حامۆڕابی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
No edit summary
تاگ: بەکارھێنانی نووسەی ناستاندارد
ب گەڕاندنەوەی دەستکارییەکانی 109.127.78.140 (لێدوان) بۆ دوایین پێداچوونەوەی Min.neel
ھێڵی ١: ھێڵی ١:
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Hammurabi%27s_Babylonia_1.svg?uselang=fa[[پەڕگە:Milkau Oberer Teil der Stele mit dem Text von Hammurapis Gesetzescode 369-2.jpg|وێنۆک|بەشی ژوورووی بەردی حەمووڕابی]]
[[پەڕگە:Milkau Oberer Teil der Stele mit dem Text von Hammurapis Gesetzescode 369-2.jpg|وێنۆک|بەشی ژوورووی بەردی حەمووڕابی]]


'''حامۆڕابی''' یەکێک بوو لە پاشاکانی [[بابل]] کە لە نێوان ساڵانی ١٧٩٢ هەتا ١٧٥٠ پێش لەدایکبوونی [[یەسووع]] حوکمی ئەکرد.<ref>http://www.commonlaw.com/Hammurabi.html</ref> حامۆڕابی پاشایەک بوو کە لە سەردەمی شەڕی دراوسێکاندا. دەستی کرد بە نووسین و جێبەجێکردنی کردنی قانوون لە وڵاتەکەیدا. ئەم یاسایانەی حامۆڕابی بە یەکێ لە کۆنترین یاساکانی مرۆڤایەتی دا ئەنرێت.
'''حامۆڕابی''' یەکێک بوو لە پاشاکانی [[بابل]] کە لە نێوان ساڵانی ١٧٩٢ هەتا ١٧٥٠ پێش لەدایکبوونی [[یەسووع]] حوکمی ئەکرد.<ref>http://www.commonlaw.com/Hammurabi.html</ref> حامۆڕابی پاشایەک بوو کە لە سەردەمی شەڕی دراوسێکاندا. دەستی کرد بە نووسین و جێبەجێکردنی کردنی قانوون لە وڵاتەکەیدا. ئەم یاسایانەی حامۆڕابی بە یەکێ لە کۆنترین یاساکانی مرۆڤایەتی دا ئەنرێت.


چەن کۆپیەکی قانوونەکانی لە سەر بەرد دۆزراونەتەوە، (ئێستاکە یەکێ لەبەردەکان هەر ماوە و هەر بە ناوی بەردی حەمووڕابی ناسراوە) و لە مۆزەخانەی لۆڤەرە لە پاریس <ref name="AO_10237">[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Louvre_AO_10237 ژمارەی تایبەتی وێنەی بەردەکە] لە ویکیمیدیا</ref>، و داوای کرد. یاساکە بە خوێندنەوەی ماددەکانی دەر ئەکەوێت کە بۆ ئێستامان زۆر مایەی سەرسوڕمانە و زۆری ئەبێتە هۆی کوشتنی کەسی تاوانبار بەڵام لە کاتی خۆیدا هیچ نەبێ یاسابوون و دەبوایە بەپێی یاساکە خەڵک هەڵس و کەوتی بکردایە.
ئه‌م یاسایانه‌ كه‌ ٢٨٢ یاسا پێك هاتووه‌ له‌ سه‌ر به‌رده‌كی ره‌شی راوستاو به‌ به‌رزایی ٢،٤٠ دوو میتر و چڵ سانتیم نوسراوه‌.له‌ ماوه‌ ١٢ روژدا نوسراون كه‌ به‌ زمانی بابلی نوێ بووه‌ خه‌لكی خوێنده‌وار تونیویانه‌ به‌ ئاسانی بیخوننه‌وه‌ له‌ سه‌ره‌وه‌ی به‌رده‌كه‌ حامورابی له‌ كاتی وه‌رگرتنی نیشانی پاشایی له‌ شاماش نیشان ده‌درێت .
گیرانه‌وه‌ی دێره‌كانی سه‌ره‌وه‌ باس له‌ وه‌رگرتنی ئه‌م یاسایانه‌ له‌ خواوه‌ند (مه‌ردوخ ، مه‌ردوك ) ده‌كه‌ن .

لێچونه‌كی زۆر له‌ نێوان ئه‌م یاسایانه‌ و یاسایه‌كانی عیبرانی حه‌زره‌تی موسا دا هه‌یه‌ وه‌ جیاوازی به‌رچاویشیان له‌ نێوانیاندا هه‌یه‌.
به‌ هوی گرنگی یاساكانی حامورابی یه‌كه‌ له‌ ٣٣ سی وسێ وینه‌ی یاسا دانه‌رانی جیهان له‌ كوشكی نوێنه‌رانی ولاته‌ یه‌كگرتوه‌كانی ئه‌مریكا و دیواری باشوری كوشكی دادی ئه‌م ولاته‌ و چه‌ند شوێنیتر له‌ بینای فیدرالی وێنه‌ی به‌ردی حه‌موورابی داندراوه‌.

یه‌كه‌م به‌ردی یاسایه‌كه‌ له‌سالی ١٩٠١ له‌ ولاتی ئێران دوزراوه‌ته‌وه‌ وه‌ چەن کۆپیەکی قانوونەکانی لە سەر بەرد دۆزراونەتەوە، (ئێستاکە یەکێ لەبەردەکان هەر ماوە و هەر بە ناوی بەردی حەمووڕابی ناسراوە) و لە مۆزەخانەی لۆڤەرە لە پاریس <ref name="AO_10237">[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Louvre_AO_10237 ژمارەی تایبەتی وێنەی بەردەکە] لە ویکیمیدیا</ref>، ده‌پارێزرێت.
یاساکە بە خوێندنەوەی ماددەکانی دەر ئەکەوێت کە بۆ ئێستامان زۆر مایەی سەرسوڕمانە و زۆری ئەبێتە هۆی کوشتنی کەسی تاوانبار بەڵام لە کاتی خۆیدا هیچ نەبێ یاسابوون و دەبوایە بەپێی یاساکە خەڵک هەڵس و کەوتی بکردایە.


== سەرچاوەکان ==
== سەرچاوەکان ==

وەک پێداچوونەوەی ‏٢٢:١٦، ٢١ی ئایاری ٢٠١٦

بەشی ژوورووی بەردی حەمووڕابی

حامۆڕابی یەکێک بوو لە پاشاکانی بابل کە لە نێوان ساڵانی ١٧٩٢ هەتا ١٧٥٠ پێش لەدایکبوونی یەسووع حوکمی ئەکرد.[١] حامۆڕابی پاشایەک بوو کە لە سەردەمی شەڕی دراوسێکاندا. دەستی کرد بە نووسین و جێبەجێکردنی کردنی قانوون لە وڵاتەکەیدا. ئەم یاسایانەی حامۆڕابی بە یەکێ لە کۆنترین یاساکانی مرۆڤایەتی دا ئەنرێت.

چەن کۆپیەکی قانوونەکانی لە سەر بەرد دۆزراونەتەوە، (ئێستاکە یەکێ لەبەردەکان هەر ماوە و هەر بە ناوی بەردی حەمووڕابی ناسراوە) و لە مۆزەخانەی لۆڤەرە لە پاریس [٢]، و داوای کرد. یاساکە بە خوێندنەوەی ماددەکانی دەر ئەکەوێت کە بۆ ئێستامان زۆر مایەی سەرسوڕمانە و زۆری ئەبێتە هۆی کوشتنی کەسی تاوانبار بەڵام لە کاتی خۆیدا هیچ نەبێ یاسابوون و دەبوایە بەپێی یاساکە خەڵک هەڵس و کەوتی بکردایە.

سەرچاوەکان

  1. ^ http://www.commonlaw.com/Hammurabi.html
  2. ^ ژمارەی تایبەتی وێنەی بەردەکە لە ویکیمیدیا