یوجین پارکەر

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە

یوجین نیومان پارکەر (لە دایک بووی ١٠ی حوزەیرانی ١٩٢٧ - ١٥ی ئازاری ٢٠٢٢ کۆچی دوایی) زانای فیزیای خۆر و پلازمای ئەمریکی بووە. لە ساڵانی ١٩٥٠دا پێشنیاری هەبوونی بای خۆری کرد و کە کێڵگەی موگناتیسی لە کۆمەڵەی خۆری دەرەوە لە شێوەی خولگەی پارکەردا دەبێت، پێشبینییەکان کە دواتر بە پێوانەکردنی کەشتییە ئاسمانییەکان پشتڕاستکرانەوە، لە ساڵی ١٩٨٧ پارکەر پێشنیاری بوونی نانۆفلەری کرد، کە کاندیدێکی پێشەنگ بوو بۆ ڕوونکردنەوەی کێشەی گەرمبوونی تاجی .

یوجین پارکەر دکتۆرای لە زانکۆی کالتێک بەدەستهێناوە و چوار ساڵ وەک توێژەری پۆست دکتۆرا لە زانکۆی یوتا بەسەر بردووە، لە ساڵی ١٩٥٥ پەیوەندی بە زانکۆی شیکاگۆوە کردووە و ماوەی ژیانی پیشەیی لەوێ بەسەر بردووە و پۆستی لە بەشی فیزیا و بەشی فەلەکناسی و فیزیای ئەستێرەیی و پەیمانگای ئێنریکۆ فێرمی هەبووە. پارکەر لە ساڵی ١٩٦٧ بۆ ئەکادیمیای نیشتمانی زانستەکان هەڵبژێردرا، لە ساڵی ٢٠١٧ ناسا ناوی پارکەر سۆلار پرۆبی خۆی بۆ ڕێزلێنان لێنا، کە یەکەم کەشتی ئاسمانی ناسا بەناوی کەسێکی زیندووەوە ناونرا.

ژیاننامە[دەستکاری]

پارکەر لە ١٠ی حوزەیرانی ١٩٢٧ لە شاری هۆگتۆن لە ویلایەتی میشیگان لەدایکبووە، دایک و باوکی [١] ناویان گلێن و هێلین (ماکنەیر) پارکەر بووە، بڕوانامەی بەکالۆریۆسی لە زانستی فیزیا لە زانکۆی ویلایەتی میشیگان لە ساڵی ١٩٤٨ وەرگرتوە و دکتۆرای لە فەلسەفە لە ساڵی ١٩٥١ لە زانکۆی کالتێک وەرگرتووە [٢] پارکەر چوار ساڵ لە زانکۆی یوتا بووە پێش ئەوەی لە ساڵی ١٩٥٥ پەیوەندی بە زانکۆی شیکاگۆوە بکات و تا کۆتایی ژیانی ژیانی لەوێ بەسەر بردووە. [٢] پۆستی وەرگرتوە لە بەشی فیزیای شیکاگۆ و بەشی فەلەکناسی و فیزیای ئەستێرەیی و پەیمانگای ئێنریکۆ فێرمی هەبووە. پارکەر لە ساڵی بۆ ئەکادیمیای نیشتمانی زانستەکان هەڵبژێردرا.

گریمانەکان[دەستکاری]

لە ناوەڕاستی ساڵانی ١٩٥٠دا پارکەر تیۆری بای خۆری سەروو دەنگی پەرەپێدا و پێشبینی شێوەی خولگەیی پارکەری کێڵگەی موگناتیسی خۆری لە کۆمەڵەی خۆری دەرەوە کرد. مۆدێلکردنی تیۆری ئەو دەستبەجێ لەلایەن کۆمەڵگەی فەلەکناسیەوە وەرنەگیرا: کاتێک ئەنجامەکانی پێشکەش بە گۆڤاری فیزیای ئەستێرەیی کرد، دوو پێداچوونەوەکار پێشنیاری ڕەتکردنەوەیان کرد. سەرنووسەری گۆڤارەکە، سوبراهمانیان چاندراسێخار, پێداچوونەوەکارانی ڕەتکردەوە و بە هەر شێوەیەک بێت ڕۆژنامەکەی بڵاوکردەوە. [٣] [٤] پێشبینییە تیۆریەکانی پارکەر دوای چەند ساڵێک بە چاودێریکردنی مانگی دەستکرد پشتڕاستکرایەوە، بەتایبەتی ئەرکی مارینەر ٢ ی ساڵی ١٩٦٢. [٥]

کارەکانی پارکەر تێگەیشتن لە تاجە گوڵینەی خۆر و بای خۆر و کێڵگە موگناتیسیەکانی هەردوو زەوی و خۆر و کارلێکە کارۆموگناتیسییە ئاڵۆزەکانیان زیاد کرد. چەندین کتێبی دەرسی بڵاوکردووەتەوە، لەوانە کێڵگە موگناتیسییە گەردوونییەکان لە ساڵی ١٩٧٩، و یەکێکیان لەسەر کێڵگە موگناتیسیەکان لە فەلەکناسی تیشکی ئێکس لە ساڵی ١٩٩٤. پارکەر لە هەوڵی چارەسەرکردنی کێشەی گەرمبوونی تاجەدا ، لە ساڵی ١٩٨٧ پێشنیاری کرد کە تاجی خۆر ڕەنگە بەهۆی " نانۆفلەیر "ی بچووکی بێشومار گەرم بکرێت، گەشاوەییە بچووکەکان کە لە گڵۆپی خۆر دەچن کە لە هەموو ڕووی خۆردا ڕوودەدەن. تیۆری پارکەر بوو بە کاندیدێکی پێشەنگ بۆ ڕوونکردنەوەی کێشەکە.

ژیانی تایبەت[دەستکاری]

یوجین پارکەر بۆ ماوەی ٦٧ ساڵ هاوسەرگیری لەگەڵ هاوسەرەکەی نیسجە کردووە و دوو منداڵی هەبووە. لە ١٥ی ئازاری ٢٠٢٢ لە تەمەنی ٩٤ ساڵیدا لە شیکاگۆ کۆچی دوایی کردووە [١] [٢]

دەستکەوت و خەڵاتەکان[دەستکاری]

  • ١٩٦٩: مەدالیای ئارکتۆڤسکی لە ئەکادیمیای نیشتمانی زانستەکان [٦]
  • ١٩٦٩: هێنری نۆریس ڕوسیل وانەبێژی کۆمەڵەی فەلەکناسی ئەمریکی [٧]
  • ١٩٧٨: خەڵاتی جۆرج ئێلێری هێڵ ، بەشی فیزیای خۆر لە کۆمەڵەی فەلەکناسی ئەمریکی، بۆ یەکەمجار ئەم خەڵاتە بەخشرا [٨]
  • ١٩٧٩: مەدالیای چاپمان ، کۆمەڵەی فەلەکناسی شاهانە [٩]
  • ١٩٨٩: مەدالیای نیشتمانی زانست [١٠]
  • ١٩٩٠: میدالیای ویلیام بۆوی
  • ١٩٩٢: میدالیای زێڕی کۆمەڵەی فەلەکناسی شاهانە [١١]
  • 1997: میدالیای بروس
  • ٢٠٠٣: خەڵاتی کیۆتۆ [١٢] [١٣]
  • ٢٠٠٣: خەڵاتی جەیمس کلارک ماکسوێڵ لە کۆمەڵەی فیزیایی ئەمریکی . وەرگێڕان: "بۆ بەشدارییە سەرەکییەکان لە فیزیای ئەستێرەیی پلازمادا ، لەوانە پێشبینیکردنی بای خۆر ، ڕوونکردنەوەی داینامۆی خۆر ، داڕشتنی تیۆری پەیوەندیکردنەوە موگناتیسیەکان ، و ناسەقامگیری کە پێشبینی هەڵهاتنی کێڵگە موگناتیسییەکان لە گەلەئەستێرەکە دەکات." [١٤]
  • ٢٠١٠: ئەندامی ئەکادیمیای زانست و نامە نەرویجی . [١٥]
  • ٢٠١٧: ناسا ناوی Solar Probe Plus ی خۆی گۆڕی بۆ Parker Solar Probe بە ناوی Parker [١٦] یەکەمجار بوو کە کەشتییەکی بۆشایی ئاسمان بەناوی کەسێکی زیندووەوە ناونرا. [١٧] [١] پارکەر لە 12ی ئابی 2018 ئامادەبوو.
  • 2018: مەدالیای دەستکەوتی ناوازە لە توێژینەوەکانی کۆمەڵگەی فیزیایی ئەمریکی . وەرگێڕان: "بۆ بەشدارییە بنەڕەتییەکان لە فیزیای بۆشایی ئاسمان، فیزیای پلازما، فیزیای خۆر و فیزیای ئەستێرەیی بۆ زیاتر لە ٦٠ ساڵ." [١٨]
  • ٢٠٢٠: خەڵاتی کرافۆرد لە بواری فەلەکناسی [١٩]

کتێب[دەستکاری]

  • کێڵگە موگناتیسییە گەردوونییەکان: سەرچاوەیان و چالاکییەکانیان, ١٩٧٩, چاپخانەی زانکۆی ئۆکسفۆرد. .
  • لاپەڕەکانی ئێستای خۆبەخۆ لە کێڵگە موگناتیسیەکاندا: لەگەڵ بەکارهێنان بۆ تیشکی ئێکس ئەستێرەیی ، 1994، چاپخانەی زانکۆی ئۆکسفۆرد.ISBN 978-0-19-507371-3ISBN 978-0-19-507371-3 .
  • گفتوگۆکان لەسەر کێڵگە کارەبایی و موگناتیسیەکان لە گەردووندا, ٢٠٠٧, چاپخانەی زانکۆی پرینستۆن.ISBN 978-0-691-12841-2ISBN 978-0-691-12841-2 .

سەرچاوەکان[دەستکاری]

  1. ^ ئ ا ب Chang, Kenneth (March 17, 2022). "Eugene N. Parker, 94, Dies; Predicted the Existence of Solar Wind". The New York Times. Retrieved March 17, 2022.
  2. ^ ئ ا ب Lerner, Louise (March 16, 2022). "Eugene Parker, 'legendary figure' in solar science and namesake of Parker Solar Probe, 1927–2022" (بە ئینگلیزی). University of Chicago. Retrieved March 16, 2022.
  3. ^ Parker, E. N. (1997), "The martial art of scientific publication", EOS Transactions, vol. 78, no. 37, p. 391, Bibcode:1997EOSTr..78..391P, doi:10.1029/97EO00251
  4. ^ Roach, John. "Astrophysicist Recognized for Discovery of Solar Wind". National Geographic News. National Geographic. Archived from the original on August 30, 2003. Retrieved June 2, 2017.
  5. ^ Chang, Kenneth (August 10, 2018). "NASA's Parker Solar Probe Is Named for Him. 60 Years Ago, No One Believed His Ideas About the Sun". The New York Times. After Mariner 2, 'everyone agreed the solar wind existed,' Dr. Parker said.
  6. ^ "Arctowski Medal". National Academy of Sciences. Archived from the original on December 29, 2010. Retrieved February 13, 2011.
  7. ^ "Henry Norris Russell Lectureship". aas.org (بە ئینگلیزی). American Astronomical Society. Retrieved March 16, 2022.
  8. ^ "George Ellery Hale Prize – Previous Winners". spd.aas.org. AAS Solar Physics Division. Retrieved March 16, 2022.
  9. ^ "Chapman Medal winners" (PDF). Awards, medals and prizes. Royal Astronomical Society. Retrieved October 9, 2019.
  10. ^ "Eugene N. Parker". The President's National Medal of Science: Recipient Details. National Science Foundation. Retrieved December 7, 2013.
  11. ^ "The Gold Medal" (PDF). Royal Astronomical Society. 2021. Retrieved December 20, 2021.
  12. ^ "Citation: Eugene Newman Parker". Kyoto Prize. Inamori Foundation. Archived from the original on December 11, 2013. Retrieved December 7, 2013.
  13. ^ Roach, John (August 27, 2003). "Astrophysicist Recognized for Discovery of Solar Wind". National Geographic News. Archived from the original on August 30, 2003. Retrieved December 7, 2013.
  14. ^ "2003 James Clerk Maxwell Prize for Plasma Physics Recipient". Prizes, Awards and Fellowships. American Physical Society. Retrieved December 7, 2013.
  15. ^ "Gruppe 2: Fysikkfag (herunder astronomi, fysikk og geofysikk)" (بە نەرویجی). Norwegian Academy of Science and Letters. Archived from the original on September 27, 2011. Retrieved October 7, 2010. ٢٧ی ئەیلوولی ٢٠١١ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  16. ^ N. Davis (May 31, 2017). "Nasa's hotly anticipated solar mission renamed to honour astrophysicist Eugene Parker". The Guardian. Retrieved May 31, 2017.
  17. ^ "NASA Renames Solar Probe Mission to Honor Pioneering Physicist Eugene Parker". NASA. May 31, 2017. Retrieved May 31, 2017.
  18. ^ "Award honors Prof. Eugene Parker's lifetime of physics research". UChicago News (بە ئینگلیزی). January 31, 2018. Retrieved February 1, 2018.
  19. ^ "The Crafoord Prizes in Mathematics and Astronomy 2020". January 30, 2020. Retrieved March 17, 2022.
وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=یوجین_پارکەر&oldid=1187086»