لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
| ڕێسای گشتی |
|---|
 |
| لقی | یاسا، statute |
|---|
| بەرامبەر | civil law (legal system) |
|---|
|
ڕێسای گشتی یان ڕێسای باو (بە ئینگلیزی: Common Law) سیستەمێکی یاسایییە کە لە سەدەی ناوەڕاستی ئینگلتەرا سەرچاوەی گرتووە و تایبەتمەندە بە بەکارھێنانی بڕیاری دادوەری و پێشینەی یاسایی بۆ لێکدانەوە و جێبەجێکردنی یاساکە، نەک تەنھا پشت بە یاسا یان کۆدی نووسراو ببەستێت. لە یاسای گشتیدا، ئەو بڕیارانەی کە دادوەرەکان لە کەیسەکانی پێشوودا دراون، بە پابەندکەر دادەنرێت بۆ کەیسەکانی داھاتوو کە ڕاستی ھاوشێوە یان پرسە یاسایییەکانیان ھەیە، ئەمەش جەستەیەکی پێشینەی یاسایی دروست دەکات کە بنەمای بڕیارە یاسایییەکان پێکدەھێنێت. یەکێک لە تایبەتمەندییە جیاوازەکانی یاسای گشتی، جەختکردنەوەیەتی لەسەر ڕۆڵی دادوەرەکان لە لێکدانەوە و جێبەجێکردنی یاسادا. بە پێچەوانەی سیستەمی یاسای مەدەنی کە زۆر پشت بە کۆد و پەیڕەوی نووسراو دەبەستێت، سیستەمی یاسای گشتی ڕێگە بە دادوەرەکان دەدات ڕۆڵێکی بەرچاو بگێڕن لە پەرەپێدانی یاسا لە ڕێگەی بڕیارەکانیانەوە لە کەیسەکانی تاکەکەسیدا. ئەمڕۆ زۆرێک لە وڵاتانی جیھان، لەوانە ئەمریکا، کەنەدا و ئوسترالیا، یاسای گشتی وەک سیستەمی یاسایی سەرەتایی خۆیان بەکاردەھێنن. لەکاتێکدا کە گۆڕانکاری لە چۆنییەتی جێبەجێکردنی یاسای گشتی لە دەسەڵاتە جیاوازەکاندا ھەیە، بنەما سەرەکییەکانی پێشینەی یاسایی و لێکدانەوەی دادوەری وەک ناوەندی ئەم سیستەمە یاسایییە دەمێننەوە.
 |
کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە ڕێسای گشتی تێدایە. |
.png)
