حەمید سوڵتانۆڤ

حەمید حەسەن ئۆغلو سوڵتانۆڤ (بە ئازەربایجانی: Həmid Sultanov؛ ٢٦ی ئایاری ١٨٨٩ – ١٩٣٨) سیاسەتمەدارێکی ئازەربایجانی سۆڤیەت بوو، کۆمیساری گەل بۆ کاروباری ناوخۆی کۆماری سۆسیالیستی سۆڤیەت ئازەربایجان و دواتر سەرۆکی ئەنجومەنی کۆمیساری گەلی سیاسەتمەدارێکی ئازەربایجانی سۆڤیەت بوو، کۆمیساری گەل بۆ کاروباری ناوخۆی کۆماری سۆسیالیستی سۆڤیەت ئازەربایجان و دواتر سەرۆکی ئەنجومەنی کۆمیساری گەلی کۆماری سۆسیالیستی سۆڤیەتی خۆسەری نەخچیڤان بوو.

ژیان و کار

حەمید سوڵتانۆڤ لە ٢٦ی ئایاری ١٨٨٩^[١] لە گوندی شینیخ-ئەیروم لە کازاخ یوزد (ئێستا گادابای ڕایۆن، ئازەربایجان) لەدایکبووە. لە پاییزی ساڵی ١٩٠٦ سوڵتانۆڤ ڕووی لە باکۆ کرد و لەوێ وەک یاریدەدەری لۆریچی لە کێڵگە نەوتییەکانی بالاخانی دامەزرا.^[٢] لە ساڵی ١٩٠٧ پەیوەندی بە باڵی بەلشەفی حیزبی سۆسیال-دیموکراتی ڕووسیا دەکات. لە ساڵی ١٩١٣ لە پۆلیتەکنیکۆم لە لایپزیگ دەرچووە^[٣] دوای ئەوە گەڕایەوە باکۆ. لە ساڵی ١٩١٤ بەشداری لە مانگرتنی گشتی کرێکاری لە باکۆ کردووە.^[٢] لە ساڵی ١٩١٧ سوڵتانۆڤ پەیوەندی بە کۆمپانیای ھومێتەوە دەکات و دواتر لەو ساڵەدا دەبێتە ئەندامی جێبەجێکاری ئەنجومەنی باکو. لە ساڵی ١٩١٨ دەستی پێکردووە، لەگەڵ ئیدارەی بەلشەڤیکی باکۆدا ئەرکە جۆراوجۆرەکانی جێبەجێ کردووە. دوای شەڕی باکۆ، کە لە ئەنجامدا بەلشەفیکەکان کۆنترۆڵی شارەکەی بۆ ماوەیەکی کاتی لەدەستدا، سوڵتانۆڤ گواسترایەوە بۆ ئەستراخانی ڕووسیا و لەوێ سەرپەرشتی مەکتەبی موسڵمانانی کۆمیتەی ناوچەی ئەستراخانی حزبی شیوعی دەکرد.^[٣]

لە ھاوینی ساڵی ١٩١٩دا لەگەڵ داداش بونیادزادە و ڤیکتۆر نانێشڤیلی بە ئەرکێکی ژێرزەمینیی ڕەوانەی باشووری قەفقاز کرا^[٢] لە شوباتی ١٩٢٠ پەیوەندی بە حزبی شیوعی ئازەربایجان و بارەگای سەربازیی ناوەندی لقی باکوی حزبی شیوعی ڕووسیا دەکات.^[٣]

لە ٢٨ی نیسانی ١٩٢٠ سوپای سوور ھێرشی کردە سەر ئازەربایجان و کۆمیتەی شۆڕشگێڕی سەربازیی ئازەربایجان کە سوڵتانۆڤ ئەندامی ئەو وڵاتە بوو بە تاکە دەسەڵاتی ئەو وڵاتە. وەک کۆمیساری گەل (وەزیر) بۆ کاروباری ناوخۆ دەستنیشانکرا.^[٤] ئەو ڕاستەوخۆ بەشدار بوو لە ئەنجامدانی ڕێوشوێنی سەرکوتکەرانە دژی سەرکردەکانی کۆماری دیموکراتی ئازەربایجان کە تەمەنی کورت بوو و ئەوانیش فەرمانی لە سێدارەدانی سەدان کەس بوو کە بەھۆی تێوەگلانیان لە راپەڕینی گەنجە لە ساڵی ١٩٢٠ دەستگیرکرابوون.^[٥]

حەمید سوڵتانۆڤ لە ساڵانی ١٩٣٤–١٩٣٧ لەگەڵ ئایینا سوڵتانۆڤا، خوشکی سەرۆکی کۆمیتەی بەڕێوەبەری ناوەندی ئازەربایجان غەزەنفەر موسابیکۆڤ و کۆمیساری دادپەروەری گەل بووە، ھاوسەرگیری کردووە. ھەر سێ کەسیان بە تۆمەتی دژە شۆڕش دەستگیر کراون و لە ساڵی ١٩٣٨ بە تەقەکردن لە سێدارە دراون.

سەرچاوەکان

^ Borys Lewytzkyj. The Stalinist terror in the thirties: documentation from the Soviet press. Hoover Institution Press, 1974; p. 381; ISBN 0817912614, 9780817912611
^ ^ئ ^ا ^ب Рабочее движение в Азербайджане в годы нового революционного подъёма (1910-1914 гг.): Документы и материалы по истории рабочего движения в Азербайджане в конце XIX-начале XX вв. V. 2. Azerbaijan SSR Academy of Sciences Publication, 1967; p. 449
^ ^ئ ^ا ^ب Гражданская война и военная интервенция в СССР: энциклопедия. Soviet Encyclopædia, 1983; p. 571
^ Декреты Азревкома 1920-1921 гг: сборник документов. Azerbaijan State Publ. , 1988; p. 428.
^ Swietochowski, Tadeusz. Russian Azerbaijan, 1905-1920: The Shaping of National Identity in a Muslim Community. Part III. New York: Columbia University Press, 1995

[1] Borys Lewytzkyj. The Stalinist terror in the thirties: documentation from the Soviet press. Hoover Institution Press, 1974; p. 381; ISBN 0817912614, 9780817912611

[Движение-2] ئ ^ا ^ب Рабочее движение в Азербайджане в годы нового революционного подъёма (1910-1914 гг.): Документы и материалы по истории рабочего движения в Азербайджане в конце XIX-начале XX вв. V. 2. Azerbaijan SSR Academy of Sciences Publication, 1967; p. 449

[Гражданская_война-3] ئ ^ا ^ب Гражданская война и военная интервенция в СССР: энциклопедия. Soviet Encyclopædia, 1983; p. 571

[4] Декреты Азревкома 1920-1921 гг: сборник документов. Azerbaijan State Publ. , 1988; p. 428.

[5] Swietochowski, Tadeusz. Russian Azerbaijan, 1905-1920: The Shaping of National Identity in a Muslim Community. Part III. New York: Columbia University Press, 1995

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]