ڕێبەرایەتی

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە

ڕێبەرایەتی Leadership وەک ڕشتەیەکی زانستی، گرینگی دەدات بە شێوازی ڕێبەرایەتی و تۆژینەوەی تایبەتی لێ دەکات. زانا و تۆژەوەران لەم بوارەدا چەندین ڕێچکەی جیاوازیان کردۆتەوە و هەریەکەیان لە ڕوانگەی تایبەتەوە دەربارەی ڕێبەرایتیی نووسیوە.


تۆژەرانی ڕێبەرایەتی[دەستکاری]

بۆ نموونە:

- ڤێبەر Weber - لە ڕێبازی «بیرۆکراسی» -دا جۆرەکانی دەسەڵاتی کاریزما، نەرێتی و دەستووری لەیەک جودا دەکاتەوە.

- تایلەر Taylor - لە ڕێبازی تایلەریزم / «کارگێڕیی زانستانە» -دا باس لە بڕیاردانی هۆشەکی دەکات.

- فایۆل Fayol - لە فایۆلیزم / «کارگێڕیی فەرمانبەرانە» -دا پێگەی فەرماندە و مەودای دەسەڵات لە هەرەمی سازماندا شی دەکاتەوە.

- تۆژینەوەکانی Hawthorne و زانایانی وەک Mayo, Maslow, McClelland & Herzberg لە ڕێبازی جڤاکی و پێوستیی مرۆڤدا جەخت لەسەر ڕێبەرایەتی دەکەن.

- زانایان Barnard & Herbert Simon پرۆسەی Decision-Making شرۆڤە دەکەن.

- McGregor لە تیۆری X&Y دا جەخت لە ڕوانگەی مرۆڤبینیی ڕێبەر دەکات.

- Henry Mintzberg ڕۆڵی بڕیاردان لە پەیکەربەندیی سازماندا ڕوون دەکاتەوە

- Schein باس لە نەخشی ڕێبەرایەتی و فەرهەنگی سازمان دەکات و...


جۆرەکانی ڕێبەرایەتی[دەستکاری]

ڕێبەرایەتی بەگشتی سێ جۆرە:[١]

- ڕێبەرایەتیی دەسەڵاتسەپێن - سەرۆک لێرەدا دەسەڵاتی ڕەهای هەیە، خۆسەپێنە، هەم ئامانج دیاری دەکات و هەم مێتودی کار. خۆی لە سەروو هەموانە، تەنانەت دەستوور و ڕێسا بە ویست و ئارەزووی خۆی دادەڕێژێت و سنووربەزێنیشی لێ دەکات. ئەم جۆرە ڕێبەرایەتییە کاریگەرە بەڵام کورتمەودایە.

- ڕێبەرایەتیی خەمسارد - ڕێبەرایەتیی بێباک و بێپەروا سازمان تووشی سەرگەردانی دەکات. ڕێبەرایەتی وەها، جاروبار بە پێی پەستانی دەوروبەر یان بۆ پاراستنی بەرژەوەندیی خۆی، بە ناچاری یان بە ئارەزوو دەست لە کاروبار وەردەدات، لە نێو سازماندا دڕی و بێباکی تەشەنە دەکەن.

- ڕێبەرایەتیی دێمۆکرات - ڕێبەر لێرەدا بۆ دیاری کردنی هەم ئامانج هەم مێتودی پێکانی ئامانج پرسوڕا بە هاوکاران دەکات. بەرپرسایەتی لە سازماندا دابەش دەکات.


ڕێچکەی جیاواز[دەستکاری]

هەڵبەت ئەمانە شێوازی یەکجار گشتین. ڕێبەرایەتی بە کردەوە وەها ساکار و ڕوون نییە، وردەکاری و شەبەنگی دیکەی زۆرە، بۆ نموونە:

- «ڕێبەرایەتی دۆخەکی» Situational Leadership[٢]

- «ڕێبەرایەتیی فێرکار» Learning Leadership[٣]

- «ڕێبەرایەتیی ڕۆشناک» Clear Leadership[٤]


پەراوێز[دەستکاری]

  1. ^ Wisén, Jan & Lindblom, Börje. Effektivt projektarbete. Norstedts Juridik AB (1999): 204.
  2. ^ Management of organizational behavior - utilizing human resources (1988)
  3. ^ Senge, Peter M. Den femte disciplinen – Den lärande organisationens konst. Översättning av Tomas Cato. Nerenius & Santérus (1995)
  4. ^ Gervase R. Bushe. Clear Leadership - Sustaining real collaboration and partnership at work (2009)


سەرچاوە[دەستکاری]

(Jacobsen, Dag Ingvar & Thorsvik, Jan. Hur moderna organisationer fungerar. Studentlitteratur (2002

(Karlöf, Bengt & Lövingsson, Fredrik Helin. Management från A till Ö. SIS Förlag (2007

(Svedberg, Lars. Gruppsykologi - Om grupper, organisationer och ledarskap. Studentlitteratur. Tredje upplagan. (2003).

«سازمانگەری»