کلۆرۆفلۆرۆکاربۆن
 | ئەم وتارە ھەتیوە، چونکە ھیچ وتارێکی تر بەستەری پێی نەداوە. تکایە لە وتارە پەیوەندیدارەکانەوە بەستەرەکان بەم پەڕە ئاشنا بکە؛ بۆ پێشنیارەکان ئامرازی دۆزینەوەی بەستەر تاقی بکەرەوە. (تشرینی دووەمی ٢٠٢٥) |
| کلۆرۆفلۆرۆکاربۆن | |
|---|---|
| لقی | halogenated hydrocarbon |
| بەکارھێنان | refrigerant |
| ڕووداوە بەرچاوەکان | Montreal Protocol |
| دەبێتە ھۆکاری | Ozone hole |
| زانا | Frédéric Swarts |
| کاتی دۆزینەوە | ١ی کانوونی دووەمی ١٨٩٠ |
| بەرەوپێك هەیە | pollutant |
کلۆرۆفلۆرۆکاربۆن (CFCs) و ھایدرۆکلۆرۆفلۆرۆکاربۆن (HCFCs) ھایدرۆکاربۆنی تەواو یان بەشێک ھالۆجینکراون کە کاربۆن (C)، ھایدرۆجین (H)، کلۆر (Cl)، و فلۆر (F)یان تێدایە، کە وەک بەرھەمی فڕۆکی میتان، ئیسان و پرۆپان بەرھەم دەھێنرێن.
نموونەی باوترین دایکلۆرۆدایفلۆرۆمیسانە (R-12). R-12 ھەروەھا بە فریۆن ناسراوە و وەک ساردکەرەوە بەکارھێنراوە. زۆرێک لە CFCs بە بەرفراوانی بەکارھێنراون وەک ساردکەرەوە، پاڵنەر (لە بەکارھێنانی ئەیرۆسۆڵدا)، سیستەمەکانی داپڵۆسینی ئاگری گازی، و چارەسەرەکان. لە ئەنجامی بەشداریکردنی CFCs لە کەمبوونەوەی چینی ئۆزۆن لە بەرگەھەوای سەرەوە، بەرھەمھێنانی ئەم پێکھاتانە لەژێر پرۆتۆکۆلی مۆنتریاڵدا وەستێنراوە، و جێگەیان گیراوەتەوە بە بەرھەمی تر وەک ھایدرۆفلۆرۆکاربۆن (HFCs) و ھایدرۆفلۆرۆئۆلیفین (HFOs)[١] لەوانە R-410A, R-134a و R-1234yf.[٢][٣][٤]
پێکھاتە، تایبەتمەندی و بەرھەمھێنان
[دەستکاری]وەک لە ئەلکانە سادەترەکان، کاربۆن لە CFCs بۆند دەکات لەگەڵ ھاوتایی تیتراھیدراڵ. لەبەر ئەوەی گەردیلەکانی فلۆرین و کلۆرین زۆر جیاوازن لە قەبارە و باری کاریگەری ھایدرۆجین و لە یەکتری، CFCیەکانی بەرھەمھاتوو لە میسان لادەدەن لە ھاوتایی تەواوی تیتراھیدراڵ.[٥]
سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ↑ «Climate Change». The White House. ١٩ی ئازاری ٢٠٢١. لە ١٩ی ئازاری ٢٠٢١ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ١١ی نیسانی ٢٠٢٢ ھێنراوە.
- ↑ Mironov، O. G. (١٩٦٨). «Hydrocarbon pollution of the sea and its influence on marine organisms». Helgoländer Wissenschaftliche Meeresuntersuchungen. ١٧ (1–4): ٣٣٥–٣٣٩. Bibcode:١٩٦٨HWM....١٧..٣٣٥M. doi:١٠.١٠٠٧/BF٠١٦١١٢٣٤.
{{cite journal}}:|bibcode=length بپشکنە (یارمەتی) - ↑ Darby، Megan (١٩ی ئابی ٢٠١٤). «Ozone layer treaty could tackle super polluting HFCs». rtcc.org. لە ڕەسەنەکە لە ١٩ی ئابی ٢٠١٤ ئەرشیڤ کراوە. لە ١١ی نیسانی ٢٠٢٢ ھێنراوە.
- ↑ «Hydrofluoroolefins». GAB Neumann GmbH. لە ڕەسەنەکە لە ٢ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٢ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە.
- ↑ Siegemund، Günter؛ Schwertfeger، Werner؛ Feiring، Andrew؛ Smart، Bruce؛ Behr، Fred؛ Vogel، Herward؛ McKusick، Blaine (2000). «Fluorine Compounds, Organic». Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. doi:١٠.١٠٠٢/١٤٣٥٦٠٠٧.a١١_٣٤٩. ژپنک ٩٧٨-٣-٥٢٧-٣٠٣٨٥-٤.
| ئەم وتارە بۆ ھیچ پۆلێکی ناوەڕۆک زیاد نەکراوە. تکایە بە زیادکردنی پۆلێک یان زیاتر یارمەتیی بدە تا لەگەڵ وتارە لێکچووەکان پێڕست بکرێت. (تشرینی دووەمی ٢٠٢٥) |