حوسێن وەلیئۆغلو

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
حوسێن وەلیئۆغلو

لەدایکبوون
حوسێن دورماز

یەکەمی ژانویەی ١٩٥٢
باتمان، تورکیا
مەرگ١٧ی ژانویەی ١٩٥٢ (٤٨ ساڵ)
بەیکۆز، ستەمبۆڵ
ھۆکاری مەرگلەلایەن پۆلیسی تورکیاوە تەقەی لێ کراوە
حیزبوڵڵای کورد (تورکیا)

حوسێن وەلیئۆغلو، سەرکردەی حیزبوڵڵای کورد بوو، کە لە سەرەتای نەوەدەکانی سەدەی ڕابردوودا ڕێکخراوێکی ئیسلامی توندڕەوی کوردی بوو. لە ئۆپەراسیۆنی بەیکۆزدا کوژرا.

ژیانی[دەستکاری]

حوسێن وەلیئۆغلو لە 1ی ژانویەی 1952 لە پارێزگای باتمان لەدایکبووە، لە بنەماڵەیەکی کوردە کورمانجی.[١][٢] لە ساڵی ١٩٧٨ بە شێوەیەکی یاسایی ناوی بنەماڵەی لە دورمازەوە گۆڕیوە بۆ وەلیئۆغلو.خۆی و عەبدوڵڵا ئۆجەلان لە فاکەڵتی زانستە سیاسییەکانی زانکۆی ئەنقەرە پێکەوە خوێندوویانە.[٣] لە ساڵی ١٩٨٠دا ڕووی لە شاری دیاربەکر کە زۆرینەی کوردە و حزبوڵای کوردی دامەزراندووە و سەرکردایەتی دەکات. وەلیئۆغلو ئامانجی هەڵمەتەکانی ساڵی ٢٠٠٠ی ئەستەنبوڵ بوو، کە لە ڤێلاکەیدا لە کاتی تەقەکردن لەگەڵ پۆلیسی تورکیا کوژرا.[٤]

وەلیئۆغلو بانگەشەى بۆ ئەوە دەکرد کە کورد لە تورکیا جیاببێتەوە و دەوڵەتى خۆی پێکبهێنێت.[٥] لە سەردەمی سەرکردایەتی حزبوڵای کوردیدا، چەندین جار هەوڵی پێکهێنانی بەرەیەکی یەکگرتوو لەگەڵ پەکەکە لە دژی تورکیا دابوو، هەرچەندە شکستی هێنابوو.[٦] وەلیئۆغلو دوای دەستگیرکردنی عەبدوڵڵا ئۆجالان داواکراوترین کەس بوو لە تورکیا.[٧][٨] وەلیئۆغلو زۆر لە ئۆجەلان (کە زیاتر ئینتەرناسیۆنالیست بوو) ناسیۆنالیستتر بوو.[٩][١٠][١١] لە کۆتایی هاتنی کاروانی هەردووکیان، بە گوتەی تورکیا، پەیوەندییەکانی وەلیئۆغلو و ئۆجالان دەستی بە باشتربوون کردبوو.[١٢] هەروەها وەلیئۆغلو زۆرجار سەفەری ئێرانی دەکرد.[١٣][١٤]

وەلیئۆغلو لە ساڵی ١٩٨٧ حزبوڵای کوردی دامەزراند، بە ئامانجی پێکهێنانی کوردستان وەک وڵاتێکی سەربەخۆ.[١٥][١٦] وەلیئۆغلو جەختی لە گرنگی قسەکردن بە زمانی کوردی بۆ شوێنکەوتووانی خۆی کردەوە، هەروەها لەبری "باشووری ڕۆژهەڵاتی ئەنادۆڵ" ناوچەکەیان بە "باکوری کوردستان" ناوبرد.[١٧] وەلیئۆغلو لە گەیشتن بە ئامانجەکانیدا زۆر توندڕەو بوو، تەنانەت وەک ڕێگەیەک بۆ پەروەردەکردنی نەوەیەکی تەواو کوردی زمان، ژنانی قەدەغە کرد کە بە زمانی تورکی قسە بکەن.[١٨] هۆکاری سەرەکی ململانێی نێوان وەلیئۆغلو و ئۆجالان، ناکۆکی بوو لەسەر ئەوەی کێ سەرۆکی بزووتنەوەی کوردە لە تورکیا.[١٩]

پەیوەندییەکانی وەلیئۆغلو لەگەڵ ئێران لە ساڵی ١٩٩٦دا لاواز بوو، کاتێک لەگەڵ عەلی خامنەیی لەسەر ئایین کەوتە مشتومڕەوە. وەلیئۆغلو بانگەشەی ئەوە دەکات کە خامنەیی زۆر پێداگری کردووە لە هەوڵدان بۆ ئەوەی بتوانێت ببێتە ئیسلامی شیعە، کە وەلیئۆغلو ڕەتیدەکاتەوە و دووپاتی کردەوە کە شافیعییە.[٢٠][٢١] وەلیئۆغلو خۆی لە تایفەگەری لە نێوان سوننە و شیعەکان بەدوور گرت، تەنانەت هەندێک شیعەی لە پاڵ سوننە و هەندێک سەلەفیدا قبوڵ کرد بۆ ناو حزبوڵای کوردی.[٢٢]

گوایە وەلیئۆغلو لە ساڵی 1998 سەفەری کوردستانی عێراقی کردووە و لە لایەن عوسمان عەبدولعەزیز سەرۆکی بزووتنەوەی ئیسلامی کوردستانەوە مەشقی وەرگرتووە.[٢٣]

جوببەلی ئەحمەد لە ساڵی ٢٠١٦دا مشتومڕێکی زۆری بەدوای خۆیدا هێنا، کاتێک لایەنگرانی حزبوڵای کورد تۆمەتباریان کرد بەوەی کە حوسێن وەلیئۆغلوی پشتگوێ خستووە.[٢٤]

سەرچاوەکان[دەستکاری]

  1. ^ Turkey and the War on Terror. For Thirty Years We Fought Alone. Publisher: Routledge, p. 61
  2. ^ "Hüseyin Velioğlu kimdir? - Yeni Akit". m.yeniakit.com.tr. Retrieved 2024-02-28.
  3. ^ "Hüseyin Velioğlu kimdir? - Yeni Akit". m.yeniakit.com.tr. Retrieved 2024-03-03.
  4. ^ Aydıntaşbaş, Aslı (June 2000). "Murder on the Bosphorus". Middle East Quarterly. VII (2): 15–22. Retrieved 26 July 2012.
  5. ^ Elitsoy, Aslı (June 2017). The Kurdish Hizbullah and Its Shifting Attitude towards Kurdishness and the Kurdish Issue in Turkey.
  6. ^ "Hizbullah'tan PKK'ya çağrı". Ensonhaber (بە تورکیی ئەستەمبوڵی). 2011-01-16. Retrieved 2024-02-22.
  7. ^ "Türk Hizbullahı'nın derin tarihi". Haber7.
  8. ^ "Hizbullah cinayetleri". YeniOzgurPolitika.com. March 31, 2023.
  9. ^ Elitsoy, Aslı (June 2017). The Kurdish Hizbullah and Its Shifting Attitude towards Kurdishness and the Kurdish Issue in Turkey.
  10. ^ Jonathan Frankel (1984). The Soviet Regime and Anti-Zionism: An Analysis. Hebrew University of Jerusalem, Soviet and East European Research Centre.
  11. ^ "The New-Old PKK".
  12. ^ "Implications of Turkey's Anti-Hizbullah Operation | The Washington Institute". www.washingtoninstitute.org (بە ئینگلیزی). Retrieved 2024-02-03.
  13. ^ The Turkish Counter-Terrorism Experience, Suleyman Ozeren, Organizational and Psychological Aspects of Terrorism, Ed. Centre of Excellence Defence against Terrorism, (IOS Press, 2008), 159
  14. ^ The Kurdish Question and Turkish Foreign Policy, Kemal Kirisci, The future of Turkish foreign policy, Ed. Lenore G. Martin, Dimitris Keridis, (MIT Press, 2004), 295.
  15. ^ "Hizbullah dosyası 1: Milli Türk Talebe Birliği'nden Hizbullah'a uzanan yol".
  16. ^ Kürt Sağı'nın Kimlik İnşası: Hizbullah ve Zehra Vakfı Örneği; Ali Murat İrat, pp. 123
  17. ^ "Hizbullah'tan 'geri döndük' açıklaması". Milliyet (بە تورکیی ئەستەمبوڵی). 2012-01-18. Retrieved 2024-03-06.
  18. ^ "Mardin-Derik'te Türkçe Yasağı - Hayat Gazetesi Ordu". hayatgazetesiordu.com. Retrieved 2024-03-06.
  19. ^ Gürbüz, Mustafa (2013). Bilgin, Fevzi; Sarihan, Ali (eds.). Understanding Turkey's Kurdish Question (بە ئینگلیزی). Lexington Books. p. 168. ISBN 978-0-7391-8402-8.
  20. ^ "Velioğlu, Hamaney'in kendisine "Bize kardeşim desen bile bizim nezdimizde sen kâfirsin!"". Van Siyaseti (بە تورکیی ئەستەمبوڵی). Retrieved 2024-03-03.
  21. ^ "Hüseyin Velioğlu ile Ali Hamaney arasında geçen diyalog - Gözcü Haber". gozcuhaber.com (بە تورکیی ئەستەمبوڵی). 2021-01-03. Retrieved 2024-03-03.
  22. ^ Kurdish Hizbullah in Turkey, Mehmet Kurt, pp. 43
  23. ^ "Hüseyin Velioğlu kimdir? - Yeni Akit". m.yeniakit.com.tr. Retrieved 2024-03-03.
  24. ^ "Cübbeli Ahmet, Velioğlu'nun gıybetini yaptı". hurseda.net (بە ئینگلیزی). 2024-03-03. Retrieved 2024-03-03.
وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=حوسێن_وەلیئۆغلو&oldid=1200902»