پڕژێنەری ڕاستەوخۆی گازۆلین

GDI engine from a BMW car (fuel injector is located above the red triangle)

) هەروەها ناسراوە بە پڕژێنەری راستەوخۆی گازۆلین یان سپارک ئیگنیشن راستەوخۆ تێکردن(sidi) یان تێکردنی فیول ستارتیفاید(fsi). شێوەیەکە لە شێوەکانی تێکردنی سوتەمەنی کە لە بزوێنەر نوێی دوو هەنگاو یان چوار هەنگاو بەکاردێت. گازۆلینەکە لە رێگەی دەرچەیەکەوە بە پەستانێکی زۆر بەرز راستەوخۆ دەچێتە ناو ژووری سوتان بۆ هەر لولەیەک، پێویستە پەستانێکی هەبێت زۆر زیاتر بێت لە پەستانی ئەتمۆسفێر(کەش) کە پێشتر پەستانێکی کەمتر بەکاردەهات لە و پەستانەی ئیستا بەکاریدێنین لە پڕژێنەری راستەوخۆی گازۆلین.

بەکارهێنانی سیستەمی GDI دەتوانێت چوستی بەرز بکاتەوە و دەردانی دوکەلیش کەمبکاتەوە.

يەكەم [ گى دى ئاى ] مەكينە تا بگات بە بەرهەمهێنان پێشكەش كرا لە ١٩٢٥ بۆيێك مەكينەى لۆريى پەستانى-نزم. چەند ئوتۆمبێلى ئەڵمانيێك بۆش ميكانيكى [ گى دى ئاى ] سيستەميان بەكار هێنا لەكە ١٩٥٠كان، لەگەڵ ئەوەشدا بەكارهێنانى تەكنەلۆجياكە دەگمەن مايەوە هەتايێك ئەليكترۆنى [ گى دى ئاى ] سيستەم پێشكەش كرا لە ١٩٩٦ لەلايەن ميتسووبييشى بۆ ئوتۆمبێلى ماس-پرۆدوسد.[ گى دى ئاى ] گرتنەخۆى خێرا بينيووە لەلايەن پيشەسازيى ئۆتەمەوتيڤ لە مسالە بەم دوواييەنەدا، زيادی كردنكردووە لە وڵاتە يەكگرتووەكان لە ٢.٣٪ى بەرهەمهێنان بۆ مۆدێل ساڵ ٢٠٠٨ ئۆتۆمبيل بوو بە نزيكەيى ٥٠٪ بۆ مۆدێل ساڵ ٢٠١٦ بە شیوەیەکی بەرچاو زیادی کرد.

GDI شوێنی خۆی کردەوە لە پیشەسازی ئۆتۆمبێلدا کە لە ساڵی 2008 لە سەدا 2.3 مۆدێلی ئۆتۆمبێلەکان GDI بوون بەلام لە سالی 2015 بەرهەمهێنانی مۆدێلی GDI زیادی کرد بۆ 45 لە سەدا.

بنچینەی ئیشکردنی

شێوازی تێکەڵە (charge)

' ' شێوازی تێکەڵە ' بزوێنەری پڕژێنەری ڕاستەوخۆئاماژە  دەكات بۆ چۆن سووتەمەنيەكە بڵاو دەكرێتەوە بەدرێژايى ژوورى سوتان:

1_ ' شێوازی تێکەڵەی چونيەك 'ەكە سووتەمەنى تێكەڵى هەيە بە يەكسانى لەگەڵ هەواكە بەدرێژايى ژوورى سوتان، هەروەك لە پرژێنەری مەین فۆڵد .

2_ چۆنيەتيى جۆری تێکەڵەی بەنزینی هەڵمکراو ناوچەيێكى هەيە لەگەڵ چڕيێكى زۆر سووتەمەنى لەدەورى پلاكى پڕيشك، و چڕيى کەمی سووتەمەنى(lean mixture) زياتر دوورە لە پلاكى پڕيشك.

جۆری تێکەڵەی بەنزینی هەڵمکراو

جۆری تێکەڵەی بەنزینی هەڵمکراو ناوچەیەکی بچووک لە هەوا و سووتەمەنی درووست دەکات لە دەورووبەری پلاکی پریشک(spark plug) کە ئەم ناوچەیەش بەو هەوایەی لە شوێنەکانی تری سلندەرەکە(cylinder ) دەورەدراوە. کە ئەمەش بە هۆی کەم چوونە ناوەوەی سوتەمەنیەوە درووست دەبێت، وە رێژەی هەوا بە سووتەمەنی زۆر زیاتر دەبێت کە دەبێتە 65:1. هەروەها جۆری تێکەڵەی بەنزینی هەڵمکراو  دەبێتە هۆی کەمکردنەوەی لە دەست دانی گەرمی بە دوورخستنەوەی گری ئاگر لە دیوارەکانی سلندەرەکە.

بۆ بەجێهێنانی جۆری تێکەڵەی بەنزینی هەڵمکراو بزوێنەری GDI سووتەمەبیەکە راستەوخۆ لە ناو سلندەرەکە دەکرێت نەک بەشێوەی نا راستەوخۆ( واتا سووتەمەنیەکە ڵەگەل هەوا تێکەل دەبێت ئینجا دەچێتە ناو سلندەرەکە کە ئەم رێگایە بۆ سیستەمە کۆنەکان بەکار دەهات)، لە هەنگاوی پەستان (Compression). بۆشایەکی بچووک لە سەرەوەی پستنەکە دروست دەکات کە هەندێک جار بە کاردێت بۆ تێکردنی سوتەمەنی یە کە لە دەورووبەری پلاکی پریشک وە ئەم تەکنیکەش دەبێتە هۆی چری کەمی سوتەمەنی کە بە کاربرێتەر یان کۆنڤێنشناڵ مەحاڵە بتوانی بگەیت بە چری کەمی سوتەمەنی.

گازۆلین پڕژێنەری راستەوخۆی گازۆلین سوتەمەنی ناتوانێ هەمان ئاست وەکو بەشەکانی ڕۆنکاری بۆ پڕژێنەر دیزڵ بەدەست بهێنێت، هەندێجار دەبێتە سنوردارکردنی پەستانی تێکردنی سوتەمەنی لە بزوێنەر دا، پەستانێک لە لولە دەکرێت کە بە نزیکەی دەکاتە 20MPa(2.9ksi) بۆ نەهێشتنی داخورانی لە رادەبەدەری پرژێنەر(injector).

لە هەندێک بەکارهێنەکانی، پڕژێنەری راستەوخۆی گازۆلین دەبێتە هۆی (جۆری تێکەڵەی بەنزینی هەڵمکراو(stratified fuel charge mode) ) کەمترکردنەوەی  بری سوتانی سوتەمەنی (چری کەمی سوتەمەنی (ultra lean mixture) ) و چوستی سوتەمەنی و کەمکردنەوەی دەردانی دووکەڵ لەو کاتانەی کێشی کەمی لەسەرە.

GDI  رێگە بە بزوێنەر دەدات بە شێوازی (جۆری تێکەڵەی بەنزینی هەڵمکراو) کاربکات، کە پێشی دەوترێت چری کەمی سوتانی سووتەمەنی (ultra lean burn) لە کێشی کەم، بۆ کەمکردنەوەی بە کارهێنانی سوتەمەنی و کەمکردنەوەی دەردانی دووکەڵ. بەلام بۆ کێشی زۆر بزوێنەرکە دەگەرێتەوە بۆ (مۆدێلی چونیەکی باو یاخود کۆن traditional homogeneous mode) کە سووتەمەنی و هەوا تێکەل یەک دەکرێن لە سلندەرەکە بە شێوەیەکی یەکسان کە رێژەی هەوا بە سووتەمەنی دەکاتە 14.7:1 بۆ کێشی مامناوەند و ڕێژەی هەوا بە سووتەمەنی زیاترە بۆ کێشی بەرزتر.

Swirl cavity on the top of a piston in the 2010-2017 Ford EcoBoost 3.5 L engine

تەکنەلۆژیای هاوبەش

لە ئامێرەکانی تر کە بە کاردەهێنرێت بۆ تەواوکردنی GDi لە دروستکردنی (جۆری تێکەڵەی بەنزینی هەڵمکراو) وەکو variable valve timing, variable valve lift, variable valve intake manifold.  هەروەها (ڕێژەیەکی کەم لە سوتان ) دەتوانرێ بەکار بهێنرێت بۆ کەمکردنەوەی بەرزی رێژەی نایترۆجینی ئۆکسید (NOx) کە دەبێتە هۆی کەمی سوتانی سووتەمەنی .

زیانەکانی

پڕژێنەری راستەوخۆی گازۆلین(GDI) دەمەوانەکان خاوێن ناکاتەوە کاتێک سوتەمنی دە رژێتە ناو سلندەرەکە، لەو مەکینانەی کە GDI نین گازۆلینەکە بە ناو دەرچەی هاتنە ژوورەوەی سووتەمەنی دێتە ژوورەوە هەروەها دەمەوانەکانیش خاوێن دەکاتەوە بە (atomized oil)یشەوە ، وە خاوێن نەکردنەوەی دەمەوانەکان دەبێتە هۆی زیادبوونی کاربۆنی نیشتوو لە بزوێنەردا.

هەروەها کەمی سوتانی سووتەمەنی دەبێتە هۆی زیاد بوونی بری ئۆکسیدی نایترۆجین کە هەندێجار پێویستی بە هەلمژەری ئۆکسیدی نایترۆجین هەیە لە سیستەمی چوونەدەرەوەی دووکەڵ.بۆ ڕاستکردنەوەی رێژەی دەردانی گازەکان. بەکارهێنانی هەلمژەری ئۆکسیدی نایترۆجین سلفەریش کەم دەکاتەوە. بزوێنەرەکانی GDI ماددەی زیاتر بەرهەم دەهێنن وەک لە سیستەمەکانی تری تێکردنی سوتەمەنی. هەندێجار پێویستی بە فلتەر هەیە لە دەردانی دووکەڵ بۆ ڕاستکردنەوەی رێژەی گازە دەردراوەکان.

بەرهەم هێنانی زۆرترین توانا(power) لە خێرای بەرزدا (RPM) بۆ بزوێنەری (GDI) بە ئاسانی بە دەست نایێت، لەبەر ئەوەی کاتێکی کەمتری هەیە بۆ تێکردنی برێکی دیاری کراوی سوتەمەنی. لە سیستەمە کۆنەکانی تێکردنی سوتەمەنی وەکو(کاربرێتەر یان ثرۆتڵ بەدی فیول ئینجیکتشن )دەتوانرا لە هەر کاتێکدا سوتەمەنی بکرێتە ناو ئینتەک ئێر میکسچەر بەڵام لە gdi   پێویستە لە کاتێکی دیاریکراودا تێی بکرێت کە هەنگاوی ئینتەیکە  کە ئەمش دەبێتە هۆی RPMی بەرز. بۆ ئەوەی بەسەر ئەم کەمبوونەوە زالبن هەندێک لە بزوێنەری (GDI) هەروەکوو لە بزوێنەرکانی ئۆتۆمبێلی  (Toyota 2GR-FSE V6 and volkswagen EA888 14) دوو پرژێنەر هەیە بۆ دابین کردنی سوتەمەنی زیادە لە کاتی خێرای زۆری بزوێنەردا.