ئەیالەتی کوردستان
| ئەیالەتی کوردستان | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ١٨٤٦–١٨٦٧ | |||||||||
| ناوەند | ئامەد | ||||||||
| مێژوو | |||||||||
| مێژوو | |||||||||
• دامەزراندن | ١٨٤٦ | ||||||||
• ھەڵوەشاندن | ١٨٦٧ | ||||||||
| |||||||||
| ئەمڕۆ بەشێک لە |  تورکیا | ||||||||
ئەیالەتی کوردستان (بە تورکیی عوسمانی: ایالت کردستان)یەکێک لە ئەیالەتەکانی ئیمپراتۆرییەتیی عوسمانی بوو. یەکەم جار بوو کە عوسمانییەکان زاراوەی «کوردستان»ی بەکارھێنا بۆ ئاماژەکردن بە ناوچەیەکی ئۆتۆنۆم لە جیاتی ناوچەیەکی جوگرافی. پارێزگایەکی کورتخایەن بوو بەو پێیەی تەنھا ٢١ ساڵ بەردەوام بوو، لە نێوان ساڵانی ١٨٤٦ بۆ ١٨٦٧. ئەمجارەیان لەبەر ئەوە بوو کە ھیچ فەرمانڕەوایەکی بەھێزی کوردی ئامادە نەبوو فەرمانڕەوایی بکات. بووە ھۆی سەرھەڵدانی شێخەکانی ئایینی سەر بە فەرمانی دەروێشی نەقشبەندی و قادریە، یان تەریقە. دوای ئەوەی بەدیرخان بەگ شکستی ھێنا و ڕەوانەی ئەستەنبوڵ کرا، دروست بوو.[١][٢]
ئییالێتەکە سەرەتا ناوچەی میرنشتی بۆتان گرتەوە، بەڵام وردە وردە فراوانتر بوو، و لە فراوانترین درێژبوونەوەیدا ناوچەکانی دیاربەکر ئیالێت و ناوچەکانی دەوروبەری وان و ھەکاری و موش و ھەروەھا قەزاکانی بۆتان و ماردین و… سیزرێ. لە نێوان ساڵانی ١٨٤٧ بۆ ١٨٦٧، لەلایەن حکوومەتی ناوەندی عوسمانییەوە بەڕێوەدەبرا و ساڵانە ٨٠ ھەزار پیاستری پێدەدرا، کە زیاترە لە ئیالەتی مووسڵ. لە ساڵی ١٨٦٧دا ھەڵوەشایەوە و ڤیلایەت دیاربەکر جێگەی گرتەوە. لە ماوەی بوونیدا دوازدە حاکمی جیاوازی بینی کە یان نازناوی موسیر یان وەزیز ھەبوو.[٣][٤][٥][٦][٧]
سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ The Political Economy of the Kurds of Turkey. ٣ی ئابی ٢٠١٧. ژپنک ٩٧٨-١-١٠٧-١٨١٢٣-٦.
- ^ Özoğlu، Hakan (٢٠٠٤). Kurdish Notables and the Ottoman State: Evolving Identities, Competing Loyalties, and Shifting Boundaries (بە ئینگلیزی). SUNY Press. لاپەڕە 60–63. ژپنک ٩٧٨-٠-٧٩١٤-٥٩٩٣-٥.
- ^ Ozoglu، Hakan (١٢ی شوباتی ٢٠٠٤). Kurdish Notables and the Ottoman State: Evolving Identities, Competing Loyalties, and Shifting Boundaries (بە ئینگلیزی). SUNY Press. لاپەڕە 62–63. ژپنک ٩٧٨-٠-٧٩١٤-٥٩٩٣-٥.
- ^ Aydın، Suavi (٢٠١٢). Jorngerden، Joost (ed.). Social Relations in Ottoman Diyarbekir, 1870–1915. Brill. لاپەڕە 18. ژپنک ٩٧٨٩٠٠٤٢٢٥١٨٣.
- ^ Özoğlu, Hakan (2004), p.61
- ^ Özök-Gündogan، Nilay (٢٠١٢). Jorngerden، Joost (ed.). Social Relations in Ottoman Diyarbekir, 1870–1915. Brill. لاپەڕە 186. ژپنک ٩٧٨٩٠٠٤٢٢٥١٨٣.
- ^ Özoğlu, Hakan (2004), pp.61–62
