زمانی بۆرمایی

بۆرمایی - بۆرمی
بۆرمایی - بۆرمی
မြန်မာစာ (نووسین); မြန်မာစကား (گفتوگۆکردن); زمانی میانمار
خوێندنەوە	IPA: داڕێژە:IPA-my ; داڕێژە:IPA-my
قسەی پێدەکرێ لە	میانمار، بەنگلادێش لە (چیتاگۆنگ هیلی تات)، ھیند لە (تریپورا)، چین لە (یوونان)، تایلەند لە پارێزگای (مای ھۆنگ سۆنگ) و (تاک)
ڕەگەز	گەلی بامار (بورمان)
ژمارەی ئاخێوەران	٣٣ ملیۆن (٢٠٠٧)e25; زمانی دووەم: ١٠ملیۆن (ڕێکەوت نەدراوە)
بنەماڵەی زمان	سینۆ-تبتی لۆلۆ-بۆرمی بۆرمیش بۆرمایی - بۆرمی; ; ;
سیستەمی نووسین	مۆن–بۆرمی (ئەلفبێی بۆرمایی); ھێڵکاری بۆرمایی
ڕەوشی فەرمیبوون
زمانی فەرمییە لە	میانمار ASEAN
سامان دەدرێتەوە بەدەستی	کۆمسیۆنی زمانی میانمار
کۆدەکانی زمان
ISO 639-1	my
ISO 639-2	bur (B); mya (T)
ISO 639-3	mya – Macrolanguage; Individual codes:; int – ئینتا; tvn – شێوەزاری تاڤۆیی; tco – تانگیۆ; rki – زمانی ڕاخینی ("ڕاکینی"); rmz – مارما ("မရမာ")
Linguasphere	77-AAA-a
	ئەم پەڕەیە ھێماکانی فۆنەتیکی IPA بە یوونیکۆدی تێدایە. بەبێ پشتیوانیی نیشاندانی یوونیکۆد، لەوانەیە لە جێگەی کاراکتەرەکانی یوونیکۆد، نیشانەی پرسیار، چوارگۆشەکان یان ھێماکانی تر ببینی.

ئەم article تیابووی وشەی تایبەتە. بەبێ ڕەچاوکردنی وتەی شیاو , لەوانەیە نیشانەی پرسیار, سندووق, و ھێماکانی تر ببینیت.

قسەکەرێکی بۆرمایی، لە تایوان تۆمارکراوە.

بۆرمایی یان بۆرمی ( Burmese , MLCTS : mranmabhasa, ئای پی ئەی: [mjəmà bàðà] ) زمانێکی چینی-تبتییە لە میانمار (بە بۆرما ناسراوە) قسەی پێدەکرێت و زمانێکی فەرمییە، زمانی بنچینەیی و زگماکی بۆرمانییەکانە، کە گرووپێکی نەتەوەیی سەرەکی وڵاتەکەن، ھەروەھا زمانی بۆرما لەلایەن ھۆزە ڕەسەنەکانی چیتاگۆنگ ھیڵ تراکتس ( ڕەنگاماتی ، بەندەربان ، خاگرچاری ، کۆکس بازاڕ ) لە بەنگلادێش و لە ویلایەتی تریپورا لە باکووری ڕۆژھەڵاتی ھیندستان قسەی پێدەکرێت، ھەرچەندە دەستووری میانمار بە فەرمی ناوی ئینگلیزی زمانەکە وەک زمانی میانمار دەناسێت، ^[٢] زۆربەی زمانی ئینگلیزی قسەکەران بەردەوامن لە ئاماژەکردن بە ناوی زمانەکە بە بۆرما، دوای بۆرما ناوێکی پێشووی وڵاتەکە و ئێستا ھاوبەشی فەرمی زمانی بۆرما لینگوا فرانکا باوی میانمارە، وەک زمانی زۆرترین قسەکەر لە وڵاتەکەدا^[٣] لە ساڵی ٢٠٠٧ دا، وەک زمانی یەکەم لەلایەن ٣٣ ملیۆن کەسەوە قسەی پێکراوە، بە پلەی یەکەم خەڵکی بۆرمان و نەتەوەکانی پەیوەندیدار و وەک زمانی دووەم لەلایەن ١٠ ملیۆن کەسەوە قسەی پێدەکرێت، بە تایبەتی کەمینە نەتەوەییەکانی میانمار و وڵاتانی دراوسێ، لە ساڵی ٢٠٢٢ دا ژمارەی دانیشتووانی بۆرما کە بە زمانی بۆرمایی قسەیان کردووە بریتی بووە لە ٣٨.٨ ملیۆن کەس.

سیستەمی نووسین

ئەلفوبێی بۆرمایی لە ٣٣ پیت و ١٢ بزوێن پێکھاتووە و لە چەپەوە بۆ ڕاست دەنووسرێت و پێویستی بە ھیچ بۆشایییەک لە نێوان وشەکاندا نییە، ھەرچەندە نووسینی مۆدێرن بەزۆری لە دوای ھەر بڕگەیەک بۆشایی لەخۆدەگرێت بۆ بەرزکردنەوەی ئاستی خوێندنەوەی ڕێنووسەکان بە پیتە بازنەییەکان و خاڵبەندی تایبەتمەندە، ڕێنووسەکەی بە abugida ناسراوە، ھەموو پیتەکان بزوێنی سروشتی အ یان ھەیە ئە [a̰] یان [ə] لەخۆدەگرن، بزوێنەکان بە شەش کۆمەڵەی بزوێن (پێیان دەوترێت ဝဂ် ) لەسەر بنەمای قسەکردن، وەک ڕێنووسەکانی تری براھمی نیشانەی تۆنەکان و گۆڕینی بزوێنەکان وەکو خاڵبەند دەنووسرێن کە لە لای چەپ و ڕاست و سەرەوە و خوارەوەی پیتەکاندا دانراون.^[٤]

ئەمانەش ببینە

دەروازەی میانمار

تێبینی

^ ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی نادروستی <ref>؛ ھیچ دەقێک بۆ ژێدەری e25 نەدراوە
^ Constitution of the Republic of the Union of Myanmar (2008), Chapter XV, Provision 450
^ Bradley 1996.
^ Herbert & Milner 1989.

سەرچاوەکان

Adas, Michael (2011-04-20). The Burma Delta: Economic Development and Social Change on an Asian Rice Frontier, 1852–1941. Univ of Wisconsin Press. ISBN 9780299283537.
Allott, Anna J. (1983). "Language policy and language planning in Burma". Pacific Linguistics. Series A. Occasional Papers. Canberra (67): 131–154. داڕێژە:ProQuest.
Aung-Thwin, Michael (2005). The Mists of Rāmañña: The Legend that was Lower Burma (illustrated ed.). Honolulu: University of Hawai'i Press. ISBN 978-0-8248-2886-8.
Aung Bala (1981). "Contemporary Burmese literature". Contributions to Asian Studies. 16.
Aung Zaw (September 2010). "Tell the World the Truth". The Irrawaddy. 18 (9). Archived from the original on 2010-09-18.
Barron, Sandy; Okell, John; Yin, Saw Myat; VanBik, Kenneth; Swain, Arthur; Larkin, Emma; Allott, Anna J.; Ewers, Kirsten (2007). Refugees from Burma: Their Backgrounds and Refugee Experiences (Report). Center for Applied Linguistics. Retrieved 2010-08-20. ٢٧ی نیسانی ٢٠١١ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
Benedict, Paul K. (Oct–Dec 1948). "Tonal Systems in Southeast Asia". Journal of the American Oriental Society. 68 (4): 184–191. doi:10.2307/595942. JSTOR 595942.
Bradley, David (Spring 1993). "Pronouns in Burmese–Lolo" (PDF). Linguistics of the Tibeto-Burman Area. 16 (1).
Bradley, David (2006). Ulrich Ammon; Norbert Dittmar; Klaus J. Mattheier; Peter Trudgill (eds.). Sociolinguistics / Soziolinguistik. Vol. 3. Walter de Gruyter. ISBN 978-3-11-018418-1.
Bradley, David (1996-12-31). "Burmese as a lingua franca". In Wurm, Stephen A.; Mühlhäusler, Peter; Tryon, Darrell T. (eds.). Atlas of Languages of Intercultural Communication in the Pacific, Asia, and the Americas. De Gruyter Mouton. pp. 745–748. doi:10.1515/9783110819724.2.745. ISBN 978-3-11-013417-9. Retrieved 2022-08-22.
Bradley, David (1989). "Uncles and Aunts: Burmese Kinship and Gender" (PDF). South-east Asian Linguisitics: Essays in Honour of Eugénie J.A. Henderson: 147–162. Archived from the original (PDF) on 2017-10-11. Retrieved 2013-10-20. ١١ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٧ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
Bradley, David (2010). "9. Burma, Thailand, Cambodia, Laos and Vietnam" (PDF). In Martin J. Ball (ed.). The Routledge Handbook of Sociolinguistics Around the World. Routledge. pp. 98–99. ISBN 978-0-415-42278-9. Archived from the original (PDF) on 2016-07-16.
Bradley, David (1995). "Reflexives in Burmese" (PDF). Papers in Southeast Asian Linguistics No. 13: Studies in Burmese Languages (A-83): 139–172.
Bradley, David (May 2011). "Changes in Burmese Phonology and Orthography". SEALS Conference. Kasetsart University. Retrieved 19 October 2013.
Bradley, David (2012). "The Characteristics of the Burmic Family of Tibeto-Burman". Language and Linguistics. 13 (1): 171–192.
Bradley, David (2019-10-02). "Language policy and language planning in mainland Southeast Asia: Myanmar and Lisu". Linguistics Vanguard. 5 (1). doi:10.1515/lingvan-2018-0071. S2CID 203848291.
Chang, Charles Bond (2003). "High-Interest Loans": The Phonology of English Loanword Adaptation in Burmese (B.A. thesis). Harvard University. Retrieved 2011-05-24.

Veguherandina tezê bo pirtûkekê Veguherandina teza di pirtûkê de pêvajoyek dijwar e ku hewildan, sebir û motîvasyonê hewce dike. Di vê pêvajoyê de, nivîskar divê naveroka tezê analîz bike û ji bo xwendevanên gelemperî veguherîne formek balkêş û têgihîştî. Ev pêvajo ji nûvekirin, başkirin û berfirehkirina mijaran, lêzêdekirina materyalên nû, nûavakirin, û ji nû ve nivîsandina paragraf û beşan pêk tê. Her weha divê nivîskar ji pêvajoya çapkirina pirtûkê û kirrûbirra wê bi tevahî haydar be. Ji bo weşandina tezek di pirtûkekê de hevkarî bi edîtor, rexnegir û weşanxaneyan re hewce dike ku ne tenê pirtûkek bi kalîte çêbike, di heman demê de ji bo bazarê jî bike û temaşevanên rast bikişîne.

Chang, Charles B. (2009). "English loanword adaptation in Burmese" (PDF). Journal of the Southeast Asian Linguistics Society. 1: 77–94.
Harvey, G. E. (1925). History of Burma: From the Earliest Times to 10 March 1824. London: Frank Cass & Co. Ltd.
Herbert, Patricia M.; Milner, Anthony Crothers, eds. (1989). South-East Asia Languages and Literatures: A Select Guide. University of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-1267-6.
Hill, Nathan W. (2012). "Evolution of the Burmese Vowel System" (PDF). Transactions of the Philological Society. 110 (1): 64–79. CiteSeerX 10.1.1.694.9405. doi:10.1111/j.1467-968x.2011.01282.x.
Houtman, Gustaaf (1990). Traditions of Buddhist Practice in Burma. Research Institute for Languages and Cultures of Asia and Africa.
Jenny, Mathias (2013). "The Mon language: Recipient and donor between Burmese and Thai". Journal of Language and Culture. 31 (2): 5–33. doi:10.5167/uzh-81044. ISSN 0125-6424.
Jenny, Mathias; San San Hnin Tun (2016). Burmese: A Comprehensive Grammar. London and New York: Routledge. ISBN 9781317309314.
Jones, Robert (1986). McCoy, John; Light, Timothy (eds.). Pitch register languages. Contributions to Sino-Tibetan Studies. E. J. Brill.
Khin Min, Maung (1987). "Old Usage Styles of Myanmar Script". Myanmar Unicode & NLP Research Center. Archived from the original on 2006-09-23. Retrieved 2008-07-29. ٢٣ی ئەیلوولی ٢٠٠٦ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
Lieberman, Victor B. (2003). Strange Parallels: Southeast Asia in Global Context, c. 800–1830, volume 1, Integration on the Mainland. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-80496-7.
Lieberman, Victor (2018). "Was the Seventeenth Century a Watershed in Burmese History?". In Reid, Anthony J. S. (ed.). Southeast Asia in the Early Modern Era: Trade, Power, and Belief. Cornell University Press. ISBN 978-1-5017-3217-1.
Myanmar–English Dictionary. Myanmar Language Commission. 1993. ISBN 978-1-881265-47-4.
Nishi, Yoshio (30 October 1998). "The Development of Voicing Rules in Standard Burmese" (PDF). Bulletin of the National Museum of Ethnology. 23 (1): 253–260.
Nishi, Yoshio (31 March 1998). "The Orthographic Standardization of Burmese: Linguistic and Sociolinguistic Speculations" (PDF). Bulletin of the National Museum of Ethnology. 22: 975–999. Archived from the original (PDF) on 22 October 2013.
Okell, John (2002). Burmese By Ear or Essential Myanmar (PDF). London: The School of Oriental and African Studies, University of London. ISBN 978-1-86013-758-7. ٢٠ی نیسانی ٢٠٢١ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
Sagart, Laurent; Jacques, Guillaume; Lai, Yunfan; Ryder, Robin; Thouzeau, Valentin; Greenhill, Simon J.; List, Johann-Mattis (2019). "Dated language phylogenies shed light on the history of Sino-Tibetan". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 116 (21): 10317–10322. doi:10.1073/pnas.1817972116. PMC 6534992. PMID 31061123.
- "Origin of Sino-Tibetan language family revealed by new research". ScienceDaily (Press release). May 6, 2019.
Saini, Jatinderkumar R. (30 June 2016). "First Classified Annotated Bibliography of NLP Tasks in the Burmese Language of Myanmar". Revista InforComp (INFOCOMP Journal of Computer Science). 15 (1): 1–11.
San San Hnin Tun (2001). Burmese Phrasebook. Vicky Bowman. Lonely Planet. ISBN 978-1-74059-048-8.
San San Hnin Tun (2006). Discourse Marking in Burmese and English: A Corpus-Based Approach (PDF) (Thesis). University of Nottingham. Archived from the original (PDF) on 2013-10-21. Retrieved 2013-10-20.

Veguherandina tezê bo pirtûkekê Veguherandina teza di pirtûkê de pêvajoyek dijwar e ku hewildan, sebir û motîvasyonê hewce dike. Di vê pêvajoyê de, nivîskar divê naveroka tezê analîz bike û ji bo xwendevanên gelemperî veguherîne formek balkêş û têgihîştî. Ev pêvajo ji nûvekirin, başkirin û berfirehkirina mijaran, lêzêdekirina materyalên nû, nûavakirin, û ji nû ve nivîsandina paragraf û beşan pêk tê. Her weha divê nivîskar ji pêvajoya çapkirina pirtûkê û kirrûbirra wê bi tevahî haydar be. Ji bo weşandina tezek di pirtûkekê de hevkarî bi edîtor, rexnegir û weşanxaneyan re hewce dike ku ne tenê pirtûkek bi kalîte çêbike, di heman demê de ji bo bazarê jî bike û temaşevanên rast bikişîne.

Taw Sein Ko (1924). Elementary Handbook of the Burmese Language. Rangoon: American Baptist Mission Press.
Taylor, L. F. (1920). "On the tones of certain languages of Burma". Bulletin of the School of Oriental Studies. 1 (4): 91–106. doi:10.1017/S0041977X00101685. JSTOR 607065. S2CID 179005822.
Unicode Consortium (April 2012). "11. Southeast Asian Scripts" (PDF). In Julie D. Allen; et al. (eds.). The Unicode Standard Version 6.1 – Core Specification. Mountain View, CA: The Unicode Consortium. pp. 368–373. ISBN 978-1-936213-02-3.
Watkins, Justin W. (2001). "Illustrations of the IPA: Burmese" (PDF). Journal of the International Phonetic Association. 31 (2): 291–295. doi:10.1017/S0025100301002122. S2CID 232344700.
Wheatley, Julian; Tun, San San Hnin (1999). "Languages in contact: The case of English and Burmese". The Journal of Burma Studies. 4.
Wheatley, Julian (2013). "12. Burmese". In Randy J. LaPolla; Graham Thurgood (eds.). Sino-Tibetan Languages. Routledge. ISBN 978-1-135-79717-1.
Wheatley, Julian K. (1987). "Burmese". In B. Comrie (ed.). Handbook of the world's major languages. Oxford: Oxford University Press. pp. 834–54. ISBN 978-0-19-520521-3.
Yanson, Rudolf A. (2012). Nathan Hill (ed.). Aspiration in the Burmese Phonological System: A Diachronic Account. Medieval Tibeto-Burman Languages IV. BRILL. pp. 17–29. ISBN 978-90-04-23202-0.
Yanson, Rudolf (1994). Uta Gärtner; Jens Lorenz (eds.). Chapter 3. Language. Tradition and Modernity in Myanmar. LIT Verlag Münster. pp. 366–426. ISBN 978-3-8258-2186-9.