ)

باڵدوینی چوارەم پێی دەگوترا پەتا (لەبەر نەخۆشییەکەی)، لە ساڵی ١١٧٤وە تا مردنی لە ساڵی ١١٨٥ پاشای قودس بووە، لەلایەن ھاوچەرخەکانی و دواتر مێژوونووسانەوە سەرسام بوو بەھۆی ھێزی ئیرادە و خۆبەخشی بۆ شانشینی قودس لە بەرامبەر نەخۆشی گولی، کە دواجار کوێری کرد و نەیتوانی دەستەکانی و پێیەکانی بەکار بھێنێت.^[١]

باڵدوین لە منداڵیدا یەکەم نیشانەکانی نەخۆشی گولی تووش بوو، بەڵام تەنھا دوای دەستبەکاربوونی لە کاتی مردنی باوکی پاشا ئامالریک، تووشی نەخۆشییەکە بوو. دواتر دەست و دەموچاوی تا دێت شێواوی تر دەبوو. کونت ڕیمۆندی سێیەمی تەرابلوس بە ناوی باڵدوین حوکمڕانی شانشینی دەکرد تا پاشا لە ساڵی ١١٧٦ گەیشتە تەمەنی پێگەیشتن، ھەر کە حکوومەتەکەی دەستبەکاربوو، باڵدوین پلانی داگیرکردنی میسری دانا، کە بەھۆی ھاوکاری نەکردنی وەلیدەکانییەوە کەوتە سەر. سەلاحەدین لە بەرامبەردا لە ساڵی ١١٧٧دا ھێرشی کردە سەر شانشینی باڵدوین، بەڵام پاشا و ئاغا ڕینالدی شاتیلۆن لە مۆنتجیسارد بەرپەرچیان دایەوە و باڵدوین ناوبانگیان بەدەستھێنا. پاشای گەنج سەرەڕای ئەوەی وردە وردە ھەستی لە کۆتایییەکانیدا لەدەست دەدا، شارەزا بوو لە ئەسپ سواری و تا دوا ساڵەکانی توانی لە شەڕەکاندا شەڕ بکات.^[٢]

نەخۆشی گولی ڕێگری دەکرد لە ھاوسەرگیری باڵدوین. ئەو ھیوای خواست دەست لەکار بکێشێتەوە کاتێک خوشکەکەی سیبیلا لە ساڵی ١١٧٦ لەگەڵ ویلیام لە مۆنتفێرات ھاوسەرگیری کرد، بەڵام ویلیام لە ساڵی دواتردا کۆچی دوایی کرد. لە ساڵی ١١٨٠دا، بۆ ئەوەی ڕێگری لە کودەتایەکی کونت ڕیمۆندی سێیەمی تەرابلوس و شازادە بۆھیمۆندی سێیەمی ئەنتیکە بکات، باڵدوین وا لە سیبیلا کرد کە ھاوسەرگیری لەگەڵ گای لوسینان بکات. گای لەلایەن بەشێکی زۆری ئاغاکانەوە دژایەتی دەکرا، و زۆری نەخایاند پەیوەندییەکانی لەگەڵ باڵدوین بۆ ھەمیشە تێکدا. ئەو ناتەبایییە ناوخۆیییەی کە بەدوایدا ھات، باڵدوینی ناچار کرد بە پاشا بمێنێتەوە، چونکە تەنھا ئەو توانای یەکخستنی ئاغا شەڕکەرەکانی ھەبوو. باڵدوین دیسانەوە لە ساڵی ١١٨٢دا سەلاحەدینی بەرپەرچ دایەوە، بەڵام نەخۆشی گولی کوێری کرد و لە ساڵی ١١٨٣دا نەیتوانی ڕۆیشتن و دەستەکانی بەکاربھێنێت، گای لە میراتی بێبەش کرد و کوڕی سیبیلای بە ناوی باڵدوینی پێنجەمی کردە ھاوپاشا پێش ئەوەی خۆی ببرێتە ناو پاشماوەیەکەوە بۆ ئەوەی گەمارۆی سەلاحەدین ھەڵبگرێت لە کەرەک. باڵدوین نەیتوانی ھاوسەرگیری سیبیلا لەگەڵ گای ھەڵبوەشێتەوە و دەست بەسەر فیفی ئاسکالۆنی گایدا بگیرێت. لە سەرەتای ساڵی ١١٨٥دا ڕێکخستنی کرد بۆ ئەوەی ڕیمۆند وەک ڕیجێنت بۆ کوڕەکەی سیبیلا حوکم بکات و پێش ١٦ی ئایار کۆچی دوایی کرد.^[٣]

سەرچاوەکان[دەستکاری]

^ Mitchell, Piers D. (2000). An Evaluation of the Leprosy of King Baldwin IV of Jerusalem in the Context of the Medieval World (بە ئینگلیزی). C.U.P.
^ Runciman, Steven (1951). A history of the Crusades. Internet Archive. Cambridge, C.U.P. ISBN 978-0-521-20554-2.
^ Hamilton, Bernard (2005-07-07). The Leper King and His Heirs: Baldwin IV and the Crusader Kingdom of Jerusalem (بە ئینگلیزی). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-01747-3.

[1] Mitchell, Piers D. (2000). An Evaluation of the Leprosy of King Baldwin IV of Jerusalem in the Context of the Medieval World (بە ئینگلیزی). C.U.P.

[2] Runciman, Steven (1951). A history of the Crusades. Internet Archive. Cambridge, C.U.P. ISBN 978-0-521-20554-2.

[3] Hamilton, Bernard (2005-07-07). The Leper King and His Heirs: Baldwin IV and the Crusader Kingdom of Jerusalem (بە ئینگلیزی). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-01747-3.

[١]

[٢]

[٣]