دەمارەخانە: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
ب r2.7.2) (ڕۆبۆت: زێدەکردنی vi:Nơron
ب بۆت: گواستنەوەی 72 پەیوەندیی نێوانویکی، ئێستا دابین کراوە لەسەر ویکیدراوە لە d:q43054
ھێڵی ١٥: ھێڵی ١٥:
[[پۆل:زیندەزانی]]
[[پۆل:زیندەزانی]]
[[پۆل:خانە]]
[[پۆل:خانە]]

[[af:Neuron]]
[[an:Neurona]]
[[ar:عصبون]]
[[be:Нейрон]]
[[be-x-old:Нэўрон]]
[[bg:Неврон]]
[[bn:স্নায়ুকোষ]]
[[bs:Neuron]]
[[ca:Neurona]]
[[cs:Neuron]]
[[cy:Niwron]]
[[da:Neuron]]
[[de:Nervenzelle]]
[[el:Νευρώνας]]
[[en:Neuron]]
[[eo:Neŭrono]]
[[es:Neurona]]
[[et:Neuron]]
[[eu:Neurona]]
[[fa:یاخته‌های عصبی]]
[[fi:Neuroni]]
[[fr:Neurone]]
[[ga:Cillín néarach]]
[[gl:Neurona]]
[[he:תא עצב]]
[[hi:न्यूरॉन]]
[[hr:Neuron]]
[[ht:Newòn]]
[[hu:Idegsejt]]
[[hy:Նեյրոն]]
[[id:Sel saraf]]
[[io:Neurono]]
[[is:Taugafruma]]
[[it:Neurone]]
[[ja:神経細胞]]
[[jv:Sèl Saraf]]
[[ka:ნეირონი]]
[[kk:Жүйке жасушалары]]
[[ko:신경 세포]]
[[ky:Нейрон]]
[[la:Neuronum]]
[[lt:Neuronas]]
[[lv:Neirons]]
[[mk:Неврон]]
[[ml:നാഡീകോശം]]
[[mn:Нейрон]]
[[mr:चेतापेशी]]
[[mrj:Вимгӹ]]
[[ms:Neuron]]
[[nl:Zenuwcel]]
[[no:Nevron]]
[[oc:Neuròna]]
[[pl:Neuron]]
[[pms:Nevron]]
[[pt:Neurónio]]
[[ro:Neuron]]
[[ru:Нейрон]]
[[sh:Neuron]]
[[simple:Neuron]]
[[sk:Neurón]]
[[sl:Nevron]]
[[sr:Неурон]]
[[stq:Näärwensälle]]
[[sv:Nervcell]]
[[ta:நரம்பணு]]
[[th:เซลล์ประสาท]]
[[tr:Sinir hücresi]]
[[uk:Нейрон]]
[[ur:عصبون]]
[[vi:Nơron]]
[[yi:ניוראן]]
[[zh:神經元]]

وەک پێداچوونەوەی ‏٢٢:٣٤، ٧ی ئازاری ٢٠١٣

دەمارە خانە (بەئینگلیزیی: Neuron)، یەکەی پێکهاتن و فەرمانی دەمارە کۆئەندامە.

پێکهاتە

دەمارە خانە لە سێ بەشی سەرەکی پێک دێت:

  • لەشە خانە (Cell Body): کە ناووکی دەمارە خانە و هەموو ئەندامۆچکەکانی تێدایە.
  • لق و پۆپەکان (Denderites): دەرپەڕیوی خانەیین بە پەردە داپۆشراون لە لەشی خانەوە بە ئاستەی جیاواز درێژ دەبنەوە، هەروەها کارتێکەرەکان لەدەمارە خانەوە یان لە خانەی ترەوە وەردەگرن و دەیانگوازنەوە بە ئاراستەی لەشی خانەکە.
  • تەوەرە (Axon): کە ئاسایی دەرپەریوێکی خانەیی درێژە بە پەردە داپۆشراوە، دەمارە راگەیاندن بۆ دوور لە لەشی خانەکە دەگوازێتەوە لەسەر شێوەی راگەیاندنی کارەبایی کە ناو دەبرێت بە ئەرکی کار (Action Potential).

لەوانەیە دەمارە خانە تەنها یەک تەوەرەی هەبێت یان چەند تەوەرەی لقداری هەبێت کە بەچەند خانەی دیکە دەگەن، کۆتایی جەمسەری تەوەرە (Action terminal) لە لقەکان دێت کە ناو دەبرێن بە دەمارە کۆتاییەکان، کە ئەم کۆتاییانە بە دەمارە خانەی دیکەوە یان بە خانەی وەڵامدەرەوەی وەکوو ماسوولکە خانە یان رژێنە خانە دەگەن.

چینێکی چەوریی تەوەرەی زۆر لە دەمارە خانەکان دادەپۆشێت کە ناو دەبرێت بە بەرگی مایلینی. ئەم بەرگەش تەوەرە دادەبڕێت هەروەکو چۆن بەرگێکی لاستیکی تەلێکی کارەبایی دادەبڕێت، هەروەها گواستنەوەی ئەرکی کار بە درێژایی تەوەرەی دەمارە خانە خێراتر دەکات.