یاسای ڕاکێشانی گەردوونی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
Aza (لێدوان | بەشدارییەکان) بNo edit summary |
ب robot serzêde kirin: id:Tarik-menarik |
||
ھێڵی ٤٠: | ھێڵی ٤٠: | ||
[[fr:Loi universelle de la gravitation]] |
[[fr:Loi universelle de la gravitation]] |
||
[[ga:Dlí na himtharraingthe]] |
[[ga:Dlí na himtharraingthe]] |
||
[[id:Tarik-menarik]] |
|||
[[ja:万有引力]] |
[[ja:万有引力]] |
||
[[ka:მიზიდულობის კანონი]] |
[[ka:მიზიდულობის კანონი]] |
وەک پێداچوونەوەی ٢١:٠٤، ٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٩
یاسای ڕاکێشانی گەردوونی نیوتن دەڵێت کە هەر شتێک لە گەردووندا هەر شتێکی تر لە ڕێگای هێزێکەوە ڕادەکێشێت، کە ئەو هێزە ڕاستەوخۆ هاوڕێژەیە لەگەڵ بارستکانی ئەو دوو شتە و بە پێچەوانەوە هاوڕێژەیە لەگەڵ مەودای نێوانیاندا دووجا. ئەمە یاسایەکی فیزیکی گشتییە کە لە ڕوانینە ئەزموونییەکان [١] بە دەست هاتووە، بە هۆی ئەو شتەوە کە نیوتن پێی وتووە هەڵهێنجان. ئەم یاسایە بەشێکە لە میکانیکی کلاسیک و لە پەڕتووکەکەی نیوتن، پرەنسیپە بیرکارییەکانی فەلسەفەى سروشتیدا، کە یەکەمجار ساڵی ١٦٨٧ بڵاوبۆتەوە، فورمووڵرێژی کراوە.
بە زمانی مۆدێرن، یاساکە ئەمەیە:
هەر هەرژەی نوقتەیییەک [٢] هەر بارستی نوقتەیییەکی تر لە رێگای هێزێکەوە کە دەکەوێتە درێژایی ئەو هێڵە کە دوو نوقتەکە پێکەوە دەلکێنێت، ڕادەکێشێت. هێزەکە ڕاستەوخۆ هاورێژەیە لەگەڵ بەرهەمی لێکدانی دوو بارستکە و بەپێچەوانەوە هاورێژەیە لەگەڵ دووجای مەودای نێوانیاندا:
- ،
کە تێیدا:
- F گەورەیی هێزی ڕاکێشانی نێوان دوو بارستکەیە،
- G نەگۆڕی ڕاکێشانە،
- m1 بارستی نوقتەی یەکەمە،
- m2 بارستی نوقتەی دووهەمە، وە
- r مەودای نێوانی دوو نوقتەکەیە.