سڕبوونی ھاوینە
سڕبوونی ھاوینە (ئینگلیزی: Aestivation) بەھۆی بەرزبوونەوەی پلەی گەرما و نەگونجاوی لەگەڵ ھەندێ لە زیندەوەران و گیانلەبەران و باڵندەکان بە سوڕی سڕبوون دا ڕەت دەبن، کە بە دڕێژایی وەرزی گەرما لە دۆخی سڕبوون دەمێننەوە تا کاتی گونجاو و نزم بوونەوەی پلەی گەرما، بەتایبەت گیانلەبەران بەھەردوو جۆری بڕبڕەدارەکان و بێ بڕبڕەکان لەوشکاوەکیەکان و ئاویەکانیش بەتایبەت لەوەرزی ھاوین و وشکەساڵی.
بێبڕبڕەکان[دەستکاری]
بەزۆری بڕبڕەدارە وشکاوەکیەکان دەچنە ئەم قۆناغە وەک ھێلکە شەیتانۆکە کە لەوەرزی ھاوین و وشک دا پەنا دەباتە بەڕ ڕووەک و بەردە خۆڕاک لەسەرەکان بەمەبەستی خۆپاڕێزی لە ووشکی و بەرزی پلەی گەرما وە ھەندێکیشیان پەنا دەبەنە بەر قەدباڵی درەختە بەرزەکان بەمەبەستی ھەوای زۆڕتر و فێنک تر لەھەندێ شوێنی زەمین.
سەبارەت بە زیندەوەڕانیش، نمونەی ھەندێ جۆڕی پێشکە و خاڵخاڵۆکەمان ھەیە کە بە سوڕی سڕبونی ھاوینە دا دەڕوات.[١][٢]
بڕبڕەدارەکان[دەستکاری]
ھەندێک لە بڕبڕەدارە وشکاوەکیەکان و خشۆکەکان بە سوڕبوونی ھاوینەدا ڕەت دەبن، وەک کیسەڵی یۆنانی و ھەندێ لە بۆقەکان بە پەنابردنە ژێڕخاک و خۆڵ یان زەویەک ڕادەی شێی بەرزبێت، وە بۆقی کالیفۆڕنیایش لەکاتی لەدەست دانی ووزە و خۆڕاک پەنادەباتە بەر سڕبوونی ھاوینە.[٣][٤]
وە ھەندێک لە جۆی ماسی پەنا بۆ سوڕی سڕبوون دەبەن وەک ماسی ئەفریکایی[٥][٦]
ھەندێک لەجۆڕی ژوشک (ژوژک) بە سوڕی سڕبوونی ھاوینەدا ڕەت دەبن، وەک ژوشکی ئەفریکایی.[٧] بەگوێڕەی توێژینەوەکانی باخچەی گیانلەبەرانی ئۆکلاند[٨] زۆڕینەی گیانلەبەرانی دوورگەی ماداگاسکار بەسوڕی سڕبوون دا دەڕۆن..[٩]
ئەمانەش ببینە[دەستکاری]
سەرچاوەکان[دەستکاری]
- ^ Annual Review of Entomology. 7. doi:10.1146/annurev.en.07.010162.001445. ون یان واڵا
|title=(یارمەتی) - ^ American Journal of Tropical Medicine and Hygiene. 62 (6). ون یان واڵا
|title=(یارمەتی) - ^ Bob Moore (September 29, 2009). "Estivation: The Survial Siesta". Audubon Guides. لە ڕێکەوتی September 5, 2012 ھێنراوە.
- ^ |author=F. H. Pough, R. M. Andrews, J. E. Cadle, M. L. Crump, A. H. Savitzky & K. D. Wells |year=2001 |title= Herpetology, second edition |publisher= Prentice Hall |place of publication=Upper Saddle River, New Jersey.
- ^ Journal of Experimental Biology. 61 (1). ون یان واڵا
|title=(یارمەتی) - ^ Proceedings of the American Philosophical Society. 136 (1). JSTOR 986798. ون یان واڵا
|title=(یارمەتی) - ^ بیرخستنەوەی واڵا (یارمەتی)
- ^ "East African Hedgehog". Oakland Zoo. لە ڕەسەنەوە ئەرشیڤ کراوە لە ٧ی ئابی ٢٠١٦. لە ڕێکەوتی September 5, 2012 ھێنراوە.
- ^ [[نيتشر (مجلة)|]]. 429 (6994). PMID 15215852. doi:10.1038/429825a. ون یان واڵا
|title=(یارمەتی)