سووڕی کارنۆت

سووڕی کارنۆت (بە ئینگلیزی: Carnot cycle) ئەو سورەیە کەوا بە شێوەیەکی تیۆری تایبەتە پێی دەگوترێت تێۆری داینامیک کە سوریەکە لە لایەن زانایەکی فەرەنسی بە ناوی (sadi carnot)لە ساڵی ١٨٢٤ دۆزرایەوە وە دواتر لە لایەن کەسانی ترەوە گەشەی پێ دراوە تا ساڵی ١٨٣٠–١٨٤٠ توانای چوستیەکەی زیاتر کراوە لە چاو بزوێنەری ثێرمۆ داینامیکە کلاسیکەکان بە دەست دێت لە گەرمی بۆ کارکردن یاخود بە شێوەیەکی تری چوستی سیستەمی ساردکردنەوە کەوا بەھۆی جیاوازی پلەی گەرمی یەوە لە جیاوازی لە ئیشکردنی سیستەمدا بەڵام ئەمەیان ثێرمۆ داینامیکێکی راستەقینە نیە وە تێۆرییە ھەموو سیستەمێکی ثێرمۆ داینامیک

لە چەند بەشێک پێکھاتووە کاتێک کەوا سیستەمەکە بە چەندین حاڵەتی جیاوازدا دەروات وە دەگەرێتەوە خاڵی سەرەتا لەو کاتەدا سوری ثێرمۆ داینامیک رووی داوە. لەو پرۆسەیەدا ئەو سیستەمە کارێکی باشترمان بۆ دەکات بۆ نمونە جوڵاندنی پستن بە حاڵەتی گەرم کردنی بزوێنەر ھەر سیستەمێک کەوا بە سوری کارنۆت دا بروات پێی دەگوترێت بزوێنەری گەرمی کارنۆت وە نمونەییە بەڵام تێۆریە واتا ناتوانرێت بیکەینە راستەقینە ھەر چەندە مایکرۆسکۆبی کارنۆت دیزاینکراوە وە کاریش دەکات لێرە دا

دوو سیستەمی گەرمی مان ھەیە کەلە بزوێنەر دروست دەبێت کەوا پلەی گەرمی ساردی وە پلەی گەرمی گەرمی مان ھەیە ھەروەھا برێکی یەکجار زۆر گەرمی مان ھەیە کەوا کاریگەر نابێت بەتەنھا یەک سور بۆیە ئەو سوری ھەمان سوری گەرانەوە یە وە ئینترۆپی دروست نابێت لەو سورەدا رێژەی ئینترۆپی دەردەچێت لە شوێنێکی گەرمدا وە دەمێنێتەوە لە بارودۆخی گەرم دا لەبەر ئەوەی شوێن نیە بۆ گۆرینی ئەو کارە کەواتا ئیشیشمان نیە لەو سورەدا .Thدەلتا ئێس کە دروست دەبێت لەو بارودۆخە گەرمەدا وە بەشێکی کەمی Tc دەلتا ئێس دەمێنێتەوە لە بارودۆخە ساردەکەدا جیاوازی ThوTcیەکسانە بەو کارەی کەوا بزوێنەرەکە کردوویەتی.

ھێلکاری سووری کارنۆت

$\Delta S_{1}=\Delta S_{2}$

لەم گرافەی سەرەوە کەوا وێنە کراوە لەو ھەنگاوەدا ئەو ناوچەیەی کە سورەکەمان تەواو دەکات ئەوا ئەوەمان بۆ بە دیار دەکەوێت کەوا کۆی گشتی کارەکەمان بۆ دەر دەخات کەوا لە یەک سوردا چەندە یەک بۆ دوو وە سێ بۆ چوار گەرمی مان نەگۆرە پلەیەکی گەرمی گواستراوە لە خاڵی چوار بۆ یەک وە دوو بۆ سێ یەکسانە بە سفر پێناسە کردنی ئەو چوستییەی دەگەرێتەوە بۆ گەرمی بزوێنەرەکە لەبەرئەوەی بە شێوەیەکی کەرتیە پلەی گەرمی دەر ھاتووە بۆ کارێکی میکانیکی.

گەرانەوەی سوری کارنۆت

سوری گەرمی کارنۆت ناسراوە بە سوری گەرانەوەی تەواوەتی ھەموو ئەو پرۆسەیەمان دەتوانین پێچەوانەوەی بکەینەوە کەوا دەبێیە سوری کارنۆتی ساردکرنەوە لەو کاتەدا سورەکە وەکو خۆی دەمێنێتەوە وە بە تەواوەتی وە بە ھەمان چاوەروانی ئاراستەکانی گەرمی و کارەکە پارێزراو دەبن گەرمی دەمژرێت لە پلەی گەرمی کەمدا وە ھەروەھا گەرمی دەردەدرێت لە ناوچەی سارد دا وە ئەو وزەی دەچێتە ناوەوە پێویستە ئەوەمان بۆ بە دەست بێنێت کە لە P_Vدایەگرام دایە سوری گەرانەوە کارنۆت وەکو سوری کارنۆت جگە لەوەی کەوا ئاراستەکانی لە پرۆسەکەدا پێچەوانەوە دەبێیەوە

چوستی گەرمی راستەقینەی بزوێنەر

کارنۆت درکی بەوەکرد کەوا لە راستیدا ناتوانرێت گەرانەوە ثێرمۆ داینامیک دروست بکرێت لەبەرئەوەی گەرمی راستەقینەی بزوێنەر کەمترە لەو چوستیەی لە ھاوکێشەی سێیەم بە دەستمان کەوتووە لە بزوێنەری راستەقینەیەی کاردەکات لەو سورەدا زۆر کەمە ھاوکێشەی سێیەم زۆر بەسوودە بۆ دۆزینەوەی بەرزترین چوستی لەوەی کەوا دەتوانرێت چاوەروان بکرێت لە گەرمی پێچەوانەوە

وە ھەروەھا سوری کارنۆت بەسوودە بۆ دۆزینەوەی سەرئەنجامی گەرمی

$\langle T_{H}\rangle ={\frac {1}{\Delta S}}\int _{Q_{in}}TdS$

$\langle T_{C}\rangle ={\frac {1}{\Delta S}}\int _{Q_{out}}TdS$

لەو خاڵەدا ئەو گەرمیەی دەچێتە ژوورەوە و دێتە دەرەوە بە شێوەی یەک لەدوای یەک THوTcبگۆرە THوTcلەدوای یەک

لە سوری کارنۆت THیەکسانە بە بەرزترین پلەی گەرمی بەردەست وە Tcیەکسانە بە نزمترین پلەی گەرمی بۆ چوستیەکەمان لە سوری THکەمتر دەبێت لەTH وە Tcگەورەترە لە Tc بۆ نمونە دووبارە گەرمی کردن یاخود دووبارە ساردکردنەوە دەتوانرێت چوستی ثێرماڵ مان لە چوستی ھەڵم (پاوەرپلانت) وە بۆ چوستی گەرمی لێک دراوە لەگەڵ سوری پاوەرپلانت.

یەکەمین بزوێنەری گاز لەسەر بنەمای سوری کارنۆت دانراوە.

سەرچاوەکان

• ویکیپیدیای ئینگلیزی، وتاری سووڕی کارنۆت، دوایین گۆڕانکارییەکان لە ٢٧ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٠.