پەتای جیھانیی کۆڤید-١٩ لە نەرویج

پەتای جیھانیی کۆڤید-١٩ لە وڵاتی فەرەنسا بەشێکە لە پەتای جیھانیی نەخۆشی ڤایرۆسی کۆرۆنای ٢٠١٩ (COVID-19) کە ھۆکارەکەی نەخۆشی سەختی کۆئەندامی ھەناسەی ڤایرۆسی کۆرۆنا ٢ (SARS-CoV-2). لە ڕێکەوتی ٢٦ی شوباتی ساڵی ٢٠٢٠دا بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسەکە لە نەرویج پشتڕاست کرایەوە. لە مانگی ئازاردا ژمارەی تووشبووەکان بەشێوەیەکی خێرا و ھەڕەمەکی بەرزدەبۆوە بۆیە پێویستیی زیادکردنی ڕێکارەکانی خۆپارێزی ھاتە کایەوە و ڕێکاری ھێشتنەوەی دووری نێوان کەسەکان لە ١٢ی ئازاردا ڕاگەیەندرا و یەکەمین باری گیانلەدەستدان بەھۆی کۆڤید-١٩ەوە ھەر لە ھەمان ڕۆژدا تۆمارکرا. زۆرینەی تووشبووە پشتڕاستکراوەکان کە بەدواداچوونیان بۆ دەکرا بریتیی بوون لە گەشتیاری نەرویجی گەڕاوە لە وڵاتەکانی نەمسا و ئیتاڵیا.^[١]^[٢]

ھەتا ٢٧ی ئەیلوولی ٢٠٢٠، نەرویج ھەستابوو بە ئەنجامدانی ١٬٠٣٤٬٦٧٠ پشکنین و کۆی ژمارەی تووشبووانی پشتڕاستکراو ١٣٬٧٤١ کەس و ژمارەی گیانلەدەستدان ٢٧٤ کەس بوو. ڕاوژێکارێکی باڵا لە پەیمانگای نەرویجی بۆ تەندروستی گشتی ڕایگەیاندبوو کە یەکێک لەو ھۆکارانەی بارەکانی مردن بەڕێژەیەکی بەرچاو کەمترە لە وڵاتە ئەوروپییەکانی دیکە (وەک ئیتاڵیا، ئیسپانیا و شانیشینی یەکگرتووی بەڕیتانیا) بریتییە لە ژمارەی زۆری پشکنینی ئەنجامدراو لە نەرویج.^[٣]

شوباتی ٢٠٢٠[دەستکاری]

لە ٢٦ی شوبات دا، نەرویج یەکەمین تووشبووی خۆی بە کۆڤید-١٩ پشتڕاستکردەوە. پەیمانگای نەرویجی بۆ تەندروستی گشتی ڕایگەیاند کە کەسێک پشکنینەکی بۆ ڤایرۆسی (SARS-CoV-2) ئەرێنی دەرچووە دوای گەڕانەوەی لە وڵاتی چین. نەخۆشە مێیەکە خاوەنی ھیچ نیشانەیەکی نەخۆشییەکە نەبوو و تەندروستییەکی باشی ھەبوو بەڵام لەسەر بڕیاری خۆی ھەستا بەئەنجامدانی تاکپارێژی و کەرەنتینە لە ماڵەکەی خۆی لە شاری ترۆمسۆ.

لە ٢٧ی شوبات دا، پەیمانگای نەرویجی بۆ تەندروستی گشتی ڕایگەیاند کە ٣ کەسی دیکە پشکنینەکانیان ئەرێنی دەرچووە و دووانیان لە شاری ئۆسلۆ دەژین و پەیوەستن بە بڵابوونەوەکەی وڵاتی ئیتاڵیا و ئەوەی دیکەشیان لە شاری بەیرم دەژی و پەیوەستە بە بڵاوبوونەوەکەی وڵاتی ئێران. ھەر سێکشیان لەسەر بڕیاری خۆیان ھەستان بە ئەنجامدانی خۆکەرەنتینە کردن لە ماڵەکانیان.

لە ٢٨ی شوبات دا، ھاوڵاتییەکی خەڵکی شاری بارگن و کارمەندێکی (نەخۆشخانەی زانکۆیی ئۆسلۆ – ئیولڤاڵ) پشکنینەکانیان ئەرێنی دەرچوو و خرانە ژێر تاکپارێزی لە ماڵەکانی خۆیان و ھەردووکیان پێشتر گەشتیان کردبوو بۆ باکووری وڵاتی ئیتاڵیا. ھەر لە ھەمان ڕۆژدا ٦ تووشبووی دیکە پشتڕاست کرانەوە و دواتر لە ٢٩ شوبات دا ٢٥ تووشبووی دیکەش پشتڕاست کرانەوە.^[٤]^[٥]

ڕێکار و وەڵامدانەوەکانی ڕێگەگرتن[دەستکاری]

بەڕێوبەرایەتی تەندروستی نەرویج لە ١٢ی ئازاری ٢٠٢٠ ھەستا بە دانانی چەند ڕێکارێک:

ھەموو ناوند و دامەزراوە پەروەردەیییەکان داخران و چالاکییە وەرزشییەکانیش ھەڵپەسێردران.
چەندین چالاکی و کار داخران، وەک چالاکییە کلتوورییەکان، چالاکییە وەرزشییەکان، یانەکانی لەشجوانی و مەلەوانگەکان. ھەروەھا ھەموو بوارەکانی پێشوازی کردن (مەیخانەکان و یانەکان) داخران تەنھا ئەو شوێنانە نەبێت کە خزمەتگوزاری خواردنیان پێشکەش دەکرد و ئەو شوێنانەش مەرج بوو لەسەریان دڵنیاببنەوە کە ھەموو سەردانیکەرەکانیان ھەڵدەستن بە ھێشتنەوەی ١ مەتر مەودای نێوانیان.
گەشتکردن بۆ دەرەوەی وڵات ھەتا ڕێکەوتی ٢٠ی نیسانی ٢٠٢٠ قەدەغەکراوە بۆ شارەزایانی تەندروستی کە ڕاستەوخۆ لەگەڵ نەخۆشەکان کاریان دەکرد. قەدەغەکردنەکە ھەردوو جۆری گەشتی تایبەتیی و کاری دەگرتەوە.
لە ٢٧ شوبات بە دواوە ھەر کەسێک گەشتی کردبێت بۆ دەرەوەی وڵاتانی (نەرویج، سوید و فینلەندا) لە کاتی گەڕانەوەیان دا دەبێت کەرەنتین بکرێن بەبێ گرنگیدان بەوەی خاوەنی نیشانەن یان نا.
گەشتی پشوودارەنە بە توندی ڕەتدەکرایەوە. بەرێوبەرایەتی تەندروستی گەشتکردن بە مەبەستی کار ھان نەدەدا تەنھا لە کاتی زۆر پێویستی دا نەبێت و پێشنیاری دەکرد بۆ دوور کەوتنەوە لە بەکارھێنانی ئامرازەکانی ھاتووچۆی گشتی و شوێنە قەڕەباڵغەکان.
داوا لە خەڵکی دەکرا سەردانی ئەو ناوەندانە نەکەن کە خەڵکی بەکۆمەڵیان تێدایە (وەک ناوندەکانی بەساڵاچوان، نەخۆشخانەی دەروونی و بەندینخانەکان) و پێشنیار دەکرا بەشێوەیەکی گشتی بەرکەوتن و پەیوەندی نزیک سنووداربکەن.
ئامرازەکانی ھاتووچۆی گشتی لە کاتی ئاسایی خۆی دا کاریدەکرد بۆ دڵنیابوونەوە لەوەی ئەو کەسانەی کاری ھەستیاریان ھەیە دەتوانن بگەن بە کارەکانیان و مەودای نێوانیان لەگەڵ کەسانی دیکەدا بپارێزن.^[٦]^[٧]

لە ١٦ی ئازاردا قەدەغەی ھاتنەژوورەوە کرا بۆ ئەو کەسانەی خاوەنی مۆڵەتی مانەوە نەبوون.

لە ١٩ی ئازاردا، قەدەغەکرا ھاوڵاتیان لە دەرەوەی شارەکەی خۆیان لە کەپر و کابینەکانیان دا بمێننەوە بە ھۆکاری ئەوەی فشار نەخرێتە سەر ژێرخانی پزیشکی و تەندروستی ناوچەکانی دەرەوەی شار و گوندنشینەکان. حکوومەت ھەستا بە دانانی سزای دارایی بۆ ئەو کەسانەی یاساکانی کەرەنتینە و تاکپارێزی لە ماڵەکانیان دەشکێنن.^[٨]^[٩]

سەرچاوەکان[دەستکاری]

^ Andreassen, Tor Arne. "5. mars begynte varslene om koronasmittede skiturister å renne inn. Det tok ti dager før Østerrike stengte skiheisene". Aftenposten.
^ Reynolds, Matt (4 March 2020). "What is coronavirus and how close is it to becoming a pandemic?". Wired UK. ISSN 1357-0978. Archived from the original on 5 March 2020. Retrieved 5 March 2020.
^ Amundsen, Bård (26 March 2020). "Very low mortality rate from coronavirus in Norway compared to other countries". sciencenorway. Retrieved 28 March 2020.
^ "World Federation Of Societies of Anaesthesiologists – Coronavirus". wfsahq.org. Archived from the original on 12 March 2020. Retrieved 15 March 2020. ١٢ی ئازاری ٢٠٢٠ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
^ "Crunching the numbers for coronavirus". Imperial News. Archived from the original on 19 March 2020. Retrieved 15 March 2020.
^ Staff (26 February 2020). "Updated: Norway announces first case of coronavirus". thelocal.no. Retrieved 27 February 2020.
^ "One person has tested positive for coronafirus". Norwegian Institute of Public Health (بە ئینگلیزی). Retrieved 27 February 2020. ٢٦ی شوباتی ٢٠٢٠ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
^ Olsson, Svein Vestrum (28 February 2020). "Over hundre kan ha hatt kontakt med koronasmittet Ullevål-ansatt". NRK (بە نەرویژیی بۆکمال). Retrieved 28 February 2020.
^ "Ytterligere to personer har testet positivt på koronavirus". Folkehelseinstituttet (بە نەرویجی). Retrieved 28 February 2020. ٢٨ی شوباتی ٢٠٢٠ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.

دەروازەی پزیشکی

[1] Andreassen, Tor Arne. "5. mars begynte varslene om koronasmittede skiturister å renne inn. Det tok ti dager før Østerrike stengte skiheisene". Aftenposten.

[Reynolds4March2020-2] Reynolds, Matt (4 March 2020). "What is coronavirus and how close is it to becoming a pandemic?". Wired UK. ISSN 1357-0978. Archived from the original on 5 March 2020. Retrieved 5 March 2020.

[3] Amundsen, Bård (26 March 2020). "Very low mortality rate from coronavirus in Norway compared to other countries". sciencenorway. Retrieved 28 March 2020.

[WFSA-4] "World Federation Of Societies of Anaesthesiologists – Coronavirus". wfsahq.org. Archived from the original on 12 March 2020. Retrieved 15 March 2020. ١٢ی ئازاری ٢٠٢٠ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.

[Imperial13March2020-5] "Crunching the numbers for coronavirus". Imperial News. Archived from the original on 19 March 2020. Retrieved 15 March 2020.

[6] Staff (26 February 2020). "Updated: Norway announces first case of coronavirus". thelocal.no. Retrieved 27 February 2020.

[7] "One person has tested positive for coronafirus". Norwegian Institute of Public Health (بە ئینگلیزی). Retrieved 27 February 2020. ٢٦ی شوباتی ٢٠٢٠ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.

[:24-8] Olsson, Svein Vestrum (28 February 2020). "Over hundre kan ha hatt kontakt med koronasmittet Ullevål-ansatt". NRK (بە نەرویژیی بۆکمال). Retrieved 28 February 2020.

[9] "Ytterligere to personer har testet positivt på koronavirus". Folkehelseinstituttet (بە نەرویجی). Retrieved 28 February 2020. ٢٨ی شوباتی ٢٠٢٠ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]