پرادا

پرادا S.p.A. (/ˈprɑːdə/ l, PRAH-də; ) خانوویەکی مۆدەی لوکس و ئیتاڵییە و لە ساڵی ١٩١٣ لە میلانۆ لەلایەن ماریۆ پرادا دامەزراوە. تایبەتمەندە لە جانتای دەستی چەرم و ئیکسسواراتەکانی سەفەر و پێڵاو و جل و بەرگی ئامادە و ئیکسسواراتەکانی تری مۆدە. پرادا مۆڵەتی ناو و براندەکەی دەدات بە کۆمپانیای لوکسۆتیکا بۆ چاویلکە[١] و لۆریال بۆ بۆن و جوانکاری.[2]

کۆمپانیاکە لە ساڵی ١٩١٣ دامەزراوە و ناوی لە بنەماڵەی دامەزرێنەری ماریۆ پرادا ناونراوە، لە سەرەتادا کەلوپەلی ئاژەڵی هاوردەکراوی ئینگلیزی دەفرۆشت پێش ئەوەی لە ساڵانی حەفتاکانی سەدەی ڕابردوودا بگوازرێتەوە بۆ قوماشی نایلۆنی دژە ئاو بە سەرکردایەتی نەوەکەی ماریۆ، میوچیا پرادا و هاوسەرەکەی پاتریزیۆ بێرتێلی. لە ساڵانی نەوەدەکاندا، پرادا وەک براندێکی لوکس هەستی پێدەکرا، ناوێک کە بەهۆی ڕەسەنایەتییەوە لە دیزاینەکانیدا دەگەڕێتەوە. بۆ پێشخستنی کارەکە، میوچیا پرادا میو میوی وەک لقێکی پرادا لە دەوروبەری ئەم ماوەیەدا دامەزراند؛ کۆمپانیاکە سەرەڕای ئەوەش هاوبەشی لەگەڵ LVMH کرد بۆ بەدەستهێنانی پشکێکی هاوبەش لە فێندی؛ پرادا زیاتر هاوکاری کۆمپانیای LVMH ی کرد لە دەستبەسەرداگرتنی شکستی گوچی.

ئەم براندە لە کۆتاییەکانی ٢٠٠٠ و سەرەتای تا ناوەڕاستی ٢٠١٠دا کێشەی هەبوو، کە پێشکەشکردنی سەرەتایی گشتی شکستی لە بۆرسەی هۆنگ کۆنگ لەخۆگرتبوو، هەرچەندە دەستیکرد بە سەرهەڵدانەوەی ناوبانگ لە چوونە ناو ساڵانی ٢٠٢٠. میوچیا پرادا و بێرتێلی کە هەردووکیان دەچنە ناو تەمەنی پیرییەوە، لە ساڵانی ٢٠٢٠ دەستیان بە گواستنەوە کرد لە سەرکردایەتیکردن بۆ منداڵەکانیان، ئەندریا گوێرا بەڕێوەبەری جێبەجێکاری پێشووی کۆمپانیای لوکسۆتیکایان هێنا بۆ ئەوەی سەرکردایەتی کۆمپانیاکە بکات بۆ ساڵانی گواستنەوەکە. لە ئێستادا خانووەکە داهاتی ساڵانەی بە ملیارەها یۆرۆ دەبینێت، لە ساڵی ٢٠٢٢دا ٤.٢ ملیار یۆرۆی بەدەستهێناوە و قازانجەکەی هەمان ساڵ بە کۆی گشتی ٧٧٦ ملیۆن یۆرۆ بووە؛ جگە لەوەش، پرادا و کەمتر میو میو وەک خواستراوییەکی زۆر بەرز لە نێوان بەکارهێنەران لە سەرانسەری ڕاپۆرتە جیاوازەکاندا سەیر دەکرێن.[١][٢][٣]

مێژوو

دامەزراندنی

جانتای دەستی چەرمیی ئامرازدار کە لەلایەن پرادا دروستکراوە، ١٩٣٥-٤٥ ( مۆزەخانەی RISD )

کۆمپانیاکە لە ساڵی ١٩١٣ لەلایەن ماریۆ پرادا و مارتینۆی برایەوە بە ناوی فراتێلی پرادا دەستیپێکرد، کە دوکانێکی کەلوپەلی چەرمە لە میلانۆ.[١][٢] سەرەتا دوکانەکە کەلوپەلی ئاژەڵی دەفرۆشت، سندوقی کەشتی هەڵمی ئینگلیزی، جانتای دەستی هاوردە دەکرد. شانبەشانی ئەم کەلوپەلە چەرمییە دەستکردانە، پرادا ئیکسسواراتەکانی گەشتیاری،[٣] هەروەها کەیسی جوانکاری، زێڕینگەریی، شتومەکی لوکس و شتە دەگمەنەکانی دەفرۆشت.[٤]

ماریۆ پرادا فرۆشگایەکی تایبەتی لە گالێریای ڤیتۆریۆ ئیمانوێلی دووەمی بەناوبانگی میلانۆ دەکاتەوە کە جانتای چەرم و سندوقی ئۆتۆمبێل و کەیسی جوانکاری و گەوهەر و ئیکسسواراتە لوکسەکان و شتە دەگمەنەکان دەفرۆشێت.

ماریۆ پرادا پێی وا نەبوو ژنان ڕۆڵیان هەبێت لە بواری بازرگانیدا، بۆیە ڕێگری لە چوونە ناو کۆمپانیاکەیانی ئەندامانی خێزانەکەی کرد. جێگای سەرسوڕمانە کە کوڕەکەی ماریۆ هیچ بەرژەوەندییەکی لەو کارەدا نەبووە،[١] بۆیە ئەوە لویزا کچەکەی ماریۆ بوو کە شوێنی ماریۆی گرتەوە و نزیکەی بیست ساڵ پرادای بەڕێوەبرد. میوچیا پرادا کچەکەی لویزا لە ساڵی ١٩٧٠ پەیوەندی بە کۆمپانیاکە کرد و لە کۆتاییدا لە ساڵی ١٩٧٨ پۆستەکەی لە لویزا وەرگرت.[٢]

میوچیا دەستی کرد بە دروستکردنی جانتای پشتەوەی دژە ئاو لە پۆکۆنۆ کە قوماشێکی نایلۆن بوو.[١] لە ساڵی ١٩٧٧دا پاتریزیۆ بێرتێلی ناسی، کە ئیتاڵییە و لە تەمەنی ٢٤ ساڵیدا دەستی بە کاروباری کاڵای چەرم کردبوو، هەر زوو دوای ئەوە پەیوەندی بە کۆمپانیاکە کرد. ئەو ئامۆژگاری میوچیا دەکات لەبارەی کاروباری کۆمپانیاکانەوە، کە ئەویش پەیڕەوی لێکرد.[2] ئامۆژگاری ئەو بوو کە هاوردەکردنی کاڵای ئینگلیزی ڕابگرێت و جانتای هەبوو بگۆڕێت.[وەرگێڕان پێویستە]

پەرەپێدان

میوچیا لە ساڵی ١٩٧٨ کۆمپانیاکەی بە میرات گرت کە تا ئەو کاتە فرۆشی کۆمپانیاکە دەگەیشتە ٤٥٠ هەزار دۆلاری ئەمریکی. لەگەڵ ئەوەی بێرتێلی شانبەشانی بوو وەک بەڕێوەبەری کار، میوچیا کاتێکی پێدرا بۆ جێبەجێکردنی داهێنانەکانی لە دیزاینەکانی کۆمپانیاکەدا.[١] دواتر بیرۆکەکانی خۆی خستە ناو ماڵی پرادا کە دەیگۆڕێت.[١]

یەکەم کۆمەڵەی جانتای پشتەوە و تۆتەکانی لە ساڵی ١٩٧٩ بڵاوکردەوە، لە نایلۆنی ڕەشی تایبەتمەندی سەربازی سەخت دروستکرابوون کە باپیرەی وەک داپۆشینی سندوقی کەشتییە هەڵمییەکان بەکاریهێنابوو. سەرکەوتنی سەرەتایی خێرا نەبوو، چونکە فرۆشتنیان سەخت بوو بەهۆی نەبوونی ڕیکلام و گرانی نرخەکانەوە، بەڵام هێڵەکان دەبوونە یەکەم سەرکەوتنی بازرگانی.[١]

دواتر میوچیا و بێرتێلی بەدوای ئەکاونتی جوملەدا دەگەڕان بۆ جانتاکان لە فرۆشگا گەورە و بوتیکە ئاست بەرزەکان لە سەرانسەری جیهاندا. لە ساڵی ١٩٨٣ پرادا بوتیکێکی دووەمی کردەوە لە ناوەندی گالێریای ڤیتۆریۆ ئیمانوێل لە دڵی بازرگانی میلانۆ، لە شوێنی پێشینەی ئیمپۆریۆمی مێژوویی "ماڵی لەندەن" کە لەلایەن فیلیس بێلینی لە ساڵی ١٨٧٠ تا ١٩٦٠ بەڕێوەدەبرا، دوکانە ڕەسەنەکەی بیردەخاتەوە، بەڵام... بە کۆنتراستێکی بریقەدار و مۆدێرن لەگەڵیدا.[وەرگێڕان پێویستە]

بڵاوکردنەوەی گەورەی داهاتوو، تۆتێکی نایلۆن بوو. هەر لەو ساڵەدا ماڵی پرادا دەستی بە فراوانبوون کرد لە سەرانسەری کیشوەری ئەوروپا و ئەمریکا بە کردنەوەی شوێنەکان لە ناوچە بازرگانییە دیارەکانی ناو فلۆرانس، پاریس، مەدرید و شاری نیویۆرک. هەروەها هێڵێکی پێڵاو لە ساڵی ١٩٨٤ بڵاوکرایەوە، لە ساڵی ١٩٨٥ میوچیا "جانتای دەستی کلاسیکی پرادا"ی بڵاوکردەوە کە لە شەوێکدا بوو بە هەستێکی زۆر. هەرچەندە پراکتیکی و بەهێز بوو، بەڵام هێڵە بریقەدار و کاری دەستییەکانی شتێکی لوکسیان هەبوو کە بووەتە واژۆی پرادا.[١]

لە ساڵی ١٩٨٧ میوچیا و بێرتێلی هاوسەرگیریان کرد. پرادا لە ساڵی 1988 کۆمەڵەی ئامادەکراوی خانمانی خۆی خستە بازاڕەوە، دیزاینەکانیش بەهۆی دابەزینی هێڵی کەمەر و پشتێنە تەسکەکانیانەوە ناسرا. جەماوەری پرادا کاتێک زیاتر بوو کە جیهانی مۆدە سەرنجی هێڵە پاک و قوماشە دەوڵەمەندەکانی و ڕەنگە سەرەتاییەکانی دا.[١]

لۆگۆی ئەو لیبێڵە توخمێکی دیزاینی دیار نەبوو وەک ئەوانەی لەسەر جانتاکانی براندە لوکسە دیارەکانی دیکەی وەک لویس ڤیتۆن بوون. هەوڵیدا نەبوونی سەرنجڕاکێشی بەناوبانگی خۆی، لەنێویاندا جلوبەرگەکانی، بە پرۆژەکردنی وێنەیەکی "دژە دۆخ" یان "ئینسۆبەری پێچەوانە" بخاتە بازاڕەوە.[وەرگێڕان پێویستە]