کاداستر

کاداستر Cadastre

کاداستر (بە ئینگلیزی: Cadastre) پۆڵێنکردن و سیستماتیک (ڕێکخراو) زەوی، لەژێر چاودێری دەسەڵات، بە بەکارھێنانی نەخشەی ئە پارچە زەویانەی کا لە پڕۆسەیەکی ڕووپێودا نەخشەیان بۆ ئامادە بووە، بەپێی یاسایی تۆمارکردنی زەوی تۆمار وتاپۆکراون.

ناساندن

ووشەی کاداستر سەرچاوە لە ووشەی katasticgonدەگرێ، واتە پەڕاوی پاداشت. پاشان لە زمانی لاتین گۆرا بە captastram و ئێستەش بە ڕێسایە دەوترێ کە جۆرو و ئەندازەی دارایی و خاوەنەکەی و جۆری خاوەنداریتەکە بۆ ھەموو دارایەکانی ووڵات دیاری دەکات.

ئەم بیردۆزە (تیۆری) بە تایبەت لەسەردەمی ناپلیۆن بەڕوونی ئەمری بۆ دەرچووە(1807). ناپلیۆن دەیگوت کاداسترێکی باش تەواوکەری یاساکانی و فەرمانەکانی منە و دابێ ئاستی ووردی و درووستی نەخشەکان بتوانێ بە باشی سنووری داراییەکان لەیەک جیابکاتەوە.

مێژووی کاداستر

• میسڕ 3000BC
• ئیتاڵیا1600BC
• ئیمپڕاتۆریەتی ڕۆمانی 300AD
• ھیند1000 AD
• چین700 AD
• ئنگلتەرا- Doomsday Book 1086
• سوید 1540
• پاشایەتی ھەنگاریا1792
• کاداسترای ناپیلۆن 1807

ئامانجەکانی کاداستر

دوو دەستە ئامانچی سەرەکیمان لەکاداستردا ھەیە:

چەندایەتی

دیاری کردنی سنووری یاسایی سامان و داراییەکانی حوکمەت، تاکەکان، ھەروەھا سامانە گشتیەکان.

• دەزگاکانی دەسەڵات
• سامانە گشتیەکان (پارک، یانەکان، خوێندنگاکان، بازاڕ، جادەکان، سەرچاوە سروشتییەکان)
• سامانە تایبەتییەکان (خانوو، زەوی کشتووکاڵی،.....)

جۆرایەتی (کوالێتی)

• پێکھێنانی سیستەمێکی ڕەوان و ئاسان بۆ دەرھێنان و ڕاستکردنەوەی تاپۆی خاوەنداریەتی
• دھرووست کردنی دڵنیایی لە پڕۆسەی کڕین و فرۆشتنی زەوی و خانوو.
• کەم کردنەوەی سکاڵا لەسەر تێکەڵاوی داراییەکان
• یارمەتیدان بۆ دامەزراندنی سیستەمێکی باش و دادوەرانە بۆ باج
• زیادکرنی ئاستی کارایی و جۆرایەتی پلانەکانی تایبەت بە ئاوەدانکردنەوە و بەھەمھێنان.
• ئاسان کردنی پڕۆسەی ئەنجام دانی کارووباری یاسایی تایبەت بە سامان تاک سامانە گشتیەکان.

جۆرەکانی کاداستر

1. Legal cadastre –– supports land markets
2. Fiscal cadaster –– supports land taxation
3. Multi Multipurpose cadastre