تاکەکەسێتی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو

نێوھێڵ

وەک پێداچوونەوەی ‏١٣:٤٨، ١٧ی ئایاری ٢٠١٩

تاکەکەسێتی ھەڵوێستێکی سیاسی، فەلسەفەی سیاسی، بیرۆکەیەک یان دیدگەیەکی کۆمەڵایەتییە کە پێ دادەگرێت لەسەر بەھای ڕەوشتی تاکەکەسیی و بەرز ڕای دەگرێت.^[١]^[٢] لایەنگرانی تاکەکەسێتی پشتگیری ئامانج و ویستی کەسەکان دەکەن بۆیە سەربەخۆیی و پشت بەخۆبەستنی تاکەکەس بەلایانەوە نرخدارە^[٣] وە بانگەشەی ئەوە دەکات کە بەرژەوەندییە تاکەکەسییەکان دەبێت لەسەروو بەرژەوەندییەکانی دەوەڵەت و دەستە کۆمەڵایەتییەکانەوە بێت،^[٣] کە لە ھەمان کات دا دژێتی دەکات لە دەست تێ وەردانی دەرەکی لە بەرژەوەندی تاکەکەس لەلایەن کۆمەڵگە و دامەزراوەکانەوە وەک حکومەت.^[٣] تاکەکەسێتی زۆربەی جار پێناسەدەکرێت بە پێچەوانەوە و دژی تاکڕەوەیی، دیکتاتۆری و دەستە کۆمەڵایەتییە ھاوبەشەکان دادەنرێت.^[٤]^[٥]

بیرۆکەی تاکەکەسێتی تاکەکەس بە خاڵی چەق دادەنێت^[١] بۆیە یەکەم ھەنگاوی دەست پێ دەکات بە " گریمانەیەکی بنچینەی کە مرۆڤ خۆی سەرەکیترین و گرنگترین خاڵە لە خەباتی ئازادبوون دا."^[٦] ئازادڕوەکان (لیبڕاڵییەکان)، بوونگەراییەکان و دژە دەسەڵاتەکان نموونەی ئەو جوڵانەوانەن کە مرۆڤ بە یەکەی ناوەندیی شیکارکردن دادەنێنن.^[٦] بۆیە تاکەکەسێتی بریتییە لە " مافی تاکەکەس بۆ ئازادی و خۆ دۆزینەوە."^[٧]

تاکەکەسیی پەیوەستە بە ھونەر، بۆھیمی و شێوازەکانی ژیانەوە کە ئامدەگییەکەی ھەیە بەرەو خۆ دروست کردن و تاقیکردنەوەی ئەو شتانەی ناپەسەندن بەپێی کلتوور یان بۆچوون و ھەڵسووکەوتە باوەکان.^[٨]^[٩]

تاکەکەس

تاکەکەس بریتییە لە کەسێک یان شتێکی دیاری کراوە لە کۆمەڵەیەک دا. لە سەدەی پانزدەھەم و پێشتر و تەنانەت لەم سەردەمەش دا لە بوارەکانی ئامارزانی و دەرەوەی سروشت (مێتافیزیک) دا، تاکەکەس با واتای "دابەش نەکراو" دێت، بە شێوەیەکی باو وەک تاکە شتێک و ھەندێک جار وەک "کەس"یش پێناسە دەکرێت. لە سەدەی حەڤدەھەم بە دواوە تاکەکەسی نیشانەیە بۆ جودایی و دابەش بوون.^[١٠] تاکەکەسێتی بە واتای کەسێک جیاواز بێت لە چواردەورەکەی بە کەسایەتییەکی شاز و دانسقە بەوەی کە خاوەنی چەند پێویستی، ئامانج و ئارەزووەیەکی تایبەت بە خۆیەتی بە بەراورد بە کەسانی تر.^[١١]

تاکەکەس و کۆمەڵگە

تاکەکەسێتی باوەڕی وایە کەسەکان کە بەشێکن لە کۆمەڵگە دەتوانن ھەوڵ بدەن فێربن و بگەرێن کە بەرژەوەندییەکانیان چییە بەپێی بیروبۆچوون و پێشینەی کەسیی خۆیان، بەبێ دانانی بەرھەوەندی پێشینەیی بۆیان بەپێی پێکھاتەی کۆمەڵگەیی. کەسی لایەنگر و پەیڕەوکاری تاکەکەسێتی پابەندی یەک فەلسەفەی دیاریکراو ناکات بەڵکو تێکەڵەیەک لە چەند جۆر و شێوازێک دادەھێنێت بۆ خۆی بەپێی بەرژەوەندی تاکەکەسیی و چەند ڕووانگەیەک کە خۆی بە بەسوودی دەبینێت.

جان جاک رۆسۆ، دەڵێت کە چەمکی "ویستی گشتی"یەکەی لە "ڕێکەوتنی کۆمەڵایەتی" دا تەنھا کۆکراوەیەکی سادەی ویست نییە بەڵکو درێژەپێدەر، پەرەپێدەر و پشتگیریکەری بەرژەوەندییەکانی تاکەکەسن (ئەو بەربەستانەی یاسا دەیان چەسپێنێت سوودبەخشن بۆ تاکەکەس، لە بینینی ڕۆسۆوە رێز نەگرتن لە یاسا پێویستییە و شێوەیەکە لە شێوەکانی ڕەت کردنەوەی نەزانی و ھەستی کەسێک و پشت بەستن بە سەربەخۆی مێشکی خودی کەسەکە.)

تاکەکەسێتی سیاسی

پشتگیریکەرانی تاکەکەسێتی بە بەردەوامی دودڵن سەبارەت بە پاراستنی سەربەخۆیی تاکەکەس لەو ئەرکانەی دامەزراوە کۆمەڵایەتییەکان (وەک دەوڵەت یان ڕەوشتە ئایینیەکان) دەیسەپێنن. سوزان براون دەڵێت " ئازادڕەویی (لیبڕاڵیزم) و ئەنارکی (دژە دەسەڵاتداران) دوو فەلسەفەی سیاسیین لە بەشێوەیەکی سەرەکی بایەخ بە ئازادی تاکەکەسی دەدات بەڵام جیاوازن لە نێوانیان دا بوونی ھەیە بە شێوەکی زۆر ئاشکرا. ئەنارکی (دژە دەسەڵاتداران) ھاوبیرە لەگەڵ ئازادڕەویی (لیبڕاڵیزم) لەسەر پابەندبوونێکی بناغەیی ئازادی تاکەکەسی بەڵام ڕەتی پەیوەندییە موڵکدارییە پێبرکێ ئاسای ئازادڕەوی (لیبڕاڵیزم) ڕەت دەکاتەوە."^[١٢]

ئازادڕەوی مەدەنی بەشێکە لە بۆچوونی سیاسی کە پشتگیری ئازادی مەدەنی دەکات، یان پێ داگیری دەکات لە باڵادەستی مافە تاکەکەسییەکان و ئازادییە کەسیەکان بەرامبەر ھەر جۆرە دەسەڵاتێک (وەک: دەوڵەت، رێکخراوێک یان ناریتە باوە سەپێنراوەکان لەرێی فشارەوە... ھتد).^[١٣] ئازادڕەوی مەدەنی بیرۆکەیەکی تەواو نییە، بەڵکو کۆمەڵەیەک ڕوانینە لەسەر چەند کێشەیەکی ئازادی مەدەنی و مافی مەدەنی. لەبەر ئەمە، ھەڵوێستی ئازادڕەوەی مەدەنی ھاوتایە لەگەڵ چەندەھا فەلسەفەی تری سیاسی و تاکەکەسێتی مەدەنی لە ھەردوو ڕاستڕەو و چەپڕەوەکانی سیاسەتی نوێ دا بوونی ھەیە.^[١٤] بە بۆچوونی نووسەر و ڕۆشنبیر ئێلێن مێکسینس وود، " ڕێبازی تاکەکەسێتی ھەیە ناڕێکە لەگەڵ تاکەکەسێتی جۆن لوک دا وە تاکەکەسێتی ھەیە کە دەکرێت بەشێک بێت لە سۆشەلیزم (کۆمەڵایەتێتی)."^[١٥]

ئەمانەش ببینە

دەروازە فەلسەفە

سەرچاوەکان

^ ^ئ ^ا "Individualism" on Encyclopædia Britannica Online
^ Ellen Meiksins Wood. Mind and Politics: An Approach to the Meaning of Liberal and Socialist Individualism. University of California Press. 1972. ISBN 0-520-02029-4. p. 6
^ ^ئ ^ا ^ب "individualism" on The Free Dictionary
^ Biddle, Craig. "Individualism vs. Collectivism: Our Future, Our Choice". The Objective Standard. ٧ (١).
^ Hayek, F.A. (1994). The Road to Serfdom. United States of America: The University of Chicago Press. pp. ١٧, ٣٧–٤٨. ISBN 0-226-32061-8.
^ ^ئ ^ا ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی <ref> ھەڵە؛ ھیچ دەقێک بۆ ژێدەری ReferenceA نەدراوە
^ Ellen Meiksins Wood. Mind and Politics: An Approach to the Meaning of Liberal and Socialist Individualism. University of California Press. 1972. ISBN 0-520-02029-4 pp. 6–7
^ "The leading intellectual trait of the era was the recovery, to a certain degree, of the secular and humane philosophy of Greece and Rome. Another humanist trend which cannot be ignored was the rebirth of individualism, which, developed by Greece and Rome to a remarkable degree, had been suppressed by the rise of a caste system in the later Roman Empire, by the Church and by feudalism in the Middle Ages."The history guide: Lectures on Modern European Intellectual History"
^ "Anthropocentricity and individualism...Humanism and Italian art were similar in giving paramount attention to human experience, both in its everyday immediacy and in its positive or negative extremes...The human-centredness of Renaissance art, moreover, was not just a generalized endorsement of earthly experience. Like the humanists, Italian artists stressed the autonomy and dignity of the individual.""Humanism" on Encyclopædia Britannica
^ Claeys, Gregory (1986). ""Individualism," "Socialism," and "Social Science": Further Notes on a Process of Conceptual Formation, 1800–1850". Journal of the History of Ideas. University of Pennsylvania Press. ٤٧ (١): ٨١–٩٣. doi:10.2307/2709596. JSTOR 2709596.
^ Swart, Koenraad W. (1962). ""Individualism" in the Mid-Nineteenth Century (1826–1860)". Journal of the History of Ideas. University of Pennsylvania Press. ٢٣ (١): ٧٧–٩٠. doi:10.2307/2708058. JSTOR 2708058.
^ Gerald N. Izenberg (3 June 1992). Impossible Individuality: Romanticism, Revolution, and the Origins of Modern Selfhood, 1787-1802. Princeton University Press. pp. ١٨+. ISBN 1-4008-2066-9.
^ Audi, Robert, ed. (1999). The Cambridge Dictionary of Philosophy (2nd ed.). Cambridge: Cambridge University Press. p. ٤٢٤. ISBN 0-521-63136-X.
^ Jung's Individuation process Retrieved on 2009-2-20
^ Gilbert Simondon. L'individuation psychique et collective (Paris, Aubier, 1989; reprinted in 2007 with a preface by Bernard Stiegler)

بەستەرە دەرەکییەکان

[britannica.com-1] ئ ^ا "Individualism" on Encyclopædia Britannica Online

[2] Ellen Meiksins Wood. Mind and Politics: An Approach to the Meaning of Liberal and Socialist Individualism. University of California Press. 1972. ISBN 0-520-02029-4. p. 6

[thefreedictionary.com-3] ئ ^ا ^ب "individualism" on The Free Dictionary

[4] Biddle, Craig. "Individualism vs. Collectivism: Our Future, Our Choice". The Objective Standard. ٧ (١).

[Hayek_1994_17,_37–48-5] Hayek, F.A. (1994). The Road to Serfdom. United States of America: The University of Chicago Press. pp. ١٧, ٣٧–٤٨. ISBN 0-226-32061-8.

[ReferenceA-6] ئ ^ا ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی <ref> ھەڵە؛ ھیچ دەقێک بۆ ژێدەری ReferenceA نەدراوە

[7] Ellen Meiksins Wood. Mind and Politics: An Approach to the Meaning of Liberal and Socialist Individualism. University of California Press. 1972. ISBN 0-520-02029-4 pp. 6–7

[8] "The leading intellectual trait of the era was the recovery, to a certain degree, of the secular and humane philosophy of Greece and Rome. Another humanist trend which cannot be ignored was the rebirth of individualism, which, developed by Greece and Rome to a remarkable degree, had been suppressed by the rise of a caste system in the later Roman Empire, by the Church and by feudalism in the Middle Ages."The history guide: Lectures on Modern European Intellectual History"

[9] "Anthropocentricity and individualism...Humanism and Italian art were similar in giving paramount attention to human experience, both in its everyday immediacy and in its positive or negative extremes...The human-centredness of Renaissance art, moreover, was not just a generalized endorsement of earthly experience. Like the humanists, Italian artists stressed the autonomy and dignity of the individual.""Humanism" on Encyclopædia Britannica

[Claeys-10] Claeys, Gregory (1986). ""Individualism," "Socialism," and "Social Science": Further Notes on a Process of Conceptual Formation, 1800–1850". Journal of the History of Ideas. University of Pennsylvania Press. ٤٧ (١): ٨١–٩٣. doi:10.2307/2709596. JSTOR 2709596.

[Swart-11] Swart, Koenraad W. (1962). ""Individualism" in the Mid-Nineteenth Century (1826–1860)". Journal of the History of Ideas. University of Pennsylvania Press. ٢٣ (١): ٧٧–٩٠. doi:10.2307/2708058. JSTOR 2708058.

[12] Gerald N. Izenberg (3 June 1992). Impossible Individuality: Romanticism, Revolution, and the Origins of Modern Selfhood, 1787-1802. Princeton University Press. pp. ١٨+. ISBN 1-4008-2066-9.

[Cambridge-13] Audi, Robert, ed. (1999). The Cambridge Dictionary of Philosophy (2nd ed.). Cambridge: Cambridge University Press. p. ٤٢٤. ISBN 0-521-63136-X.

[Jung's_Individuation_process-14] Jung's Individuation process Retrieved on 2009-2-20

[15] Gilbert Simondon. L'individuation psychique et collective (Paris, Aubier, 1989; reprinted in 2007 with a preface by Bernard Stiegler)

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]

[١٠]

[١١]

[١٢]

[١٣]

[١٤]

[١٥]

@@ ھێڵی ١: / ھێڵی ١: @@
-'''تاکەکەسێتی''' هەڵوێستێکی سیاسی، فەلسەفەی سیاسی، بیرۆکەیەك یان دیدگەیەکی کۆمەڵایەتییە کە پێ دادەگرێت لەسەر بەهای ڕەوشتی تاکەکەسیی و بەرز ڕای دەگرێت.<ref name="britannica.com">[https://www.britannica.com/topic/individualism "Individualism" on Encyclopædia Britannica Online]</ref><ref>[[Ellen Meiksins Wood]]. ''Mind and Politics: An Approach to the Meaning of Liberal and Socialist Individualism''. [[University of California Press]]. 1972. {{ISBN|0-520-02029-4}}. p. 6</ref> لایەنگرانی تاکەکەسێتی پشتگیری ئامانج و ویستی کەسەکان دەکەن بۆیە سەربەخۆیی و پشت بەخۆبەستنی تاکەکەس بەلایانەوە نرخدارە<ref name="thefreedictionary.com">[http://www.thefreedictionary.com/individualism "individualism" on The Free Dictionary]</ref> وە بانگەشەی ئەوە دەکات کە بەرژەوەندییە تاکەکەسییەکان دەبێت لەسەروو بەرژەوەندییەکانی دەوەڵەت و دەستە کۆمەڵایەتییەکانەوە بێت،<ref name="thefreedictionary.com"/> کە لە هەمان کات دا دژێتی دەکات لە دەست تێ وەردانی دەرەکی لە بەرژەوەندی تاکەکەس لەلایەن کۆمەڵگە و دامەزراوەکانەوە وەك حکومەت.<ref name="thefreedictionary.com"/> تاکەکەسێتی زۆربەی جار پێناسەدەکرێت بە پێچەوانەوە و دژی تاکڕەوەیی، دیکتاتۆری و دەستە کۆمەڵایەتییە هاوبەشەکان دادەنرێت.<ref>{{cite journal |title=Individualism vs. Collectivism: Our Future, Our Choice |url=https://www.theobjectivestandard.com/issues/2012-spring/individualism-collectivism/ |journal=The Objective Standard |volume=7 |number=1 |first=Craig |last=Biddle}}</ref><ref name="Hayek 1994 17, 37–48">{{cite book|last=Hayek|first=F.A.|title=The Road to Serfdom|year=1994|publisher=The University of Chicago Press|location=United States of America|isbn=0-226-32061-8|pages=17, 37–48}}</ref>
+'''تاکەکەسێتی''' ھەڵوێستێکی سیاسی، فەلسەفەی سیاسی، بیرۆکەیەک یان دیدگەیەکی کۆمەڵایەتییە کە پێ دادەگرێت لەسەر بەھای ڕەوشتی تاکەکەسیی و بەرز ڕای دەگرێت.<ref name="britannica.com">[https://www.britannica.com/topic/individualism "Individualism" on Encyclopædia Britannica Online]</ref><ref>[[Ellen Meiksins Wood]]. ''Mind and Politics: An Approach to the Meaning of Liberal and Socialist Individualism''. [[University of California Press]]. 1972. {{ISBN|0-520-02029-4}}. p. 6</ref> لایەنگرانی تاکەکەسێتی پشتگیری ئامانج و ویستی کەسەکان دەکەن بۆیە سەربەخۆیی و پشت بەخۆبەستنی تاکەکەس بەلایانەوە نرخدارە<ref name="thefreedictionary.com">[http://www.thefreedictionary.com/individualism "individualism" on The Free Dictionary]</ref> وە بانگەشەی ئەوە دەکات کە بەرژەوەندییە تاکەکەسییەکان دەبێت لەسەروو بەرژەوەندییەکانی دەوەڵەت و دەستە کۆمەڵایەتییەکانەوە بێت،<ref name="thefreedictionary.com"/> کە لە ھەمان کات دا دژێتی دەکات لە دەست تێ وەردانی دەرەکی لە بەرژەوەندی تاکەکەس لەلایەن کۆمەڵگە و دامەزراوەکانەوە وەک حکومەت.<ref name="thefreedictionary.com"/> تاکەکەسێتی زۆربەی جار پێناسەدەکرێت بە پێچەوانەوە و دژی تاکڕەوەیی، دیکتاتۆری و دەستە کۆمەڵایەتییە ھاوبەشەکان دادەنرێت.<ref>{{cite journal |title=Individualism vs. Collectivism: Our Future, Our Choice |url=https://www.theobjectivestandard.com/issues/2012-spring/individualism-collectivism/ |journal=The Objective Standard |volume=٧ |number=١ |first=Craig |last=Biddle}}</ref><ref name="Hayek 1994 17, 37–48">{{cite book|last=Hayek|first=F.A.|title=The Road to Serfdom|year=١٩٩٤|publisher=The University of Chicago Press|location=United States of America|isbn=0-226-32061-8|pages=١٧, ٣٧–٤٨}}</ref>
-بیرۆکەی تاکەکەسێتی تاکەکەس بە خاڵی چەق دادەنێت<ref name="britannica.com"/> بۆیە یەکەم هەنگاوی دەست پێ دەکات بە " گریمانەیەکی بنچینەی کە مرۆڤ خۆی سەرەکیترین و گرنگترین خاڵە لە خەباتی ئازادبوون دا."<ref name="ReferenceA"/> ئازادڕوەکان (لیبڕاڵییەکان)، بوونگەراییەکان و دژە دەسەڵاتەکان نموونەی ئەو جوڵانەوانەن کە مرۆڤ بە یەکەی ناوەندیی شیکارکردن دادەنێنن.<ref name="ReferenceA"/> بۆیە تاکەکەسێتی بریتییە لە " مافی تاکەکەس بۆ ئازادی و خۆ دۆزینەوە."<ref>[[Ellen Meiksins Wood]]. ''Mind and Politics: An Approach to the Meaning of Liberal and Socialist Individualism''. [[University of California Press]]. 1972.  {{ISBN|0-520-02029-4}} pp. 6–7</ref>
+بیرۆکەی تاکەکەسێتی تاکەکەس بە خاڵی چەق دادەنێت<ref name="britannica.com"/> بۆیە یەکەم ھەنگاوی دەست پێ دەکات بە " گریمانەیەکی بنچینەی کە مرۆڤ خۆی سەرەکیترین و گرنگترین خاڵە لە خەباتی ئازادبوون دا."<ref name="ReferenceA"/> ئازادڕوەکان (لیبڕاڵییەکان)، بوونگەراییەکان و دژە دەسەڵاتەکان نموونەی ئەو جوڵانەوانەن کە مرۆڤ بە یەکەی ناوەندیی شیکارکردن دادەنێنن.<ref name="ReferenceA"/> بۆیە تاکەکەسێتی بریتییە لە " مافی تاکەکەس بۆ ئازادی و خۆ دۆزینەوە."<ref>[[Ellen Meiksins Wood]]. ''Mind and Politics: An Approach to the Meaning of Liberal and Socialist Individualism''. [[University of California Press]]. 1972.  {{ISBN|0-520-02029-4}} pp. 6–7</ref>
-تاکەکەسیی پەیوەستە بە هونەر، بۆهیمی و شێوازەکانی ژیانەوە کە ئامدەگییەکەی هەیە بەرەو خۆ دروست کردن و تاقیکردنەوەی ئەو شتانەی ناپەسەندن بەپێی کلتوور یان بۆچوون و هەڵسووکەوتە باوەکان.<ref>"The leading intellectual trait of the era was the recovery, to a certain degree, of the secular and humane philosophy of Greece and Rome. Another humanist trend which cannot be ignored was the rebirth of individualism, which, developed by Greece and Rome to a remarkable degree, had been suppressed by the rise of a caste system in the later Roman Empire, by the Church and by feudalism in the Middle Ages.[http://www.historyguide.org/intellect/humanism.html "The history guide: Lectures on Modern European Intellectual History"]</ref><ref>"Anthropocentricity and individualism...Humanism and Italian art were similar in giving paramount attention to human experience, both in its everyday immediacy and in its positive or negative extremes...The human-centredness of Renaissance art, moreover, was not just a generalized endorsement of earthly experience. Like the humanists, Italian artists stressed the autonomy and dignity of the individual."[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/275932/humanism/11824/Anthropocentricity-and-individualism "Humanism" on Encyclopædia Britannica]</ref>
+تاکەکەسیی پەیوەستە بە ھونەر، بۆھیمی و شێوازەکانی ژیانەوە کە ئامدەگییەکەی ھەیە بەرەو خۆ دروست کردن و تاقیکردنەوەی ئەو شتانەی ناپەسەندن بەپێی کلتوور یان بۆچوون و ھەڵسووکەوتە باوەکان.<ref>"The leading intellectual trait of the era was the recovery, to a certain degree, of the secular and humane philosophy of Greece and Rome. Another humanist trend which cannot be ignored was the rebirth of individualism, which, developed by Greece and Rome to a remarkable degree, had been suppressed by the rise of a caste system in the later Roman Empire, by the Church and by feudalism in the Middle Ages.[http://www.historyguide.org/intellect/humanism.html "The history guide: Lectures on Modern European Intellectual History"]</ref><ref>"Anthropocentricity and individualism...Humanism and Italian art were similar in giving paramount attention to human experience, both in its everyday immediacy and in its positive or negative extremes...The human-centredness of Renaissance art, moreover, was not just a generalized endorsement of earthly experience. Like the humanists, Italian artists stressed the autonomy and dignity of the individual."[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/275932/humanism/11824/Anthropocentricity-and-individualism "Humanism" on Encyclopædia Britannica]</ref>
-==تاکەکەس==
+== تاکەکەس ==
-تاکەکەس بریتییە لە کەسێك یان شتێکی دیاری کراوە لە کۆمەڵەیەك دا. لە سەدەی پانزدەهەم و پێشتر و تەنانەت لەم سەردەمەش دا لە بوارەکانی ئامارزانی و دەرەوەی سروشت (مێتافیزیك) دا، تاکەکەس با واتای "دابەش نەکراو" دێت، بە شێوەیەکی باو وەك تاکە شتێك و هەندێك جار وەك "کەس"یش پێناسە دەکرێت. لە سەدەی حەڤدەهەم بە دواوە تاکەکەسی نیشانەیە بۆ جودایی و دابەش بوون.<ref name="Claeys">{{cite journal|author=Claeys, Gregory |authorlink=Gregory Claeys |title="Individualism," "Socialism," and "Social Science": Further Notes on a Process of Conceptual Formation, 1800–1850 |journal=Journal of the History of Ideas |year=1986 |volume=47 |issue=1 |pages=81–93 |doi=10.2307/2709596|jstor=2709596|publisher=University of Pennsylvania Press}}</ref> تاکەکەسێتی بە واتای کەسێك جیاواز بێت لە چواردەورەکەی بە کەسایەتییەکی شاز و دانسقە بەوەی کە خاوەنی چەند پێویستی، ئامانج و ئارەزووەیەکی تایبەت بە خۆیەتی بە بەراورد بە کەسانی تر.<ref name="Swart">{{cite journal|author=Swart, Koenraad W. |author-link=Koenraad W. Swart |title="Individualism" in the Mid-Nineteenth Century (1826–1860) |journal=Journal of the History of Ideas |year=1962 |volume=23 |issue=1 |pages=77–90 |doi=10.2307/2708058|jstor=2708058|publisher=University of Pennsylvania Press}}</ref>
+تاکەکەس بریتییە لە کەسێک یان شتێکی دیاری کراوە لە کۆمەڵەیەک دا. لە سەدەی پانزدەھەم و پێشتر و تەنانەت لەم سەردەمەش دا لە بوارەکانی ئامارزانی و دەرەوەی سروشت (مێتافیزیک) دا، تاکەکەس با واتای "دابەش نەکراو" دێت، بە شێوەیەکی باو وەک تاکە شتێک و ھەندێک جار وەک "کەس"یش پێناسە دەکرێت. لە سەدەی حەڤدەھەم بە دواوە تاکەکەسی نیشانەیە بۆ جودایی و دابەش بوون.<ref name="Claeys">{{cite journal|author=Claeys, Gregory |authorlink=Gregory Claeys |title="Individualism," "Socialism," and "Social Science": Further Notes on a Process of Conceptual Formation, 1800–1850 |journal=Journal of the History of Ideas |year=١٩٨٦ |volume=٤٧ |issue=١ |pages=٨١–٩٣ |doi=10.2307/2709596|jstor=2709596|publisher=University of Pennsylvania Press}}</ref> تاکەکەسێتی بە واتای کەسێک جیاواز بێت لە چواردەورەکەی بە کەسایەتییەکی شاز و دانسقە بەوەی کە خاوەنی چەند پێویستی، ئامانج و ئارەزووەیەکی تایبەت بە خۆیەتی بە بەراورد بە کەسانی تر.<ref name="Swart">{{cite journal|author=Swart, Koenraad W. |author-link=Koenraad W. Swart |title="Individualism" in the Mid-Nineteenth Century (1826–1860) |journal=Journal of the History of Ideas |year=١٩٦٢ |volume=٢٣ |issue=١ |pages=٧٧–٩٠ |doi=10.2307/2708058|jstor=2708058|publisher=University of Pennsylvania Press}}</ref>
-==تاکەکەس و کۆمەڵگە==
+== تاکەکەس و کۆمەڵگە ==
-تاکەکەسێتی باوەڕی وایە کەسەکان کە بەشێکن لە کۆمەڵگە دەتوانن هەوڵ بدەن فێربن و بگەرێن کە بەرژەوەندییەکانیان چییە بەپێی بیروبۆچوون و پێشینەی کەسیی خۆیان، بەبێ دانانی بەرهەوەندی پێشینەیی بۆیان بەپێی پێکهاتەی کۆمەڵگەیی. کەسی لایەنگر و پەیڕەوکاری تاکەکەسێتی پابەندی یەك فەلسەفەی دیاریکراو ناکات بەڵکو تێکەڵەیەك لە چەند جۆر و شێوازێك دادەهێنێت بۆ خۆی بەپێی بەرژەوەندی تاکەکەسیی و چەند ڕووانگەیەك کە خۆی بە بەسوودی دەبینێت.
+تاکەکەسێتی باوەڕی وایە کەسەکان کە بەشێکن لە کۆمەڵگە دەتوانن ھەوڵ بدەن فێربن و بگەرێن کە بەرژەوەندییەکانیان چییە بەپێی بیروبۆچوون و پێشینەی کەسیی خۆیان، بەبێ دانانی بەرھەوەندی پێشینەیی بۆیان بەپێی پێکھاتەی کۆمەڵگەیی. کەسی لایەنگر و پەیڕەوکاری تاکەکەسێتی پابەندی یەک فەلسەفەی دیاریکراو ناکات بەڵکو تێکەڵەیەک لە چەند جۆر و شێوازێک دادەھێنێت بۆ خۆی بەپێی بەرژەوەندی تاکەکەسیی و چەند ڕووانگەیەک کە خۆی بە بەسوودی دەبینێت.
-جان جاک رۆسۆ، دەڵێت کە چەمکی "ویستی گشتی"یەکەی لە "ڕێکەوتنی کۆمەڵایەتی" دا تەنها کۆکراوەیەکی سادەی ویست نییە بەڵکو درێژەپێدەر، پەرەپێدەر و پشتگیریکەری بەرژەوەندییەکانی تاکەکەسن (ئەو بەربەستانەی یاسا دەیان چەسپێنێت سوودبەخشن بۆ تاکەکەس، لە بینینی ڕۆسۆوە رێز نەگرتن لە یاسا پێویستییە و شێوەیەکە لە شێوەکانی ڕەت کردنەوەی نەزانی و هەستی کەسێك و پشت بەستن بە سەربەخۆی مێشكی خودی کەسەکە.)
+جان جاک رۆسۆ، دەڵێت کە چەمکی "ویستی گشتی"یەکەی لە "ڕێکەوتنی کۆمەڵایەتی" دا تەنھا کۆکراوەیەکی سادەی ویست نییە بەڵکو درێژەپێدەر، پەرەپێدەر و پشتگیریکەری بەرژەوەندییەکانی تاکەکەسن (ئەو بەربەستانەی یاسا دەیان چەسپێنێت سوودبەخشن بۆ تاکەکەس، لە بینینی ڕۆسۆوە رێز نەگرتن لە یاسا پێویستییە و شێوەیەکە لە شێوەکانی ڕەت کردنەوەی نەزانی و ھەستی کەسێک و پشت بەستن بە سەربەخۆی مێشکی خودی کەسەکە.)
-==تاکەکەسێتی سیاسی==
+== تاکەکەسێتی سیاسی ==
-پشتگیریکەرانی تاکەکەسێتی بە بەردەوامی دودڵن سەبارەت بە پاراستنی سەربەخۆیی تاکەکەس لەو ئەرکانەی دامەزراوە کۆمەڵایەتییەکان (وەك دەوڵەت یان ڕەوشتە ئایینیەکان)دەیسەپێنن. سوزان براون دەڵێت " ئازادڕەویی(لیبڕاڵیزم) و ئەنارکی (دژە دەسەڵاتداران) دوو فەلسەفەی سیاسیین لە بەشێوەیەکی سەرەکی بایەخ بە ئازادی تاکەکەسی دەدات بەڵام جیاوازن لە نێوانیان دا بوونی هەیە بە شێوەکی زۆر ئاشکرا. ئەنارکی (دژە دەسەڵاتداران) هاوبیرە لەگەڵ ئازادڕەویی(لیبڕاڵیزم) لەسەر پابەندبوونێکی بناغەیی ئازادی تاکەکەسی بەڵام ڕەتی پەیوەندییە موڵکدارییە پێبرکێ ئاسای ئازادڕەوی (لیبڕاڵیزم) ڕەت دەکاتەوە."<ref>{{cite book|author=Gerald N. Izenberg|title=Impossible Individuality: Romanticism, Revolution, and the Origins of Modern Selfhood, 1787-1802|url=https://books.google.com/books?id=TQ60DyQi8mYC&pg=PA18|date=3 June 1992|publisher=Princeton University Press|isbn=1-4008-2066-9|pages=18+}}</ref>
+پشتگیریکەرانی تاکەکەسێتی بە بەردەوامی دودڵن سەبارەت بە پاراستنی سەربەخۆیی تاکەکەس لەو ئەرکانەی دامەزراوە کۆمەڵایەتییەکان (وەک دەوڵەت یان ڕەوشتە ئایینیەکان) دەیسەپێنن. سوزان براون دەڵێت " ئازادڕەویی (لیبڕاڵیزم) و ئەنارکی (دژە دەسەڵاتداران) دوو فەلسەفەی سیاسیین لە بەشێوەیەکی سەرەکی بایەخ بە ئازادی تاکەکەسی دەدات بەڵام جیاوازن لە نێوانیان دا بوونی ھەیە بە شێوەکی زۆر ئاشکرا. ئەنارکی (دژە دەسەڵاتداران) ھاوبیرە لەگەڵ ئازادڕەویی (لیبڕاڵیزم) لەسەر پابەندبوونێکی بناغەیی ئازادی تاکەکەسی بەڵام ڕەتی پەیوەندییە موڵکدارییە پێبرکێ ئاسای ئازادڕەوی (لیبڕاڵیزم) ڕەت دەکاتەوە."<ref>{{cite book|author=Gerald N. Izenberg|title=Impossible Individuality: Romanticism, Revolution, and the Origins of Modern Selfhood, 1787-1802|url=https://books.google.com/books?id=TQ60DyQi8mYC&pg=PA18|date=3 June 1992|publisher=Princeton University Press|isbn=1-4008-2066-9|pages=١٨+}}</ref>
-ئازادڕەوی مەدەنی بەشێکە لە بۆچوونی سیاسی کە پشتگیری ئازادی مەدەنی دەکات، یان پێ داگیری دەکات لە باڵادەستی مافە تاکەکەسییەکان و ئازادییە کەسیەکان بەرامبەر هەر جۆرە دەسەڵاتێك (وەك: دەوڵەت، رێکخراوێك یان ناریتە باوە سەپێنراوەکان لەرێی فشارەوە...هتد ).<ref name=Cambridge>{{cite book |title=The Cambridge Dictionary of Philosophy |editor1-last= Audi |editor1-first=Robert |edition= 2nd |year= 1999|publisher= Cambridge University Press|location=Cambridge |isbn=0-521-63136-X |page=424}}</ref> ئازادڕەوی مەدەنی بیرۆکەیەکی تەواو نییە، بەڵکو کۆمەڵەیەك ڕوانينە لەسەر چەند کێشەیەكی ئازادی مەدەنی و مافی مەدەنی. لەبەر ئەمە، هەڵوێستی ئازادڕەوەی مەدەنی هاوتایە لەگەڵ چەندەها فەلسەفەی تری سیاسی و  تاکەکەسێتی مەدەنی لە هەردوو ڕاستڕەو و چەپڕەوەکانی سیاسەتی نوێ دا بوونی هەیە.<ref name="Jung's Individuation process">[http://soultherapynow.com/articles/individuation.html Jung's Individuation process] Retrieved on 2009-2-20</ref> بە بۆچوونی نووسەر و ڕۆشنبیر ئێلێن مێکسینس وود، " ڕێبازی تاکەکەسێتی هەیە ناڕێکە لەگەڵ تاکەکەسێتی جۆن لوك دا وە تاکەکەسێتی هەیە کە دەکرێت بەشێك بێت لە سۆشەلیزم (کۆمەڵایەتێتی)."<ref>[[Gilbert Simondon]]. ''L'individuation psychique et collective'' (Paris, Aubier, 1989; reprinted in 2007 with a preface by Bernard Stiegler)</ref>
+ئازادڕەوی مەدەنی بەشێکە لە بۆچوونی سیاسی کە پشتگیری ئازادی مەدەنی دەکات، یان پێ داگیری دەکات لە باڵادەستی مافە تاکەکەسییەکان و ئازادییە کەسیەکان بەرامبەر ھەر جۆرە دەسەڵاتێک (وەک: دەوڵەت، رێکخراوێک یان ناریتە باوە سەپێنراوەکان لەرێی فشارەوە... ھتد).<ref name="Cambridge">{{cite book |title=The Cambridge Dictionary of Philosophy |editor1-last= Audi |editor1-first=Robert |edition= 2nd |year= ١٩٩٩|publisher= Cambridge University Press|location=Cambridge |isbn=0-521-63136-X |page=٤٢٤}}</ref> ئازادڕەوی مەدەنی بیرۆکەیەکی تەواو نییە، بەڵکو کۆمەڵەیەک ڕوانینە لەسەر چەند کێشەیەکی ئازادی مەدەنی و مافی مەدەنی. لەبەر ئەمە، ھەڵوێستی ئازادڕەوەی مەدەنی ھاوتایە لەگەڵ چەندەھا فەلسەفەی تری سیاسی و  تاکەکەسێتی مەدەنی لە ھەردوو ڕاستڕەو و چەپڕەوەکانی سیاسەتی نوێ دا بوونی ھەیە.<ref name="Jung's Individuation process">[http://soultherapynow.com/articles/individuation.html Jung's Individuation process] Retrieved on 2009-2-20</ref> بە بۆچوونی نووسەر و ڕۆشنبیر ئێلێن مێکسینس وود، " ڕێبازی تاکەکەسێتی ھەیە ناڕێکە لەگەڵ تاکەکەسێتی جۆن لوک دا وە تاکەکەسێتی ھەیە کە دەکرێت بەشێک بێت لە سۆشەلیزم (کۆمەڵایەتێتی)."<ref>[[Gilbert Simondon]]. ''L'individuation psychique et collective'' (Paris, Aubier, 1989; reprinted in 2007 with a preface by Bernard Stiegler)</ref>
+== ئەمانەش ببینە ==
-==سەرچاوەکان==
+{{دەروازە|فەلسەفە}}
+* [[مافی ئەرێنی و نەرێنی]]
+* [[مافی یاسایی و سروشتی]]
+* [[نارسسیزم]]
+== سەرچاوەکان ==
 {{سەرچاوەکان|2}}
+== بەستەرە دەرەکییەکان ==
+{{پۆلی کۆمنز}}
+[[پۆل:ئۆتۆنۆمی]]
+[[پۆل:بیردۆزە سیاسییەکان]]
+[[پۆل:تاکەکەسێتی]]
+[[پۆل:چاندی سیاسی]]
+[[پۆل:خۆ]]
+[[پۆل:فەلسەفەی ژیان]]
+[[پۆل:فەلسەفەی سیاسی]]
+[[پۆل:نارسسیزم]]