ھەسارەی شین

هەسارەی شین زنجیرە بەڵگەنامەیەکی دیکۆمێنتاری بەریتانییە لە ساڵی ٢٠٠١ بڵاو کراوەتەوە لە لایەن بی بی سیەوە.

ناسراوە بە	هەسارەی شین، ژیان لە دەریاکاندا
ژانرا	زنجیرە فیلمی دیکۆمێنتاری سروشت
گێڕانەوە لەلایەن	دەیڤید ئاتنبۆرۆ
ئاوازدانەر	جۆرج فێنتۆن
زمانی ڕەسەن	ئینگلیزی
وڵاتی زنجیرە	شانشینە یەکگرتوەکان
ژمارەی ئەڵقەکان	٨
بەرهەمهێنەری جێبەجێکار	یەکەی مێژووی سروشتی بی بی سی، کەناڵی دیسکۆڤەری
بڵاوکردنەوە	٣١ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠١
بابەتە پێیوەستەکانی	هەسارەی شین بەشی دووەم،هەسارەی زەوی،هەسارەی بەستوو

هەسارەی شین زنجیرە فیلمێکی بەڵگەنامەیی سروشتی بەریتانییە کە لەلایەن بی بی سی و کەناڵی دیسکۆڤەری دروستکراوە و بە هاوبەشی بەرهەم هێنراوە. بۆ یەکەمجار لە ١٢ی ئەیلوولی ٢٠٠١ لە بەریتانیا نمایشکرا. لەلایەن دەیڤید ئاتنبۆرۆوە گێڕدراوەتەوە. بە "یەکەم زنجیرەی گشتگیر لەسەر مێژووی سروشتی زەریاکانی جیهان" وەسف دەکرێت، هەریەک لە هەشت ئەڵقەی 50 خولەکی لایەنێکی جیاوازی ژیانی دەریایی دەکۆڵێتەوە. وێنەگرتنی ژێر ئاوەکە بوونەوەر و ڕەفتارەکانی لەخۆگرتبوو کە پێشتر هەرگیز وێنەیان نەگیرابوو.

زنجیرەکە بەهۆی مۆسیقا و سینەماکارییەوە ژمارەیەک خەڵاتی ئیمی و بافتا تیڤی بەدەستهێنا. بەرهەمهێنەری جێبەجێکار ئەلستەر فۆتەرگیل بوو و مۆسیقاکەش لەلایەن جۆرج فێنتۆنەوە ئامادەکرابوو. ئاتنبۆرۆ ئەم زنجیرەیەی گێڕایەوە پێش ئەوەی زنجیرەی داهاتوو لە زنجیرە بەرنامەکانی 'ژیان'دا پێشکەش بکات، ژیانی شیردەرەکان (٢٠٠٢) و هەمان تیمی بەرهەمهێنان هەسارەی زەوی (٢٠٠٦)یان دروستکرد.

باکگراوند

دروستکردنی زنجیرەکە نزیکەی پێنج ساڵی خایاند، نزیکەی ٢٠٠ شوێنی وێنەگرتنی تێدابوو. ئەوەی کە زۆربەی ژینگەی زەریاکان وەک نهێنییەک دەمێنێتەوە، چەندین تەحەدای خستە بەردەم تیمی بەرهەمهێنان. جگە لەوەی بۆ یەکەمجار شایەتحاڵی هەندێک ڕەفتاری ئاژەڵان بوون، تیمەکە چاودێری هەندێکیان کرد کە تازە بوون لە زانستدا. بەرهەمهێنەران لەلایەن زانایانی دەریایی لە سەرانسەری جیهان بە ئامێری پێشکەوتوو یارمەتیان درا.

نەهەنگی شین – کە پێشتر ڕێڕەوی کۆچکردنیان نەزانرابوو – لە ڕێگەی ئاسمانییەوە شوێنیان دۆزرایەوە، دوای ئەوەی هەندێک لە ئاژەڵەکان تاگی ڕادیۆیی کاتییان پێدرابوو. تیمی کامێراکان سێ ساڵ لە ئامادەباشیدا بوون، بە بەکارهێنانی مایکرۆلایت بۆ نیشتنەوە لەسەر ئاوی نزیک کاتێک لە کۆتاییدا تووشی ئەو بوونەوەرانە بوون لە کەنداوی کالیفۆرنیا. زەریای کراوە سەختتر بوو و زیاتر لە ٤٠٠ ڕۆژ لە گەشتە وێنەگرتنی زۆرجار سەرکەوتوو نەبووەکاندا بەسەر برد. دوای شەش هەفتە، تیمەکە بەڕێکەوت تووشی قوتابخانەیەکی دۆلفینەکانی سپینەر بوون، کە لە بەرامبەردا بوونە هۆی ئەوەی بگەنە کۆشکێکی تونە. لە دەریای مەکسیک، ڕەفتاری ڕەوەیەک باڵندەی فرێگات، کامێرامانەکانی ڕێنمایی دەکرد بۆ کۆمەڵێک ماسی سەیلف و مارلین: خێراترین دانیشتوانی دەریاکە. لە نزیک کەنارەکانی ناتال لە باشووری ئەفریقا، تیمەکە دوو وەرزی بەسەر برد لە هەوڵدان بۆ وێنەگرتنی ڕاکردنی ساڵانەی سەردین، کە کۆمەڵەیەکی گەورەی نێچیرەکانی وەک نەهەنگ و دۆلفینن، کە کۆدەبنەوە بۆ ئەوەی جەژن لەسەر ماسییە کۆچبەرەکان بکەن بە کۆکردنەوەیان بۆ "تۆپی چەواشەکاری". لەلایەکی دیکەوە لە شاری مۆنتەری بەی، ئۆرکاکان بەڵگەیان لەسەرە کە هێرشیان کردووەتە سەر نەهەنگی خۆڵەمێشی و گوێدرێژێکیان کوشتووە. وێنەگرتن لە قووڵایی زەریادا پێویستی بە بەکارهێنانی ژێرئاوکەوتووی تایبەت هەبوو. یەکێک لەوانە توانیان تیمەکە بتوانن زیاتر لە یەک میل خۆیان بخزێننە ناو خەندەقەکەی سان دیێگۆ، کە تەرمی نەهەنگێکی خۆڵەمێشی ٤٠ تۆنی تێدا دانرابوو بۆ ئەوەی جۆرەها نەهەنگێکی زۆر ڕابکێشێت.کاتێک بۆ یەکەمجار لە بی بی سی یەک گواسترایەوە، زیاتر لە ١٢ ملیۆن کەس سەیری زنجیرەکەیان کردووە و بە بەردەوامی پشکی بینەرانی زیاتر لە ٣٠% بەدەستهێناوە.لە ساڵی ٢٠١٨ جۆرێکی تازە دۆزراوی فیتۆپلانکتۆن (Syracosphaera azureaplaneta) لەلایەن زانایانەوە ناوی لێنرا وەک ڕێزێک بۆ بەرنامەکە، هەروەها وەک ڕێزلێنانێک بۆ بەشداریکردنی دەیڤید ئاتنبۆرۆ لە پێشخستنی تێگەیشتن و هۆشیاری فراوانتر لە ژینگەی زەریاکان.