وەلی ئەمر

وەلی ئەمر بە واتای «ئەو کەسەی دەسەڵات یان بەرپرسیارێتی یان بڕیاری ھەیە». ھەروەھا ئەو کەسەیە کە کێشەی ٢ کەس چارەسەر دەکات. لە ئایەتی ٥٩ی قورئانی سوورەتی نیسادا ئاماژەی پێکراوە ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلًا ۝٥٩﴾ [نیسا:٥٩] (کوردی: ئەی ئەوانەی باوەڕتان هێناوە، فەرمانبەردارو گوێڕایەڵی خواو پێغەمبەرو فەرمانڕەواکان بکەن که له خودی خۆتانن (له بیروباوەڕو پابەندیدا)، خۆ ئەگەر له شتێکدا بوو بەکێشەتان دەربارەی حوکمی خوایی، ئەوه ئەو کێشەیه بگێڕنەوه بۆ لای خواو پێغەمبەرەکەی (صلی الله علیه وسلم) (که قورئان و سوننەت دەگەیەنێت)، ئەگەر ئێوه باوەڕتان بەخواو به ڕۆژی قیامەت هەیە، (ڕەفتارکردنتان) بەو شێوەیه چاکترین و جوانترین سەرچاوەیه بۆ چارەسەری کێشەکانتان.). وەلی ئەمر وەک پێشەنگ و زانای ڕۆشنبیری ئیسلامی سەیر دەکرێت.

ئەرکی وەلی ئەمر چەند شتێکە:

1. پاراستنی ئایین لەسەر بنەمای خۆی.
2. دامەزراندنی دادپەروەرییەکی دادپەروەرانە لە نێوان خەڵکدا بۆ پاراستنی مافەکانیان.
3. پاراستنی زەوی و ئاسایشی.
4. بۆ پاراستنی پیرۆزییەکانی خودای گەورە و مافەکانی مرۆڤ، بەکارھێنانی ھودود.
5. ئەوان لە پێناو خودای گەورەدا جیھادیان ڕێکخست.
6. کۆکردنەوەی پارەی سەرفیترە و بەخشین لە خەڵک و پێدانی بەو کەسانەی کە پێویستیان پێیەتی.
7. دابەشکردنی پارەی گشتی بەسەر ئەو کەسانەی کە شایەنییەتی.
8. بۆ سکرتێری شارەزا، پۆستی گشتییان ھەیە.
9. بۆ ئەوەی دەست بکەیت بە بینینی شتەکان، و بۆ گەڕان بەدوای بارودۆخەکاندا؛ پەرەپێدانی سیاسەتی نیشتمانی و پاراستنی میللەت.