فێرۆمۆن

فێرومون (لە یۆنانی کۆن: φέρω -فێرۆ) وەک ھۆرمۆن کاردەکات لە دەرەوەی لەشی زیندەوەر بۆ ڕاکێشانی سەرنجی ھەمان جۆر لە زیندەوەران.^[١]^[٢]^[٣]^[٤]^[٥]^[٦]^[٧]^[٨]^[٩]^[١٠]^[١١]^[١٢]^[١٣]

فێرومون کردارێکی کیمیایە کە گیانلەبەران بەرھەمی دەھێنن لە دەرەوەی لاشەی خۆیان کە وادەکات ببێتە ھۆی گۆرانی ھەڵسوکەوتی گیانلەبەری بەرامبەر لەھەمان جۆر و ڕەگەزەکەی، فێرومون ھەروەک ھۆرمۆن وایە بەڵام لە دەرەوەی لەشی زیندەوەر کار دەکات، زۆربەی گیانەوەرە بچووکەکان فێرومون بەکاردەبەن بۆ پەیوەندی بەستن بەیەکتری، چوار جۆری فێرومون ھەیە (releaser, primer, signaler and modulator.)

ئاژەڵان لەنێوان خۆیان فێرومون بەکاردەبەن بۆ مەبەستی:

ئاگادارکردنەوەی یەکتر
ئاگادارکردنەوە لە دۆزینەوەی خۆراک
بۆ زۆربوون
سنووردارکردن (ئەو ناوچەیەی دەیانەوێ بە تەنیا خۆیان لێی بژین)
ئاگادارکردنەوەی ئاژەڵانی تر بۆ کشانەوە.^[١]

سەرچاوەکان

^ ^ئ ^ا «Pheromones: Function, in humans, types, and news». www.medicalnewstoday.com (بە ئینگلیزی). ١٦ی شوباتی ٢٠١٨. لە ٢٧ی نیسانی ٢٠٢١ ھێنراوە.
^ Verhaeghe، J. (2013). «Pheromones and their effect on women's mood and sexuality». Facts, Views & Vision in ObGyn. 5 (3): 189–195. ISSN 2032-0418. PMC 3987372. PMID 24753944.
^ «Men can smell when a woman is sexually aroused». EurekAlert! (بە ئینگلیزی). لە ڕەسەنەکە لە ٢٧ی نیسانی ٢٠٢١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٧ی نیسانی ٢٠٢١ ھێنراوە.
^ Yuhas، Daisy. «Are Human Pheromones Real?». Scientific American (بە ئینگلیزی). لە ٢٧ی نیسانی ٢٠٢١ ھێنراوە.
^ Hadhazy، Adam. «Do Pheromones Play a Role in Our Sex Lives?». Scientific American (بە ئینگلیزی). لە ٢٧ی نیسانی ٢٠٢١ ھێنراوە.
^ WesselMar. 7، Lindzi (٧ی ئازاری ٢٠١٧). «Do human pheromones actually exist?». Science | AAAS (بە ئینگلیزی). لە ٢٧ی نیسانی ٢٠٢١ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ناوە ژمارەیییەکان: authors list (بەستەر)
^ Wyatt، Tristram D. (2015-04-07). «The search for human pheromones: the lost decades and the necessity of returning to first principles». Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences. 282 (1804): 20142994. doi:10.1098/rspb.2014.2994. PMC 4375873. PMID 25740891.{{cite journal}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: PMC format (بەستەر)
^ Riley، Alex. «Pheromones are probably not why people find you attractive». www.bbc.com (بە ئینگلیزی). لە ٢٧ی نیسانی ٢٠٢١ ھێنراوە.
^ «How Animals Communicate Via Pheromones». American Scientist (بە ئینگلیزی). ٦ی شوباتی ٢٠١٧. لە ٢٧ی نیسانی ٢٠٢١ ھێنراوە.
^ «Pheromones in Insects». Smithsonian Institution (بە ئینگلیزی). لە ٢٧ی نیسانی ٢٠٢١ ھێنراوە.
^ «Pheromones - an overview | ScienceDirect Topics». www.sciencedirect.com. لە ٢٧ی نیسانی ٢٠٢١ ھێنراوە.
^ Publishing، Harvard Health. «Commentary: Human pheromones». Harvard Health. لە ڕەسەنەکە لە ٢٧ی نیسانی ٢٠٢١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٧ی نیسانی ٢٠٢١ ھێنراوە.
^ www.apa.org https://www.apa.org/monitor/oct02/pheromones. لە ٢٧ی نیسانی ٢٠٢١ ھێنراوە. {{cite web}}: پارامەتری |title= ونە یانیش واڵایە (یارمەتی)

[:0-1] ئ ^ا «Pheromones: Function, in humans, types, and news». www.medicalnewstoday.com (بە ئینگلیزی). ١٦ی شوباتی ٢٠١٨. لە ٢٧ی نیسانی ٢٠٢١ ھێنراوە.

[2] Verhaeghe، J. (2013). «Pheromones and their effect on women's mood and sexuality». Facts, Views & Vision in ObGyn. 5 (3): 189–195. ISSN 2032-0418. PMC 3987372. PMID 24753944.

[3] «Men can smell when a woman is sexually aroused». EurekAlert! (بە ئینگلیزی). لە ڕەسەنەکە لە ٢٧ی نیسانی ٢٠٢١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٧ی نیسانی ٢٠٢١ ھێنراوە.

[4] Yuhas، Daisy. «Are Human Pheromones Real?». Scientific American (بە ئینگلیزی). لە ٢٧ی نیسانی ٢٠٢١ ھێنراوە.

[5] Hadhazy، Adam. «Do Pheromones Play a Role in Our Sex Lives?». Scientific American (بە ئینگلیزی). لە ٢٧ی نیسانی ٢٠٢١ ھێنراوە.

[6] WesselMar. 7، Lindzi (٧ی ئازاری ٢٠١٧). «Do human pheromones actually exist?». Science | AAAS (بە ئینگلیزی). لە ٢٧ی نیسانی ٢٠٢١ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ناوە ژمارەیییەکان: authors list (بەستەر)

[7] Wyatt، Tristram D. (2015-04-07). «The search for human pheromones: the lost decades and the necessity of returning to first principles». Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences. 282 (1804): 20142994. doi:10.1098/rspb.2014.2994. PMC 4375873. PMID 25740891.{{cite journal}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: PMC format (بەستەر)

[8] Riley، Alex. «Pheromones are probably not why people find you attractive». www.bbc.com (بە ئینگلیزی). لە ٢٧ی نیسانی ٢٠٢١ ھێنراوە.

[9] «How Animals Communicate Via Pheromones». American Scientist (بە ئینگلیزی). ٦ی شوباتی ٢٠١٧. لە ٢٧ی نیسانی ٢٠٢١ ھێنراوە.

[10] «Pheromones in Insects». Smithsonian Institution (بە ئینگلیزی). لە ٢٧ی نیسانی ٢٠٢١ ھێنراوە.

[11] «Pheromones - an overview | ScienceDirect Topics». www.sciencedirect.com. لە ٢٧ی نیسانی ٢٠٢١ ھێنراوە.

[12] Publishing، Harvard Health. «Commentary: Human pheromones». Harvard Health. لە ڕەسەنەکە لە ٢٧ی نیسانی ٢٠٢١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٧ی نیسانی ٢٠٢١ ھێنراوە.

[13] www.apa.org https://www.apa.org/monitor/oct02/pheromones. لە ٢٧ی نیسانی ٢٠٢١ ھێنراوە. {{cite web}}: پارامەتری |title= ونە یانیش واڵایە (یارمەتی)

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]

[١٠]

[١١]

[١٢]

[١٣]