بۆ ناوەڕۆک بازبدە

ئەیالەتی ئەرزڕۆم

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
ئەیالەتی ئەرزڕۆم
ئەیالەت لە ئیمپراتۆرییەتیی عوسمانی
١٥٣٣–١٨٦٧

ئەیالەتی ئەرزڕۆم لە ١٦٠٩
ناوەندئەرزڕۆم[١]
مێژوو
مێژوو 
• دامەزراندن
١٥٣٣
• ھەڵوەشاندن
١٨٦٧
پێشوو
دواتر
سەفەوییەکان
ویلایەتی ئەرزڕۆم
ئەیالەتی ترابزۆن
ئەمڕۆ بەشێک لە تورکیا

ئەیالەتی ئەرزڕۆم (بە تورکیی عوسمانی: ایالت ارضروم بە ڕۆمانی:Eyālet-i Erżurūm)[٢] یەکێک لە ئەیالەتەکانی ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی بوو. دوای داگیرکردنی ئەرمینیای ڕۆژاوا لەلایەن ئیمپراتۆرییەتی عوسمانییەوە دامەزراوە. ڕووبەری ڕاپۆرتکراوی لە سەدەی نۆزدەھەمدا ١١٬٤٦٣ میل چوارگۆشە (٢٩٬٦٩٠ کیلۆمەتر دووجا) بووە.[٣]

مێژوو

[دەستکاری]

ئییالێت لە ساڵی ١٥٣٣ دامەزراوە.[٤] لە سە ڕە تای سە دە ی ١٧ دا، ئە یالێت لە لایە ن ئێرانە و ھە ڕە شە ی لە سە ڕ کرا و لە لایە ن عە بازا مە حمە د پاشا، پارێزگاری پارێزگاکە و ھە ڕە شە ی لە سە ڕ کرا. ئەم ڕاپەڕینە لەگەڵ ڕاپەڕینەکانی جەلالی (ڕاپەڕینی موشەکدارەکانی پارێزگاکان کە پێی دەگوترا جەلەلی) تێکەڵ بوو، کە لەلایەن ئێرانەوە پشتیوانی دەکرا و تا ساڵی ١٦٢٨ بەردەوام بوو. یەکێک بوو لە یەکەم پارێزگاکانی عوسمانی کە دوای چاکسازییەکی ئیداری لە ساڵی ١٨٦٥دا بوو بە ویلایەتی و تا ساڵی ١٨٦٧ چاکسازی تێدا کرابوو و بوو بە ڤیلایەتەکەی ئەرزەروم.[٥]

دابەشکردنی کارگێڕی

[دەستکاری]
سنجاقەکانی ئەیالەتی ئەرزڕۆم لە سەدەی ١٧دا:[٦]
  1. سنجاقی کارا-ھیسار (شەبینکەرھیسار)
  2. سنجاقی گێغی
  3. سنجاقی حەسەن قەڵا
  4. سنجاقی ئیسپیر
  5. سنجاقی خنووس
  6. سنجاقی مەلازگیرت
  7. سنجاقی تاتۆس
  8. سنجاقی پلەموریە
  9. سنجاقی تورتوم
  10. سنجاقی لێجەنگێرد (میجینگێرد، موجتەکێرد، ئینکایا)
  11. سنجاقی سانجاکی مامەر (مامەھار، قەرەبابا)
  12. سنجاقی سانجاکی ئەرزەروم، شوێنی دانیشتنی پاشا
سنجاقەکانی لە سەرەتای سەدەی نۆزدەھەمدا:[٧]
  1. سنجاقی ئەرزڕۆم
  2. سنجاقی کەماخ
  3. سنجاقی مادەن
  4. سنجاقی ئەرزنگان
  5. سنجاقی شەبینکەرەھیسەر
  6. سنجاقی گوموشانێ

سەرچاوەکان

[دەستکاری]
  1. ^ John Macgregor (1850). Commercial statistics: A digest of the productive resources, commercial legislation, customs tariffs, of all nations. Including all British commercial treaties with foreign states. Whittaker and co. p. 12. Retrieved 2013-06-01.
  2. ^ «Some Provinces of the Ottoman Empire». Geonames.de. لە ڕەسەنەکە لە ٢٨ی ئەیلوولی ٢٠١٣ ئەرشیڤ کراوە. لە 25 February 2013 ھێنراوە. {{cite web}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)
  3. ^ The Popular encyclopedia: or, conversations lexicon. Blackie. 1862. p. 698. Retrieved 2013-06-01.
  4. ^ Hakan Özoğlu (2005). Osmanlı devleti ve Kürt milliyetçiliği. Kitap Yayinevi Ltd. p. 77. ISBN 978-975-6051-02-3. Retrieved 2013-06-26. I. Süleyman 1566 yılında öldüğünde kısmen ya da tamamen Kürt bölgelerinden oluşturulan yeni eyaletler şunlardı: Dulkadir (1522), Erzurum (1533), Musul (1535), Bağdat (1535), Van (1548) ve Şehrizor (1554...
  5. ^ Almanach de Gotha: annuaire généalogique, diplomatique et statistique. J. Perthes. 1867. pp. 827–829. Retrieved 2013-06-01.
  6. ^ Evliya Çelebi; Joseph von Hammer-Purgstall (1834). Narrative of Travels in Europe, Asia, and Africa in the Seventeenth Century. Oriental Translation Fund. p. 90. Retrieved 2013-06-01.
  7. ^ George Long (1843). The Penny Cyclopædia of the Society for the Diffusion of Useful Knowledge: v. 1–27. C. Knight. p. 393. Retrieved 2013-06-01.