جەیمس فریمان جیلبێرت
| جەیمس فریمان جیلبێرت | |
|---|---|
 | |
| لەدایکبوون | ٩ی ئابی ١٩٣١ ڤینسێنس، ئیندیانا |
| مردن | ١٥ی ئابی ٢٠١٤ (تەمەن ٨٣ ساڵ) |
| نەتەوە | ئەمریکی |
جەیمس فریمان جیلبێرت (بە ئینگلیزی : James Freeman Gilbert )زانای جیۆفیزیکی ئەمریکی بوو (لە دایک بووی ٩ی ئابی ١٩٣١ - ١٥ی ئابی ٢٠١٤ کۆچی دوایی).
جیلبێرت لە شاری ڤینسێن لە ویلایەتی ئیندیانا لەدایکبووە. دەرچووی ساڵی ١٩٤٩ی قوتابخانەی ئامادەیی لۆڕێنسبێرگ (کێنتاکی)، [١] بڕوانامەی بەکالۆریۆس و دکتۆرای لە MIT بەدەستهێناوە (BS، ١٩٥٣، و دکتۆرا لە جیۆفیزیا، ١٩٥٦)، و لە MIT وەک هاوڕێی پۆست دکتۆرا بەردەوام بووە تا ساڵی ١٩٥٧ ، کاتێک ڕووی لە زانکۆی کالیفۆرنیا لە لۆس ئەنجلۆس کرد. لە زانکۆی یو سی ئێڵ ئەی یاریدەدەر بوو، پاشان مامۆستای یاریدەدەر بوو، بەڵام جێی هێشت بۆ ئەوەی کاتێک وەک توێژەرێکی باڵا لە کۆمپانیای تەکساس ئینسترۆمەنتس وەربگرێت. لە ساڵی ١٩٦١ لەلایەن واڵتەر مونکەوە لە پەیمانگای جیۆفیزیا و فیزیای هەسارەکان (IGPP) لە دامەزراوەی ئۆقیانووسناسی سکریپس دامەزرا، هەروەها بووە مامۆستای جیۆفیزیا لە زانکۆی کالیفۆرنیا لە سان دیێگۆ . تا ماوەی ژیانی پیشەیی لە زانکۆی UCSD مایەوە، و بوو بە پرۆفیسۆرێکی کارمەند.
لە ساڵانی دواتریدا، جیلبێرت چێژێکی زۆری لە گەشتە جیهانییە بەرفراوانەکاندا وەرگرتوە لەگەڵ هاوسەرەکەی (سالی جیلبێرت)، بەهۆی ئاڵۆزییەکانی لە ئەنجامی ڕووداوێکی هاتوچۆ لە باشووری ئۆریگۆن لە ١٥ی ئابی ٢٠١٤ گیانی لەدەستدا، لە تەمەنی ٨٣ ساڵ بوو.
بەشدارییەکان[دەستکاری]
جیلبێرت لە یەکەم کەسەکان بوو کە زانی کە لەرزینە ئازادەکانی زەوی (کە پێی دەوترێت شێوازی زەنگ لێدان) دەتوانرێت ڕاستەوخۆ دوای بوومەلەرزە گەورەکان بپێورێت، و دەتوانرێت بەکاربهێنرێت بۆ بەرهەمهێنانی مۆدێلی پێکهاتەیی زەوی ناوەوە. بە هاوکاری لەگەڵ ئادەم دزیۆنسکی ئەم بیرۆکانەی سەرەتا بۆ تۆمارە بومەلەرزەییەکانی بوومەلەرزەکەی ساڵی ١٩٦٤ی ئەلاسکا و دواتر بۆ تۆمارەکانی بوومەلەرزەکەی ساڵی ١٩٧٠ی کۆڵۆمبیا بەکارهێنا. لەم چوارچێوەیەدا ئەو و باکوس ڕێگەی بەهێزیان بۆ پێچەوانەکردنەوەی زانیارییە بومەلەرزەییەکان پەرەپێدا.
لە سەرەتای حەفتاکانی سەدەی ڕابردوودا ڕوون بوو کە زانیاری باشتر لە بومەلەرزەپێوەرەکانی ماوەی درێژخایەن بۆ ئەم جۆرە کارە پێویستە. جیلبێرت جیۆفیزیکزان/خێرخوازی سیسیل گرینی ڕازی کرد کە بودجەی تۆڕێک لە بومەلەرزەپێوەرەکان دابین بکات کە بۆ دابینکردنی زانیاری بۆ لێکۆڵینەوە جیهانییەکانی زەوی داڕێژراون. یەکەم وێستگە لە ٤٠ وێستگەی ئەم ڕیزبەندییە نێودەوڵەتییەی بڵاوکردنەوەی خێراییپێوەرەکان (IDA) (ئەو کورتکراوەیەش یادی هاوخێرخوازی ئیدا گرینە) لە ساڵی ١٩٧٤ دانرا، و تا ئەمڕۆش بەردەوامە لە کارکردن.
خەڵاتەکان[دەستکاری]
جیلبێرت چەندین ڕێزلێنانی وەرگرتبوو، لەوانە مەدالیای زێڕی کۆمەڵەی شاهانەی فەلەکناسی لە ساڵی ١٩٨١؛ مەدالیای ویلیام بۆوی لە یەکێتی جیۆفیزیکی ئەمریکی لە ساڵی 1999؛ و مەدالیای هاری فیڵدینگ ڕید لە کۆمەڵەی بومەلەرزەزانی ئەمریکا لە ساڵی ٢٠٠٤. لە ساڵی ١٩٩٠ فریمان خەڵاتی بالزان بۆ جیۆفیزیا (زەوی ڕەق)ی پێبەخشرا بەهۆی بەشدارییە ناوازەکەی لە زانینی ئێمە لەسەر ناوەوەی قووڵی زەوی.
سەرچاوەکان[دەستکاری]
- ^ Bowen, Janie (2019-07-10). "Denney's agony and defeat of homegrown 'maters". Features: The Way We Were. The Anderson News. Lawrenceburg, KY. Retrieved 2019-07-15. ١٥ی تەممووزی ٢٠١٩ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
بەستەری دەرەکی[دەستکاری]
- J. Freeman Gilbert ژیاننامە ٤ی ئازاری ٢٠١٦ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە. Archived </link>
- پڕۆژەی IDA (جێگیرکردنی نێودەوڵەتی خێراییپێوەرەکان)
- ١٩٨١ مەدالیای زێڕ (A) بەرزترین ڕێزلێنانی کۆمەڵە
- ١٩٨٥ مەدالیای ڕۆژی ئارسەر ئێڵ
- براوەی خەڵاتی باڵزان ساڵی ١٩٩٠ ٧ی ئەیلوولی ٢٠١٤ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
- ج.فریمان جیلبێرت میدالیای ویلیام بۆوی لە ساڵی ١٩٩٩ وەرگرت[بەستەری مردوو]</link> </link>[ بەستەری مردووی هەمیشەیی ]
- ٢٠٠٤ مەدالیای هاری فیڵدینگ ڕید لە کۆمەڵەی بومەلەرزەزانی ئەمریکا
- کۆچی دوایی
 |
کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە جەیمس فریمان جیلبێرت تێدایە. |