کونە کرمەکان
کونە کرم (بە ئینگلیزی: wormhole) پێکهاتەیەکی گریمانەییە کە خاڵە جیاوازەکان لە بۆشایی کاتدا بەیەکەوە دەبەستێتەوە، و لەسەر چارەسەرێکی تایبەتی ھاوکێشەکانی بواری ئاینشتاین دامەزراوە. کونی کرم دەتوانرێت وەک تونێلێک وێنا بکرێت لەگەڵ دوو کۆتایی لە خاڵی جیاواز لە بۆشایی کاتدا[١]. فیزیازانێکی لەدایکبووی ئەڵمانی دەڵێت کە لە تونێلێک دەچێت لە نێوان دوو کونە ڕەش یان خاڵەکانی دیکە لە فەزا-کاتدا. تونێلێکی لەو جۆرە ڕێگایەکی کورت لە نێوان خاڵە کۆتاییەکانیدا دابین دەکات. بە لێکچوون، بیر لە مێروولەیەک بکەرەوە کە بەسەر لاپەڕەیەکی تەختی کاغەزدا دەڕوات لە خاڵی A بۆ خاڵی B. ئەگەر کاغەزەکە بە ڕەهەندی سێیەمدا کێشرابێت بەجۆرێک کە A و B سەریەک بخەن، مێروولەکە دەتوانێت ڕاستەوخۆ لە خاڵێکەوە بۆ خاڵێکی تر هەنگاو بنێت، بەم شێوەیە خۆی بەدوور بگرێت گەشتێکی دوور و درێژ.[٢]
سەرچاوەكان
[دەستکاری]- ^ «Wormhole»، Wikipedia (بە ئینگلیزی)، 2024-06-21، لە 2024-06-26 ھێنراوە
- ^ «Wormhole | Definition & Facts | Britannica». www.britannica.com (بە ئینگلیزی). لە ٢٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٤ ھێنراوە.